کشف نهایی محل کشتی HMS Endeavour — تأیید رسمی محل دفن کشتی کاپیتان کوک
راز دریایی ۲۵۰ ساله
تا همین چند وقت پیش ما با یک راز ۲۵۰ساله‌ای روبرو بودیم. اما حالا یک کشتی قدیمی که روزی در مسیر استوای جنوبی اکتشاف می‌کردِ سرانجام در بستر خلیجی در رودآیلند (Rhode Island) پیدا شد. خبر تأیید نهایی محل غرق شدن HMS Endeavour، نشانه‌ای از پایان فصل طولانی پژوهش‌های باستان–دریایی است. این پژوهش با همکاری موزه ملی دریانوردی استرالیا و گروه باستانشناسی دریایی رودآیلند انجام شد. کشفی که همزمان حاوی شگفتی تاریخی و پرسش درباره میراث استعمارگرایانه است. در ادامه، بررسی دقیق این کشف مهم و پیامدهای آن را خواهید خواند.
مسیر ۲۵۰ ساله پیدا کردن Endeavour
در سال ۱۷۶۸، HMS Endeavour به فرماندهی کاپیتان جیمز کوک از انگلستان حرکت کرد تا گذر سیاره زهره را در تاهیتی رصد کند، ولی مأموریت این کشتی فراتر از نجوم پیش رفت. به کمک این ناو نقشه‌های بی‌سابقه‌ای از سواحل نیوزیلند و شرق استرالیا را ترسیم شد و فعالیت آن مبدل به نقطه‌ای روشن در عصر روشنگری اروپا و همچنین آغازگر استعمار بومیان شد.
زندگی دوم کشتی – از ناو اکتشافی تا کشتی زندان
با بازگشت کشتی به انگلستان ، کارکرد آن تغییر پیدا کرد. پس از فروش، Endeavour به «Lord Sandwich» تغییر نام پیدا کرد، به جنگ استقلال آمریکا اعزام شد، و سرانجام به عنوان کشتی – زندان در خلیج نیوپورت به کار رفت. در ۱۷۷۸ و در جریان محاصره خلیج توسط فرانسوی‌ها، کشتی به صورت عمدی غرق شد — دقیقاً همان جایی که اکنون بقایای آن یافت شده است.
۲۶ سال پژوهش: کشف راز در گل و لای
جست‌وجوی بقایای Endeavour از سال ۱۹۹۹ آغاز شد، برای این کار موزه ملی دریانوردی استرالیا با پروژه باستانشناسی دریایی رودآیلند (RIMAP) همکاری کرد. در طول بیش از دو دهه، لایه‌های گل و لای نیوپورت مورد حفاری‌ها و کاوش‌های بی‌وقفه قرار گرفت. کارشناسان و باستان‌شناسان دریایی در این مدت به سراغ اسناد تاریخی، نقشه‌های قدیمی و داده‌های غواصی رفتند.
هر بار که تیمی از غواصان به بستر خلیج می‌رفت، امید به کشف بخشی از بدنه کشتی بالا می‌رفت. با این حال، شرایط آب‌های گلآلود و جنگل‌وار بودن ته دریا، روند پژوهش (investigation) را دشوار می‌کرد.
نقطه‌عطف: سایت ۲۳۹۴
دو مکان اصلی مورد بررسی قرار گرفت: سایت یا جایگاه ۲۳۹۴ و سایت ۲۵۷۸. شواهد اولیه هر دو را به HMS Endeavour نسبت می‌داد. اما آزمایش‌های دقیق چوب، نمونه‌های فلزی و شواهد تاریخی نشان داد که سایت ۲۳۹۴ محل اصلی دفن کشتی است. در سال ۲۰۲۲، موزه استرالیا اعلام کرد که به نتیجه نهایی رسیده، ولی RIMAP این خبر را «شتاب‌زده» خواند.
اکنون، با ارائه گزارش نهایی موزه ملی دریانوردی استرالیا، پروژه به سرانجام رسیده. مدیر این موزه، داریل کارپ (Daryl Karp)، از کار ۲۵ ساله تیم‌های علمی، باستان‌شناسان و مشاوران تشکر کرده و این کشف را «بیانیه نهایی» خوانده است.
❓ پرسش‌های پرتکرار (FAQ)
۱. چرا تأیید محل دفن HMS Endeavour اهمیت داشت؟
تأیید این کشف بهمعنای حل یک معمای تاریخی و مستندسازی دقیق میراث دریایی اروپاست.
۲. چه گروههایی در این پروژه همکاری داشتند؟
موزه ملی دریانوردی استرالیا، پروژه باستانشناسی دریایی رودآیلند (RIMAP)، و کارشناسان مستقل این پژوهش را انجام دادند.
۳. چرا کشتی Endeavour به Lord Sandwich تغییر نام داد؟
پس از بازگشت از سفرهای اکتشافی، کشتی به مالک خصوصی فروخته شد و در جنگ استقلال آمریکا به خدمت گرفته شد.
۴. چه چالشهایی در شناسایی کشتی وجود داشت؟
شرایط گلآلود، محدودیت دید در اعماق و شباهت دو سایت ۲۳۹۴ و ۲۵۷۸، تشخیص دقیق را دشوار کرد.
۵. کشف HMS Endeavour چه پیامی درباره تاریخ استعمار دارد؟
این کشف یادآور چگونگی ورود اروپاییها به سرزمینهای جدید و تأثیرات عمیق آن بر فرهنگها و جوامع بومی است.
