فیلم پروندهٔ پلیکان – معرفی و بررسی و نقد – The Pelican Brief 1993
سال تولید : ۱۹۹۳
کشور تولیدکننده : امریکا
محصول : برادران وارنر
کارگردان : آلن ج. پاکولا، بر مبنای رمانی نوشتهٔ جان گریشام
فیلمنامه‌نویس : آلن ج. پاکولا، بر مبنای رمانی نوشتهٔ جان گریشام
فیلمبردار : استیون گلدبلات
آهنگساز(موسیقی متن) : جیمز هورنر
هنرپیشگان : جولیا رابرتس، دنزل واشینگتن، سام شپارد، جان هرد، تونی گلدوین، جیمز ب. سیکینگ، هیوم کرانین، رالف کوشم، رابرت کالپ و ویلیام آترتن
نوع فیلم : رنگی، ۱۴۱ دقیقه
ممفیس. ̎داربی شا ̎ (رابرتس)، دانشجوی حقوق با استادش، ̎توماس کالاهان̎ (شپارد) رابطه‌ای صمیمی دارد. وقتی دو قاضی به نام‌های ̎رزنبرگ̎ (کرانین) و ̎جنسن̎ (کوشم) در یک شب به قتل می‌رسند، ̎شا ̎ خلاصه پرونده‌ای می‌نویسد و در آن حدس و گمان خود را در باب مباشر قتل‌ها مطرح می‌کند.
̎شا ̎ پرونده را به ̎کالاهان̎ می‌دهد و او نیز آن را در اختیار ̎گاوین ورهیک̎ (هرد)، وکیل FBI، می‌گذارد. گزارش ̎شا ̎ در FBI دست به دست می‌چرخد؛ گزارشی که در آن از رئیس ستاد ریاست جمهوری، ̎فلچر کول̎ (گلدوین) و رئیس دفتر رئیس جمهور، ̎دنتن وویلز̎ (سیکینگ) نام برده شده است. ̎کالاهان̎ در اثر انفجار اتوموبیل ـ که در واقع قرار بوده ̎شا وویلز̎ (سیکینگ) نام برده شده است. ̎کالاهان̎ در اثر انفجار اتوموبیل ـ که در واقع قرار بوده ̎شا ̎ را بکشد ـ به قتل می‌رسد. ̎
شا ̎ با ̎ورهیک̎ تماس می‌گیرد و از او می‌پرسد آیا گزارش FBI به بیرون هم درز کرده یا خیر. در همین حال رئیس جمهور (کالپ) از اینکه ̎پروندۀ پلیکان̎ ̎شا ̎ آنقدر جدی گرفته شده، نگران شده است. ̎شا ̎ قرار ملاقاتی با ̎ورهیک̎ می‌گذارد. در این فاصله ̎ورهیک̎ به قتل می‌رسد و قاتل به جای ̎ورهیک̎ سرقرار می‌رود. درست موقعی که قاتل ̎ورهیک̎ به قتل می‌رسد و قاتل به جای ̎ورهیک̎ سرقرار می‌رود.
درست موقعی که قاتل ̎ورهیک̎ قصد کشتن ̎شا ̎را دارد، خود کشته می‌شود و ̎شا ̎ می‌گریزد. سپس با روزنامه‌نگاری به نام ̎گاری گرانتام̎ (واشینگتن) که در جریان ماجراست، قرار می‌گذارد و در هتلی همدیگر را ملاقات می‌کنند. ̎شا ̎ ماجرای ̎پروندهٔ پلیکان̎ را برایش تعریف می‌کند که به پروندهٔ سرمایه‌داری به نام ̎ویکتور مونتیت̎ اشاره دارد که می‌خواسته منابع نفتی اطراف جزیره‌ای را به رغم اعتراض ̎گروه‌های فشار̎ استخراج کند [پرونده، اسمش را از پلیکان‌هائی که در آنجا بیتوته کرده بودند، گرفته است] و دو قاضی مقتول ( ̎جنسن̎ و ̎رزنبرگ̎ ) درخواست و ادعاهای ̎مونیتت̎ را برای بهره‌برداری از آن منطقه رد کرده بودند.
اگر تمام فرضیه‌های توطئه با این ایده شروع می‌شوند که تیرانداز دومی هم وجود دارد، رمان پروندهٔ پلیکان گریشام پا را فراتر می‌گذارد و نفرات سوم و چهارم و پنجم را هم در نظر می‌گیرد. نسخهٔ دو ساعت و نیمهٔ پاکولا ثابت می‌کند که اقتباس این تریلرهای ̎حماسی̎ چقدر حساس است. داستان پیچیده را باید فشرده کرد و شخصیت‌پردازی جایگاهی ثانویه پیدا می‌کند. وقتی در پایان یک مصاحبه‌گر تلویزیونی از گریشام می‌پرسد ̎داربی شا کیست؟ ̎ سئوال خوبی به نظر می‌آید و وقتی او در پاسخ اشاره می‌کند که شاید او مانند ̎منبع اطلاعاتی̎ واترگیت حاصل تخیل روزنامه‌نگارانه باشد، تماشاگری که دو ساعت را با ̎دارابی شا ̎ گذرانده، همچنان درگیر سئوالاتی باشد، تماشاگری که دو ساعت را با ̎داربی شا ̎ گذرانده، همچنان درگیر سئوالاتی اولیه است ـ
مثلاً اینکه اصلاً چرا ̎شا ̎ باید این پرونده را دنبال کند. شاید از نظر رابرتس این نقش یک بازگشت مهم باشد (پس از هوک استیون اسپیلبرگ، ۱۹۹۱ و بازیگر رابرت آلتمن، ۱۹۹۲) ولی در واقع چیزی به اندوخته‌های او نمی‌افزاید. خود ژانر ̎فرضیهٔ توطئه̎ هم در این مقطع زمانی بیش از حد تبدیل به یک شوخی شده است، در حالیکه در دههٔ پنهانکار ۱۹۷۰، خیلی جدی به نظر می‌رسید و پاکولا با فیلم‌های منظر پارالاکس (۱۹۷۴) و تمام مردان رئیس جمهور (۱۹۷۶) برایش الگو ساخته بود. عاملی که پروندهٔ پلیکان را از آن فیلم‌ها متمایز می‌کند، پایان گشاده دستانهٔ آن است. زمانی تریلرهای توطئه شک و تردیدی را برای آخر کار حفظ می‌کردند، ولی اینجا همه‌چیز برای پایانی خوش‌بینانه هموار شده است.
