آیا دارویی برای فراموشی همیشگی خاطرات بد وجود دارد؟
فرایند حافظه و خاطره از دیرباز منشأ بحث فیلسوف‌ها، فیزیولوژیست‌ها، پزشکان و نویسندگان بوده است. خاطراتی که ما در ذهن داریم و تأثیراتی که از آنها پذیرفته‌ایم و نیز، خاطرات دیگران از عملکرد ما، شخصیت و واقعیت وجودی‌مان را می‌سازند.
گابریل گارسیا مارکز در کتاب «زنده‌ام تا روایت کنم»، می‌گوید:
«زندگی آنچه که زیسته‌ایم نیست، بلکه یکسره آن چیزی است که به خاطر می‌آوریم تا بازگوییم.»
اما همه خاطراتی که ما در ذهن داریم، خوشایند نیستند، یک خاطره بد میتواند شخصیت یک فرد را تغییر دهد و یا زندگی او را برای همه عمر، تحت تأثیر قرار دهد.
در فیلم شاهکاری به نام «درخشش ابدی یک ذهن پاک»، به شکل ستایش‌آمیزی سودای پاک کردن خاطرات، به تصویر کشیده شده است. در این فیلم که به کارگردانی «مایکل گوندری» در سال ۲۰۰۴ ساخته شد، قهرمانان داستان جول (با بازی جیم کری) و کلمنتاین (با بازی کیت وینسلت)، با مراجعه به شرکتی به نام «لاکونا»، همه خاطراتی را که از هم دارند، پاک میکنند.
البته داستان فیلم بسیار پیچیده‌تر از این مختصر است، اما فیلم در عین طرح مسئله غامض پاک کردن انتخابی خاطرات، پیچیدگی‌های فلسفی و اخلاقی این کار را هر مورد بحث قرار می‌دهد.
اما چیزی که باعث شد من این پست را بنویسم و برای آن مقدمه‌چینی کنم، خواندن خلاصه خبری از ژورنال نورون بود:
تصور کنید که بتوانید با خوردن یک قرص، خاطرات بد خود را فراموش کنید! پژوهش اخیر دانشمندان نورولوژیست دانشگاه جورجیا، در تیمی به رهبری دکتر «جو تسین» Joe Z. Tsien چنین امکانی را بیش از هر زمان دیگری، قابل دستیابی نشان می‌دهد.
تسین و تیمش روی آنزیمی به نام CaMKII کار میکنند که نقش زیادی در فرایند یادگیری و حافظه دارد. آنها قصد دارند با چنین پژوهشی، درمان تازه‌ای برای بیماران مبتلا به PTSD پیدا کنند.
PTSD یا Posttraumatic stress disorder یک اختلال روانپزشکی است که در دسته اختلالات اضطرابی دسته بندی میشود.افرادی که تجربه‌های بسیار ناخوشایندی مثل حضور در صحنه‌های هراس‌آور جنگ و زلزله دارند، ممکن است مبتلا به PTSD شوند. به این صورت که بعد از گذشت مدت‌ها از حادثه، به صورت متناوب و مکرر حادثه را به یاد می‌آورند و کابوس‌هایی در مورد آن می‌بینند و در این حین دچار اضطراب بسیار شدیدی می‌شوند، اضطرابی که ممکن است است کل زندگی آنها را تحت‌الشعاع خود قرار بدهد.
این اختلال همان اختلالاتی است که متأسفانه در اصطلاح عامه در کشور ما، «موجی بودن» نام گرفته است و کمتر کسی در رسانه‌ها و نشریات سعی کرده است این اختلال روانپزشکی را توضیح دهد.
اما به دنبال جنگ‌های اخیر در خاورمیانه و افزایش بیماران مبتلا به PTSD ، امروزه در غرب توجه علمی زیادی به این بیماری معطوف شده است و پژوهشگران سعی میکنند علاوه بر درمان‌های شناخته‌شدهای مثل درمان‌های دارویی معمول یا شیوه‌هایی مثل شناخت‌درمانی از شیوه‌های نوینی مثل «واقعیت مجازی» هم استفاده کنند.
