سن مناسب برای استفاده کودکان از گوشی هوشمند و نکات علمی آن

در دنیای امروز، استفاده از گوشیهای هوشمند میان کودکان و نوجوانان افزایش چشمگیری داشته است و این موضوع، دغدغهای مهم برای والدین، مربیان و پزشکان ایجاد کرده است. از چه سنی میتوان به کودکان اجازه استفاده از گوشی داد؟ چه نوع فعالیتهایی برای هر گروه سنی مناسب است؟ و استفاده نادرست از این دستگاهها چه خطراتی برای سلامتی جسمی و روانی آنها دارد؟
سن مناسب برای دادن گوشی هوشمند به کودکان
پژوهشها نشان دادهاند که مغز کودکان به طور مداوم در حال رشد و تکامل است و استفاده زودهنگام از گوشیهای هوشمند میتواند تاثیرات منفی بر این فرآیند داشته باشد. طبق توصیههای متخصصان، بهتر است که کودکان قبل از سن ۱۲ تا ۱۴ سالگی دسترسی به گوشی هوشمند نداشته باشند. در این سن، کودکان به اندازه کافی رشد یافتهاند که بتوانند از دستگاههای دیجیتال با نظارت و محدودیتهای والدین بهرهمند شوند.
در این سنین، هدف اصلی از دادن گوشی به کودک باید برقراری تماس با خانواده و دوستان و ارتباطات ضروری باشد و استفاده از اینترنت یا شبکههای اجتماعی همچنان محدود شود. گوشیهایی که فاقد اتصال به اینترنت هستند یا تنها قابلیت تماس و پیامک دارند، برای کودکان این سنین مناسبترند.
دلیل علمی: مطالعات نشان دادهاند که تعاملات مستقیم با دیگران و ارتباطات واقعی برای رشد مهارتهای اجتماعی و عاطفی کودکان ضروری هستند. گوشیهای هوشمند با ایجاد دسترسی به فضای مجازی ممکن است تعاملات چهره به چهره را کاهش دهند و کودک را از تجربههای طبیعی و رشد اجتماعی محروم کنند.
سن مناسب برای بازیهای موبایلی
بازیهای موبایلی از سنین ۱۰ سال به بالا میتوانند با محدودیتهای زمانی مناسب در برنامه روزانه کودکان گنجانده شوند. توصیه میشود که مدت زمان استفاده از بازیهای موبایلی برای کودکان حدود ۳۰ دقیقه در روز باشد. بازیهایی که محتوای آموزشی، پازلها و چالشهای فکری را شامل میشوند، برای این گروه سنی انتخابهای مناسبی هستند. این نوع بازیها میتوانند به توسعه مهارتهای شناختی کودک کمک کنند و تاثیرات مثبتی بر تقویت حافظه، حل مسئله و تفکر منطقی داشته باشند.
از سوی دیگر، بازیهای هیجانی، رقابتی و اعتیادآور که نیازمند تمرکز بالا و زمان طولانی هستند، حتی برای سنین بالاتر نیز میتوانند تاثیرات منفی داشته باشند و بهتر است برای کودکان به شدت محدود شوند.
دلیل علمی: تحقیقات نشان میدهند که بازیهای ویدیویی با ریتم سریع و حرکات ناگهانی، میتوانند استرسزا باشند و باعث افزایش ضربان قلب شوند. همچنین استفاده طولانیمدت از بازیهای موبایلی باعث اختلال در تمرکز و کاهش بهرهوری در سایر فعالیتهای روزانه میشود. بازیهای ساده و آرامشبخش به کودکان کمک میکنند که مهارتهای شناختی و ذهنی خود را بدون ایجاد استرس تقویت کنند.
سن مناسب برای استفاده از اینترنت و شبکههای اجتماعی
استفاده از اینترنت و شبکههای اجتماعی برای کودکان زیر ۱۵ سال توصیه نمیشود و بهتر است والدین دسترسی به این فضاها را در سنین پایینتر محدود کنند. از سن ۱۵ سال به بالا، کودکان میتوانند با آموزشهای مناسب و نظارت والدین از اینترنت برای اهداف آموزشی و شبکههای اجتماعی برای ارتباط با دوستان استفاده کنند.
در این سنین، کودکان به طور نسبی قادر به درک خطرات اینترنت و شبکههای اجتماعی هستند و میتوانند تصمیمات آگاهانهتری بگیرند. آموزشهای مناسب به آنها کمک میکند که بتوانند از خود در برابر خطراتی مانند آزار و اذیت سایبری، اطلاعات نادرست و محتوای نامناسب محافظت کنند.
