کتاب « لیبرالیسم سیاسی »، نوشته جان رالز
یادداشت مترجم
۱. جان رالز (۲۱ فوریهٔ ۱۹۲۱ / ۲ اسفند ماه ۱۲۹۹_ ۲۴ نوامبر ۲۰۰۲ / ۳ آذر ماه ۱۳۸۱)، استاد فلسفهٔ سیاسی دانشگاه هاروارد، یکی از برجسته‌ترین فیلسوفان سدهٔ بیستم، در دو گسترهٔ فلسفهٔ سیاسی و فلسفهٔ اخلاق، و سخن‌رواترین پاس‌دارندهٔ لیبرالیسم پس از جان استوارت میل بود.
۲. رالز، در ایجاد پیوند کم‌نظیر میان اخلاق نظری و سیاست نظری، با رویداشت به عرصهٔ عمل، در دو ترازِ ملی و بین‌المللی، فلسفهٔ سیاسی اخلاقی یا فلسفهٔ اخلاقِ سیاسی‌ئی پدید آورد که بر پایهٔ آن می‌توان گفت که فلسفهٔ سیاسی رالز اخلاقی بود و فلسفهٔ اخلاق او سیاسی.
۳. رالز، در برساختِ فلسفهٔ ساسی و فلسفهٔ اخلاقِ درهم‌سرشتهٔ خویش، از میراث سترگ لاک و روسو و کانت و میل (بویژه در نظریه‌های «وضعِ طبیعی» و «قرارداد اجتماعی» و آموزه‌های «خودآیینی» و «فردیت») از یک سو، و از دستاورهای بزرگ
نظریه‌پردازان و کنشگرانِ عرصه‌های انقلاب‌های امریکا و فرانسه (متجلی در اعلامیهٔ حقوق بشر، اعلامیهٔ استقلال، و قانون اساسی امریکا و متمم‌های آن) از سوی دیگر بهره گرفت، و توانست، با اِشراف بسیار بر اندیشه‌ورزی‌های برجسته‌ترین فیلسوفان سیاسی و فیلسوفان اخلاقِ و فیلسوفان علمِ همروزگار خویش، به فلسفه‌ورزی به‌راستی کم‌نظیری بپردازد و، بر متن فلسفهٔ تحلیلی، بزرگ‌ترین دستاورد را در «فلسفهٔ عدالت» داشته باشد.
۴. نوشته‌های رالز در بازگردانی و استوارسازیِ جایگاه فلسفهٔ سیاسی و فلسفهٔ اخلاق در دانشگاه‌ها و همچنین در میان نخبگان روشنفکری و سیاست‌پیشگان، و همچنین در نشان دادن پیوندِ سرشتین اخلاق و سیاست نقش بی‌همتائی داشته‌اند.
۵. این نوشته‌ها، فزون بر تأثیر ماندگار در فراخنای فلسفهٔ سیاسی و فلسفهٔ اخلاق (در دو تراز نظری و عملی)، در زمینه‌هائی چون علم اقتصاد، جامعه‌شناسی، و فلسفهٔ حقوق نیز تأثیر بسیار داشته‌اند.
۶. مهم ترین کتاب‌های رالز چنین‌اند:
نظریه‌ئی در بارهٔ عدالت، (۱) لیبرالیسم سیاسی، (۲) مجموعهٔ مقاله‌ها، (۳) قانون مردمان [/ قانون ملت‌ها]، (۴) درس‌گفتارهائی در بارهٔ تاریخ فلسفهٔ اخلاق، (۵) و [نگرشِ] عدالت چونان انصاف (۶).
۷. موضوع اساسی کتاب لیبرالیسم سیاسی، چونان بازنگری روزآمد کتاب نظریه‌ئی در بارهٔ عدالت، بررسی امکانِ پایداریِ جامعه‌ئی است که با اصول عدالت سامان یافته است، این بررسی در چارچوب تأکید خاص رالز بر برداشت سیاسی از عدالت، یا روشن‌سازی عدالت سیاسی، و تصحیح پاره‌ئی از نکات کتاب نظریه‌ئی در بارهٔ عدالت روی می‌دهد تا لیبرالیسم ویژهٔ رالز، به نام لیبرالیسم سیاسی، را در برابر لیبرالیسم‌های فراگیر دیگر تجسم بخشد.
۸. رالز در این کتاب برداشتی سیاسی از عدالت را مطرح می‌کند که مردمان، علی‌رغم باور به نگرش‌های فراگیرِ ناسازگارِ، ولی معقولِ، دینی، فلسفی، و اخلاقی، می‌پذیرند و با چنین برداشتی از عدالت ساختارِ اساسی جامعه را سامان می‌بخشند.