تحقیق دکتر تسین و تیمش هم یکی از همین پژوهش‌هاست و در صورتی که به نتیجه برسد، تحولی در درمان PTSD ایجاد خواهد کرد. عنوان تحقیق آنها «پاک کردن القایی و انتخابی حافظه در مغز موش‌ها با دستکاری شیمیایی-ژنتکی» است.
آنها در تحقیقشان همزمان با پخش کردن یک صدا، به موش‌ها شوک الکتریکی می‌دادند. مسلما موش‌ها شرطی می‌شدند و در صورتی که همان صدا را دوباره می‌شنیدند، دچار علایم ترس می‌شدند. اما وقتی، قبلی از پخش صدا، به آنها CaMKII داده شد، در هنگام پخش صدا، دیگر در آنها علایم ترس نمایان نمی‌شد. به عبارت دیگر اگر به صورت موقت و در هنگام به یادآوری تجربه‌های تلخ، فعالیت آنزیم CaMKII بالا برده شود، این خاطرات پاک می‌شوند.
تسین عقیده دارد که این CaMKII به صورت موقت این خاطرات را پاک نمی‌کند، بلکه این پاک شدن دائمی است. به علاوه فقط خاطراتی که هنگام وقوع تجربه‌های ناخوشایند، در مغز ضبط می‌شوند، پاک می‌شوند و خاطرات دیگر تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند.
CaMKII یا به طور کامل، calcium/calmodulin-dependent protein kinase II آنزیمی است که نقش مهمی در حافظ بلندمدت دارد.
اطلاعات بیشتر در مورد CaMKII : + و +
[…] علیرضا مجیدی for یک پزشک, ۲۰۰۸. | Permalink | No comment | Add to del.icio.us Post […]
سلام راستش به نظر من خیلی جالب نیست . خاطرات بد جزئی از زندگین که شاید باعث بشن دیگه بهشون نرسیم اما اگه پاکشون کنیم شانس تکرارشون رو بالا می بریم.
خدا قوت دکتر جان
مطلب خیلی قشنگی انتخاب کردی. ممنون
اگر از این قرص ها پیدا کردید واسه من هم حتما بفرستید !!!
دردم از یارست و درمان نیز هم !!!!!!!
سلام دکتر
راستش مطلب ، مطلب جالبی بود .
ولی فکر می کنم پاک کردن خاطرات بد در بعضی شرایط خاص ، که یادآوریش زندگی رو برای فرد ممکن است غیر ممکن بکند جالب است ولی در بقیه موارد جزئی از زندگی ما هستند
من به شخصه دوست ندارم که همه خاطرات بدم را از دست بدهم
درحال حاظر ایا واقعا دارویی هست ک بشه استفاده کرد،
من اینقدر اذیت میشم ک قلبم ب شدت درد میگیره میخدام فراموشش کنم ،تورو خدا اگ دارویی میدونید معرفی کنید
آقای دکتر عزیز:
ضمن تشکر از مطالب جالب شما نام صحیح کارگردان میشل گوندری (فرانسوی) است.
mr همه چیز سایتت خوبه و تنها مشکلی که داره اینه که حجم عکسات خیلی زیاده و مناسب وب سایت نیست.
خوشحال میشم به سایت من هم سری بزنی!
جمعی از دوستانتان شما را دعوت میکنند تا در پروژه ی رادیو وبلاگستان مشارکت کنید.بی شک حضور شما در جمع برنامه سازان رادیو وبلاگستان باعث بهروری بیشتر این مجموعه خواهد شد.
با تشکر رادیو وبلاگستان
http://radioweblogestan.wordpress.com
به نظر من خاطرات وقت فقط همون وقتی که اتفاق می افتند بد هستند و با گذشت زمان نمیشه به اونا بد گفت
ولی بازم فک کنم این قرص ها به درد خیلی ها بخوره مثل بقیه قرص ها !
اگه همچین قرصی در دسترس من قرار بگیره هرگز ازش استفاده نمیکنم… غم برای زندگی لازمه… خاطره های تلخ هم… اگه نباشن انگار یه چیزی کمه!
خاطرات بد جزئی از زندگی هستند.