دلیل علمی: تحقیقات نشان میدهند که شبکههای اجتماعی میتوانند بر اعتماد به نفس و تصویر ذهنی کودکان تاثیر منفی بگذارند. مشاهده محتوای ایدهآل و غیرواقعی در شبکههای اجتماعی ممکن است موجب حس نارضایتی و عدم اعتماد به نفس در کودکان شود. علاوه بر این، استفاده بیش از حد از اینترنت میتواند منجر به اعتیاد دیجیتالی و کاهش ارتباطات واقعی با دیگران شود، که خود عاملی برای افسردگی و اضطراب در نوجوانان است.
خطرات اسکرول طولانیمدت و دنبال کردن اشیای متحرک روی صفحه نمایش
اسکرول کردن طولانیمدت، به ویژه در فضای شبکههای اجتماعی، میتواند خستگی چشم، سردرد و مشکلات خواب ایجاد کند. علاوه بر این، دنبال کردن مداوم اشیای متحرک روی صفحه نمایش یا تغییرات ناگهانی نور میتواند به افزایش فشار بر چشمها منجر شود و حتی در برخی موارد باعث بروز میگرن شود. این مشکلات برای کودکان بهویژه میتوانند خطرناک باشند زیرا چشمان آنها به دلیل عدم تکامل کامل، به نور و حرکات سریع حساستر است.
دلیل علمی: طبق تحقیقات، نگاه کردن به صفحه نمایش برای مدت طولانی، بهویژه در شرایط کمنور، تولید ملاتونین (Melatonin) در بدن را کاهش میدهد. ملاتونین هورمونی است که تنظیم خواب را به عهده دارد و کاهش آن باعث اختلالات خواب میشود. همچنین، نور آبی (Blue Light) صفحه نمایش میتواند باعث ایجاد استرس چشمی شود و منجر به اختلالات دیداری شود. اسکرول مداوم و تغییرات سریع نور، پردازش بصری مغز را مختل کرده و ممکن است سبب ایجاد خستگی و کاهش تمرکز شوند.
راهنمای جامع سازمانهای بهداشتی در استفاده کودکان از گوشیهای هوشمند
سازمانهای جهانی نظیر سازمان بهداشت جهانی (WHO) و انجمن اطفال آمریکا (AAP)، توصیههای جامعی در مورد استفاده کودکان از دستگاههای دیجیتال ارائه دادهاند. این سازمانها پیشنهاد میکنند که کودکان زیر ۲ سال به هیچ وجه از دستگاههای دیجیتال استفاده نکنند و برای کودکان ۲ تا ۵ سال نیز مدت زمان استفاده از دستگاههای دیجیتال به حداکثر یک ساعت در روز محدود شود.
برای کودکان بالاتر، لازم است والدین به نحوی استفاده از دستگاهها را تنظیم کنند که به سلامت جسمی و روانی کودک آسیب نرساند. این شامل کاهش زمان استفاده از دستگاه، ایجاد وقفههای منظم در زمان بازی یا استفاده از گوشی و اطمینان از حضور کودک در فعالیتهای اجتماعی و جسمی است.
نقش والدین در نظارت و راهنمایی
والدین نقشی کلیدی در استفاده سالم و مفید از گوشیهای هوشمند برای کودکان دارند. نظارت بر نوع و مدت زمان استفاده از دستگاه و ارائه آموزشهای لازم به کودکان برای استفاده هوشمندانه از این دستگاهها، میتواند از بسیاری از مشکلات جسمی و روانی مرتبط با استفاده نامناسب جلوگیری کند. به والدین توصیه میشود که قوانین واضح و مشخصی در مورد استفاده از گوشیها و سایر دستگاههای دیجیتال تعیین کنند و به فرزندان خود بیاموزند که چطور با اینترنت و شبکههای اجتماعی با مسئولیتپذیری برخورد کنند.
نتیجهگیری
استفاده از گوشیهای هوشمند و دستگاههای دیجیتال برای کودکان در صورتی که بهدرستی مدیریت و کنترل شود، میتواند مزایای آموزشی و سرگرمی زیادی به همراه داشته باشد. با این حال، نیاز است که والدین و جامعه به جنبههای منفی و خطرات این دستگاهها برای کودکان توجه داشته باشند و از شیوههای صحیح استفاده از آنها آگاه شوند. رعایت توصیههای سنی و علمی، به کودکان کمک میکند که از مزایای تکنولوژی بهرهمند شوند بدون اینکه سلامتی جسمی و روانی آنها به خطر بیفتد.
این نوشتهها را هم بخوانید