۹. از این‌رو تبیین رالزی از لیبرالیسم در این کتاب، در برابر برداشت‌های پیشین از عدالت، به دنبال دستیابی به اِجماع میان شهروندانِ معقول و عقلانی، و همچنین آزاد و برابر، بدون تمسُک به هر گونه خاستگاه آموزه‌ییِ فراگیر و ارزش‌های به‌اصطلاح ژرفِ استعلایی است، یک اِجماعِ همپوش برای دستیابی به یک رژیم دموکراتیک استوار بر قانون اساسی، در جامعهٔ برخوردار از تکثر آموزه‌های معقولِ دینی یا فلسفی یا اخلاقی، تا شرایط منصفانهٔ همکاری اجتماعی به بهترین شکل تحقق یابند.
۱۰. رالز، از دوران جوانی، پیش از کتاب برجستهٔ نظریه‌ئی در بارهٔ عدالت، بیش از پیش از لیبرالیسم‌های فراگیر کسانی چون لاک و کانت، ایستاده بر تراز مه‌آلودِ آموزه‌های فراگیر فلسفی، دور شده پای بر زمینِ روشن‌ترِ جهانِ واقعی اجتماع استوار کرد تا سرانجام در نظریه‌ئی در بارهٔ عدالت، و بویژه در لیبرالیسم سیاسی، جنبهٔ سیاسیِ لیبرالیسم را برجسته ساخت، و برداشتی سیاسی از عدالت (چونان یک نگرش خودبُنیاد) را مطرح کرد، تا شاید شهروندان، چونان مردمان آزاد و برابر، بتوانند در شرایطی فراتر از «سازشِ موقَّت» میان اندیشه‌های رقیب، و سرانجام در یک اِجماعِ همپوش بر سر شروطِ منصفانهٔ همکاری اجتماعی، از نبرد آموزه‌های فراگیرِ رقیب دوری جویند، و جامعهٔ دموکراتیک استوار بر قانون (اساسی) را، چونان سامانه‌ئی از همکاری منصفانه میان شهروندانِ آزاد و برابری که، با برخورداری از دو توان اخلاقی حسّ عدالت [خواهی] و برداشتی از خیر، از دید سیاسی خودآیین‌اند، به بهترین گونه سامان دهند، تا در آن همگان، بر زمینهٔ درخور برای تحقق عزت نفس و احترام متقابل، به حقوق و آزادی‌های اساسی دست یابند و وظایف شهروندی را به بهترین وجه انجام دهند.
۱۱. رالز در نوشته‌های خویش مفهوم‌آفرینی‌ها و اصطلاحسازی‌های مهمی داشته است، یا مفهوم‌ها و اصطلاح‌های مهمی را از دیگران گرفته و در نگرش خویش جای داده و بر آن‌ها، در به هم پیوستگی و وابستگی‌شان، رنگ ویژهٔ فلسفهٔ سیاسی خود را زده است. شماری از مهم‌ترین مفهوم‌ها و اصطلاح‌ها، به ترتیب الفبای پارسی، چنین‌اند:
○ آزادی‌های اساسی
○ آموزه‌های فراگیرِ دینی، فلسفی، و اخلاقی
○ اِجماعِ همپوش
○ ارزش منصفانهٔ آزادی‌های سیاسی برابر
○ اصل تفاوت
○ انگارهٔ اشخاص آزاد و برابر
○ برابری منصفانهٔ فرصت
○ برداشتِ سیاسی از عدالت چونان یک نگرش خودبُنیاد
○ پردهٔ بی‌اطلاعی
○ تعادلِ تأملی
○ تقدّم حق و آزادی‌های اساسی
○ تکثرگرایی معقول
○ جامعهٔ بهسامان
○ جامعهٔ دموکراتیک چونان سامانهٔ همکاری منصفانه میان شهروندان آزاد و برابری که از دیدِ سیاسی خودآیین‌اند
○ خیرهای اوّلیه
○ دو اصل عدالت
○ دو توانِ اخلاقی [یعنی: حسّی از عدالت [خواهی] و برداشتی از خیر]
○ ساختارِ اساسی جامعه
○ سامانهٔ منصفانهٔ همکاری
○ شروطِ منصفانهٔ همکاری اجتماعی
○ شهروندان چونان اشخاص آزاد و برابر
○ شهروندی دموکراتیک
○ طرف‌ها [ی قرارداد در وضعیت آغازین برای توافق بر سر شروط همکاری منصفانهٔ اجتماعی، در مقام نمایندهٔ فرضی شهروندان آزاد و برابر]
○ عدالت چونان انصاف [، نگرشِ عقلانی]
○ عقلِ عمومی
○ عقلانی، امرِ یا شخصِ
○ قرارداد اجتماعی
○ مدنیت
○ معقول، امرِ یا شخصِ
○ وضعیتِ آغازین
لیبرالیسم سیاسی
نویسنده : جان رالز
مترجم : موسی اکرمی
ناشر: نشر ثالث
تعداد صفحات : ۵۳۰ صفحه
این نوشته‌ها را هم بخوانید