فرار از خاطرات بد یعنی فرار از مبارزه…
سلام دکترجان بسیار مطلب جالب و نویی بود . خوشحالم که باوبلاگ هنری – پزشکی شما آشنا میشوم . با آرزوی موفقیت شما
اینکه دانشمندان در جهتی میرن که تمام ابعاد زندگی بشری تحت کنترل خودشون داشته باشن امری بسیار نیکو و مبارک است هر چند استفاده از انها بعضا مورد تایید نیست.
اما شناخت و اگاهی از یک مسئله ساده می تواند پلی باشد به سوی کشف مسئله ای بسیار مهم.
سلام
دو نکته در مورد مطلب شما به نظرم آمد که تقدیم می کنم. اول در مورد اصطلاح “موجی بودن”، تا آنجا که بنده میدانم این حالت ارتباط مستقیم با خاطرات بد و تکان دهنده ندارد و به خاطر قرار گرفتن در برابر موج انفجارهای شدید حادث میشود. البته بنده تخصصی در پزشکی ندارم و نمی توانم بطور دقیق اظهار نظر کنم اما بعنوان نمونه بعضی از موجی ها هستند که زمان زیادی در نبردها نبوده اند تا از تاثیر صحنه های دلخراش این حالت به آنها دست بدهد و در مقابل تعدادی از مردم در حوادث بسیار دلخراشی مانند زلزله شاهد از دست دادن عزیزانشان به فجیعترین صورت در مقابل دیدگان خود هستند اما اینان با اینکه گاهی حالات روانی بسیار نامتعادل پیدا میکنند اما باز این حالات با “موجی بودن” متفاوت است.
نکته دوم اینست که همانند هر ابتکار و اختراع دیگر، پاک کردن خاطرات هم میتواند کاربرد نامطلوب داشته باشد. مثلا تضمینی نیست که این روش تنها برای خاطرات “بد” بکار رود و در واقع هر نوع خاطره ای با این روش قابل پاکسازی است که این جای نگرانی دارد. حتی اگر این روش تنها برای خاطرات بد بکار رود باز هم میتواند مورد سوء استفاده قرار گیرد. بطور مثال این سناریو را در نظر بگیرید که افراد تحت تاثیر مواد مخدر یا امثال آن اقدام به ارتکاب شنیعترین اعمال کنند و سپس برای رفع فشار روحی، خاطرات بد خود را پاک کنند. به اصطلاح نه خانی آمد و نه خانی رفت. در مجموع گمان می کنم این پدیده همانطور که نوید بخش است لا اقل به همان میزان باید نگران کننده باشد
من همش! عاشقتون می شم هر وقت بلاگتونو می خونم!!
مرسی، خیلی جالب بود.
امیدوارم نوشته های این بلاگ تا ابد ادامه داشته باشه…
بیچاره موشا
حالا حیوون قحطه که روی این موجود بیچاره باید همه ازمایشاتو انجام داد
سلام دکتر و خسته نباشید
به اعتقاد من حوادث ناگوار یا خاطرات بد و … دسته های مختلفی داره. من ترجیح میدم خاطرات ناگوار و تلخ از ذهنم برای همیشه پاک شه اما اونهایی که به انسان درس میده به نظرم تجربه است، پس باشه بهتره. 🙂
‘گاهی خاطرات تلخ باعث میشه انسان خودشو بهتر بشناسه و با هستی با نگاه عمیقتری برخورد کنه فقط باید این نکته رو بدونه که خاطره تلخ هم یه مشکل هست و خدا به انسان اونقدر قدرت داده که در برابر مشکلات صبر داشته باشه و بخنده اینطوری درک خاطه تلخ هم خیلی آسونتره
مطلب بسیار جالبی بود واقعا از شما ممنونم. کاشکی راههای دیگری برای فراموشی خاطرات بد عنوان کنید.
PTSD بعد از …۸۸ پدر من رو درآورد… هنوز هم از بین نرفته.
سلام اگه واقعا چنین چیزی باشه وتوایران هم درمانش بیادیعنی خیلی عالی میشه باید دست این دکتروبوسید.اونایی که میگن بایدخاطره تلخ وجودداشته باشه حتما تجربه نکردن که اینقدرراحت صحبت میکنن.
