نگاه انتقادی: پروژه پدر و مادرسازی برای رشته‌های مختلف علوم و فنون در ایران. بزرگداشت و نکوداشت بزرگان یا بزرگ‌نمایی‌ها، سوء برداشت‌ها یا تملق‌های سوگرایانه؟

امروز که چیزی را در گوگل جستجو می‌کردم، به این مدخل خیلی جالب رسیدم:

فهرست افراد دارای لقب پدر یا مادر در یک زمینه

بخشی از این مدخل، په پدر و مادرهای رشته‌های مختلف علوم و فنون در ایران اختصاص دارد.

این مدخل از یک دید جالب است و ما را با بزرگان، پیشگامان و کوشندگان ابتدایی هر رشته آشنا می‌کند و دنبال کردن نام هر یک از بزرگان، برای خودش می‌تواند بسیار جالب باشد.

این مدخل ویکی‌پدیا که شما دیدید، حالت پالایش‌شده‌ای دارد، اما اخیرا ما به فهرست‌های بالابلندتر و طویل‌تری در راستای همین پدر و مادرهای رشته‌های مختلف علوم و فنون در ایران برمی‌خوریم، که خالی از اشکال هم نیستند:

• در برخی از موارد غلو یا بزرگ‌نمایی در مورد نقش شخصی دیده می‌شود که گرچه یکی از پیشگامان عرصه مفروض بوده، اما نمی‌توانم او را پایه‌گذار رشته در ایران دانست.
• در برخی از موارد هم ته‌مایه‌هایی از چاپلوسی برای مقامات رسمی دیده می‌شود.
• و باید در نظر گرفت که هدف از این پدر و مادرسازی‌های واقعا چه می‌تواند باشد؟ بزرگداشت یک دانشمند؟ آیا راه‌های مناسب‌تری برای نکوداشت و یادآوری نام این بزرگان نیست، بدون اینکه پیرایه غلو، سوگیری به سمت یک شخص خاص و نادیده‌گیری بزرگ دیگری دیده شود؟

سزاست که من در اینجا مقاله خوب روزنامه ابتکار را برایتان بازنشر کنم:

پروژه پدرسازی تاریخچه ی مشخصی ندارد و معلوم نیست نخستین بار چه کسی و به چه علت بر آن شد تا شخصی را به خاطر دانش یا اختراع و علمش پدر کند؛ لیک آنچه که مبرهن است ادامه ی این روند و شیوع نه چندان جالب آن بود که بررسی آن در کشور جمهوری اسلامی ایران نوع و جنس متفاوتی دارد؛ متفاوت از این نظر که به جای تولید علم، به جای نظریه سازی و صادر کردن آن به کشورهای دیگر؛ به جای نخبه سازی در فنون مختلف که قطعا موجبات پیشرفت کشور را بیش از پیش فراهم می کند و ایران را از جایگاه فعلی خود بالاتر می برد؛ به تفکیک هر علم و تخصص پرداخته و در راستای تخصصی سازی، برای هر میان رشته و مبحثی پدرسازی کردیم که در جای خود نه تنها تاسف بر انگیز است بلکه ضرورت مذمت آن نیز دیده می شود.

رسانه مقصر است

نکته ی قابل تامل دیگر تلاش برای پدرسازی چهره های برجسته ای است که متاسفانه یا خوشبختانه به علل مختلف نتوانسته اند پدر فن یا علمی شوند که این مهم را می توان به نوعی از معایب اینترنت دانست؛ یکی از معایب اینترنت، نمایش انبوهی از داده هاست که متاسفانه با مخاطب تنبل زمان فعلی خیلی متناسب نیست و تا معنایی شدن وب در عصر وب 3 می بایست این معضل را تحمل کرد؛ این معضل منجر به عدم سرچ کافی از سوی مخاطب غیرجستجوگر دارد و همین عاملی برای پدرسازی های خبرگزاری ها و رسانه های برخط شده است؛ به این صورت که هراز چندگاهی با یکی از اساتید بنام در حوزه ای مصاحبه کرده و به جهت پربار نشان دادن مصاحبه و ارزش مصاحبه شونده، سعی در 1. پدرسازی 2. پروفسورسازی شخص می کنند که این خود دارای اشکال است؛ شاید برای مخاطب عام و یا حتی خاص مطلب این پدر یا پروفسور دارای بار ارزشی خاصی تلقی شود؛ لیک آنچه که بدیهی است ارزش خود آن شخص است که دانش و زحماتش تحت نام پروفسور یا پدر جعلی خدشه دار شده و آیندگان بیش از آنکه از وی بخاطر زحماتش در آن فن یا علم یاد کنند، به جعل عناوینی خواهند شناخت که نیت قلبی فرد نبوده تحت تاثیر سیاستگذاری های اشتباه رسانه ای به وجود آمده است.

به هر حال آنچه که حائز اهمیت می باشد این است که پدرسازی نیازمند تصمیم اتخاذ یک اجماع ملی و جمعی تحت شرایط خاص علمی و فنی و با ارزش نوآورانه است که با شرایط مشخص توسط دستگاه های مشخص و معین انجام می شود و هیچ نیازی به پدرسازی توسط رسانه ها نیست؛ آنچه که از رسانه ها توقع می رود، برجسته سازی و نمایش حقیقی از پدرهای واقعی جهت شناخت مخاطب داخل و خارج از کشور است و پرداختن به مباحث نوین علمی و فناورانه و ترویج آموزه های حسنه و صحیح علمی بدون پدرسازی های جعلی است؛ همچنین خوب است از یاد نبریم که پدرسازی های جعلی تحت سیاستگذاری های اشتباه رسانه ای منجر به افزایش دگم اندیشی در جوامع و افزایش نزاع و درشت گویی ها و تندروی های
عده ای شود که این جز تخریب بنیان های فرهنگی و علمی جامعه هیچ نخواهد داشت. در پایان مجدد خاطر نشان می شود که رسانه ها بهتر است به جای پدرتراشی های جعلی؛ به پیکر تراش خورده ی فرهنگ و علم کشور نگاه کرده و با واقع نمایی و پرورش صحیح افکار عمومی، مرهمی بر زخم های این پیکر باشد.