پلوریت (Pleuritis) یعنی چه؟

ریشه لغوی
واژه پلوریت از “پلورا” (Pleura) که به پردهای نازک اطلاق میشود و به ریهها و دیواره داخلی قفسه سینه میچسبد، و پسوند “ایت” (Itis) که به معنای التهاب است، تشکیل شده است. این واژه به التهاب پرده پلورا اشاره دارد و به زبان یونانی بازمیگردد.
توضیح پلوریت
پلوریت به التهاب پرده پلورا، یعنی پوشش نازکی که ریهها و دیواره قفسه سینه را پوشش میدهد، اشاره دارد. این التهاب میتواند منجر به درد شدید در ناحیه قفسه سینه شود، بهویژه هنگام نفسکشیدن، سرفه یا عطسه. پرده پلورا به دو لایه تقسیم میشود: یکی به ریهها چسبیده و دیگری به دیواره قفسه سینه. بین این دو لایه فضای کوچکی به نام فضای پلورال وجود دارد که با مقدار کمی مایع لغزنده پر شده است. در پلوریت، این فضا ممکن است با افزایش مایع یا فشار بر اثر التهاب، مشکلاتی مانند درد و کاهش عملکرد تنفسی ایجاد کند. این بیماری به دلیل عوامل مختلفی از جمله عفونتها، آسیبهای فیزیکی، بیماریهای خودایمنی و حتی برخی سرطانها بروز میکند.
علل ایجاد پلوریت
علتهای پلوریت متنوع و شامل عفونتهای باکتریایی و ویروسی، بیماریهای خودایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید، و آسیبهای فیزیکی به قفسه سینه است. عفونتهای ریه مانند پنومونی نیز میتوانند به پلوریت منجر شوند. بیماریهای دیگری مانند سل، نارسایی قلبی و سرطانهای ریه یا متاستاتیک نیز از عوامل ایجاد پلوریت هستند. علاوه بر این، برخی داروها میتوانند باعث تحریک پرده پلورا و ایجاد پلوریت شوند. التهاب و عفونت در پرده پلورا موجب تجمع مایع در فضای پلورال شده و درد و کاهش عملکرد ریهها را به دنبال دارد.
علائم و نشانههای پلوریت
علائم پلوریت شامل درد شدید در ناحیه قفسه سینه است که با تنفس، سرفه و عطسه تشدید میشود. این درد ممکن است به شانهها و پشت هم گسترش یابد. همچنین، برخی بیماران ممکن است با علائم دیگری مانند تنگی نفس، سرفه خشک، تب و لرز مواجه شوند. در موارد شدیدتر، تجمع مایع در فضای پلورال ممکن است باعث فشردگی ریه و مشکلات تنفسی شود. در مواردی که پلوریت ناشی از عفونت باشد، علائم عفونت مانند خستگی، ضعف و تب نیز ممکن است همراه باشد.
روشهای تشخیص پلوریت
تشخیص پلوریت به معاینه بالینی، تاریخچه پزشکی و آزمایشهای خاص بستگی دارد. پزشک با استفاده از استتوسکوپ صدای تنفس بیمار را گوش میدهد تا صداهای غیرطبیعی مانند خشخش یا مالش پلورا را بشنود. برای تأیید تشخیص، از تصویربرداریهایی مانند رادیوگرافی قفسه سینه (X-ray)، سیتیاسکن (CT Scan)، و اولتراسونوگرافی استفاده میشود تا وجود التهاب و مایع در فضای پلورال مشخص شود. در مواردی که علت پلوریت ناشناخته باشد، نمونهبرداری از مایع پلورال یا بیوپسی ممکن است انجام شود تا عفونت یا سرطان را شناسایی کند.
درمان پلوریت
درمان پلوریت به علت آن بستگی دارد. اگر پلوریت ناشی از عفونت باکتریایی باشد، آنتیبیوتیکها تجویز میشوند. در صورتی که علت پلوریت یک بیماری خودایمنی باشد، داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) و کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب و تسکین درد استفاده میشوند. در مواردی که مایع زیادی در فضای پلورال تجمع یافته باشد، پزشک ممکن است اقدام به تخلیه این مایع از طریق عمل توراسنتز (Thoracentesis) کند تا فشار روی ریهها کاهش یابد. همچنین، استفاده از داروهای مسکن برای کاهش درد قفسه سینه نیز ممکن است ضروری باشد.
پیشگیری از پلوریت
پیشگیری از پلوریت شامل کاهش عوامل خطری است که میتوانند منجر به التهاب پرده پلورا شوند. حفظ سلامت عمومی، اجتناب از تماس با افراد مبتلا به عفونتهای تنفسی، و رعایت نکات بهداشتی میتواند به کاهش خطر عفونتهای تنفسی و در نتیجه پلوریت کمک کند. همچنین، ترک سیگار و پرهیز از مصرف الکل میتواند به سلامت ریهها و پیشگیری از بیماریهای ریوی کمک کند. برای افرادی که به بیماریهای خودایمنی مبتلا هستند، مدیریت مناسب این بیماریها و استفاده منظم از داروهای تجویز شده میتواند خطر بروز پلوریت را کاهش دهد.
عوارض و پیامدهای پلوریت
پلوریت میتواند عوارض جدی به همراه داشته باشد، بهویژه اگر درمان به موقع انجام نشود. یکی از عوارض شایع پلوریت، ایجاد تجمع مایع در فضای پلورال است که ممکن است به فشردگی ریه و کاهش ظرفیت تنفسی منجر شود. همچنین، التهاب پرده پلورا ممکن است باعث تشکیل چسبندگیهای پلورال شود که به کاهش حرکت طبیعی ریهها و اختلال در عملکرد آنها منجر میشود. در موارد شدید، این چسبندگیها میتوانند دائمی شوند و به مشکلات مزمن ریوی منجر شوند. درمان مناسب و پیگیری دقیق پزشکی میتواند از بروز این عوارض جلوگیری کرده و به بهبود سریعتر بیمار کمک کند.
تاثیرات روانی و اجتماعی پلوریت بر بیماران
پلوریت به دلیل درد شدید و مشکلات تنفسی میتواند اثرات روانی و اجتماعی قابلتوجهی بر بیماران داشته باشد. بیماران ممکن است به دلیل درد و محدودیتهای حرکتی ناشی از آن، از فعالیتهای اجتماعی و روزمره خود عقب بمانند. همچنین، ترس از عود بیماری و نگرانی از وضعیت سلامت آینده میتواند باعث بروز اضطراب و افسردگی در بیماران شود. پشتیبانی روانی و مشاوره برای بیماران مبتلا به پلوریت و خانوادههای آنها میتواند به کاهش استرس و بهبود کیفیت زندگی آنها کمک کند.
پلوریت و نقش آن به عنوان نشانگر بیماریهای زمینهای
پلوریت میتواند به عنوان یک نشانگر از وجود بیماریهای زمینهای در بدن عمل کند. برای مثال، پلوریت ممکن است در بیماران مبتلا به سرطان ریه، سل، یا بیماریهای خودایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید بروز کند. تشخیص پلوریت ممکن است به پزشکان در شناسایی بیماریهای زمینهای کمک کند و در نتیجه، درمان سریعتر و مؤثرتری را امکانپذیر سازد. بررسی دقیق علت پلوریت از طریق آزمایشهای تکمیلی و تصویربرداری میتواند به شناسایی زودهنگام و درمان بیماریهای مرتبط کمک کند.
این نوشتهها را هم بخوانید