دقیقا با شما موافقم .اونهایی که میگن خاطرات بد خوبه احتمالا خاطراتشون واقعا زجر اور نبوده
ببخشید من یه سوال داشتم
راهی هم هس که با این قرص بتونیم تنظیم کنیم که کدوم خاطرات پاک شن؟
مثلا یکی یه کار خیلی بد انجام داده و نمی‌خواد دیگه یادش بیاد ولی نمی‌خواد بقیه خاطراتشو از دس بده تنزیم شدنی هس؟ اگه آره واسه مام پیدا کنین
بله باهاتون موافقم.اونایی که میگن خاطره تلخ هم لازمه برا زندگی نه این درست نیست چون حتما ضربه روحیشون کم بوده که راحت ازش میگذرن بله ماهم راحت ازخیلیا غصه ها ردمیشم اما بعضی اتفاقات هست هیج جوره پاک.نمیسه صب تا سب ذهنم درگیره اونا که راحت حرف میزنن اینجور دردارو تجربه نکردن. کاش اون دارو دست ماهم برسه وگرنه نمیدونم کار کجا بکشه. ادم دیکه میبره وضعیف میشه ازشدت درد
منم با حرف شما موافقم
من الان دوماهی هس ک ۱۸ساله شدم ولی به اندازه ی جوون سی ساله و حتی به جرات میتونم بگم بیشتر مشکل داشتم و تنهایی باهاشون روبه رو شدم
نه اینکه زبونم لال سایه پدرو مادر بالاسرم نباشه ولی همه چی رو تو خودم میریزم.چون نمیتونم باهاشون درددل کنم
هروقت هر مشکلی داشتم به بقیه فامیلا گفتم و جای اینکه کمکم کنن حرفمو ب بقیه گفتن و بدتر شد
الانم سر حرفای الکی خانوادم بهم شک دارن و حتی اگه به جون بهترین ادم زندگیمم قسم بخورم ک من مقصر خیلی اتفاقا نیستم باورشون نمیشه
حتی همین امشبم بحث داشتم با مامانم
اصلا درک نمیکنن تو چه رده سنی حساسی هستم ک لااقل یکم مراعات کنن
خیلی ب فکر فراموش کردن خاطراتم افتادم.ولی راهی نبوده
الان هم یکم سخت بود ک بیام تو این فضا و دنبال قرص و اینجور چیزا بگردم.پس ازهمه شمایی ک پیام منو میخونین میخوام وقتی خبری شد و واقعا همچین دارویی تو ایران اومد بهم میل بزنین اطلاع بدینـ..ممنون میشم از لطفتون
سلام دوستان من مشکل بسیار بدی دارم نمیدونم از بد شانسیمه از بدبختمیه از چیمه.این اخر باریه عاشق یکی شدم که هر روز هروز تو بیمارستان افتادم و افسردگی شدید گرفتم هیچ راه رسیدن هم بهم دیگ نداریم حتی جوری شد ک بم گف ازت متنفرم و گمشو از زندگیم بیرون اما من هر روز میرم ک نگاش کنم اما حتی قادر ب دیدنش هم نمیشم و دارم ضعیف و ضعیف تر میشم با هیچکسم نمیتونم صحبت کنم فقط گریه میکنم طوری ک رگا دور چشمم همش زده بیرون و…..
من واقعا عاشقشم ولی هیچوقت دیگ دسترسی ندارم و دارم بدتر هر روز میشم یکی کمکم کنه???????
آخی
دقیقا مثل منی?
چرا اینجوری میشه آخه
چرا متنفر میشن از آدم
چرا اینا پیش میاد
الان دیگه ده ماه شدم ولم کرده
دیگه ممکنه معتاد بشم بخدا?
سلام لطفا اگر دارویی هست ک بشه باهاش فراموش کرد به منم معرفی کنین…کلافه شدم بسکه فکر کردم به یه سری خاطراتی ک زندگیو برام اینجور خسته کننده کرده
سلام اگه واقعا این دارو کشف شده تو رو خدا بگوئید چگونه میتوان آن را به دست آورد به کدام دکتر باید مراجعه کرد برای گرفتن این دارو