چگونه اپلیکیشن روبیکا به پدیده نوروز امسال تبدیل شد؟

اگر نوروز امسال فقط چند ساعتی پای برنامه‌های شبکه‌های مختلف صداوسیمای ملی نشسته باشید؛ حتما نام اپلیکیشن «روبیکا» را شنیدید و تبلیغات گسترده آن در ابتدای سریال‌های مهم یا ویژه‌برنامه‌های نوروزی و تحویل سال را مشاهده کردید.

احسان علیخانی در برنامه «بهارنارنج» مفصل درباره این اپلیکیشن تبلیغ کرد چون اسپانسر اصلی برنامه‌اش بود. حتی علیخانی بارها از میهمان‌هایش قول می‌گرفت که سریعا پس از برنامه، این اپ را نصب و استفاده کنند.

در سریال «پایتخت ۵» نیز چند دقیقه‌ای به طور غیرمستقیم این اپلیکیشن تبلیغ می‌شود. در تبلیغات میان‌برنامه‌ها نیز بارها و بارها نام روبیکا پخش می‌شود.

روبیکا اپلیکیشنی است که می‌توانید با آن فیلم و سریال تماشا کنید، شارژ بخرید و امور مالی و پرداخت‌های غیرآنلاین خود را انجام دهید، یک شبکه تعاملی داشته باشید، موسیقی گوش کنید، آموزش ببینید و ده‌ها کار دیگر. در تبلیغات تلویزیونی نیز روی این موضوع تاکید شده که اپلیکیشنی است که همه کاری برای شما انجام می‌دهد.

همان‌طور که گفتیم، این اپلیکیشن با برنامه‌ریزی چندماهه؛ تبلیغات گسترده‌ای را در شبکه‌های تلویزیونی صداوسیما تدارک دیده است. حتی مشترکان اپراتورهای همراه اول و ایرانسل در صورت استفاده از دیتا می‌توانند حجم دانلود رایگان داشته باشند. یعنی استفاده از این اپ هیچ هزینه‌ای برای کاربران نداشته و حتی حجم اینترنت موبایل آن‌ها را مصرف نمی‌کند!

شروع ماجرای شبهات امنیتی روبیکا

اما هنوز دو سه روزی از شروع سال جدید نگذشته بود که برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی گزارش دادند در کدهای این برنامه، کدهای نرم‌افزار تلگرام دیده می‌شود. این کاربران این‌طور برداشت کردند که اپلیکیشن روبیکا به اطلاعات روی تلگرام کاربران دسترسی پیدا می‌کند و به نوعی نقض حریم خصوصی کرده است.

به سرعت در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌ها خبر جاسوسی و ناامن بودن این اپلیکیشن پخش شد و حتی برخی سایت‌ها به کاربران هشدار دادند که این اپ را نصب نکنند یا در صورت نصب؛ سریعا پاک کنند.

مانند تمام موضوع‌های داغ دنیای مجازی، محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات سریعا با یک توییت واکنش نشان داد و نظرش را درباره روبیکا بیان کرد.

وزیر ارتباطات در توییت خود گفت گزارش‌های مردمی و جوابیه سازندگان اپلیکیشن روبیکا را برای مرکز ماهر ارسال کردند تا این مرکز به طور تخصصی موضوع را بررسی و گزارش کند.

جوابیه شرکت سازنده روبیکا به درخواست وزیر ارتباطات به شرح زیر است:

«استفاده از کدهای اوپن سورس مرسوم هست، تلگرام اوپن سورس هست و ما در روبیکا بخشی از کد تلگرام را برای مدیریت بهتر صفحه‌های برنامه استفاده کردیم (BaseFragment) تا روبیکا هم مثل تلگرام در گوشی های قدیمی روان اجرا شود و به دلیل کمبود وقت فرصت حذف قسمت‌های اضافی کد تلگرام که نیازی نبود را نداشتیم که در ورژن بعدی حذف خواهند شد.

روبیکا هم در هنگام نصب هیچ دسترسی حساسی از شما نمی‌خواهد و تنها دسترسی به حافظه گوشی را برای آپلود عکس پروفایل و آن هم در هنگام اجرا درخواست می‌کند و در صورتی که اجازه دسترسی ندهید روبیکا امکان دسترسی به حافظه شما را هم ندارد. پس این که قسمتی از کد تلگرام در برنامه استفاده شود هیچ ارتباطی به جاسوسی از تلگرام ندارد»

اما جوابیه سازندگان روبیکا هم نتوانست موج به راه افتاده بر علیه این اپلیکیشن را فرو بنشاند و باز هم شاهد بودیم که کاربران در فضای مجازی یکدیگر را نسبت به نصب این اپلیکیشن هشدار داده و منع می‌کردند.

اطلاعیه مرکز ماهر

اپلیکیشن روبیکا، تنها برنامه‌ای نبود که برخی شبهات امنیتی درباره‌اش مطرح شد. اپلیکیشن «توسکا» که اتفاقا باز هم از صداوسیما معرفی و تبلیغ شده، باز هم حاوی کدهای تلگرام است و این‌طور به نظر می‌رسد که دارد به اطلاعات تلگرامی کاربران دسترسی پیدا می‌کند.

هشتم فروردین ماه، مرکز ماهر درباره روبیکا اطلاعیه‌ای صادر کرد که خلاصه‌اش این می‌شود: «این نرم‌افزار حریم خصوصی کاربران را نقض نمی‌کند.»

در اطلاعیه مرکز ماهر تاکید شده علی‌رغم استفاده کامل از کدهای برنامه تلگرام در روبیکا ولی فقط از برخی کلاس‌های واسط گرافیکی آن استفاده می‌شود و سایر قسمت‌ها قابل حذف هستند. روبیکا قابلیت‌هایی نظیر تلگرام یا سایر شبکه‌های اجتماعی را ندارد و اساسا نمی‌تواند به اطلاعات برنامه دیگری دسترسی داشته باشد.

مرکز ماهر به عنوان یک نهاد رسمی تخصصی رای به عدم نقض حریم خصوصی کاربران توسط اپلیکیشن روبیکا داده است ولی کماکان برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی نسبت به این برنامه بی‌اعتماد هستند.

کاربران قانع نشدند

در سایت این اپلیکیشن اطلاعات کامل و واضحی از توسعه‌دهنده‌ها یا سازندگان‌اش درج نشده است. همین‌طور، خبری از نمادها و مجوزهای معمول مانند نماد اعتماد الکترونیکی یا دیگر مجوزهای نشر الکترویک، ساماندهی سایت‌های فضای مجازی و غیره وجود ندارد.

افراد یا حامیان مالی پشت‌سر این اپلیکیشن مشخص نیستند. مطمئنا یک اپ برای حضور در برنامه‌های لحظه تحویل سال، سریال مهمی مانند پایتخت و ساخت تیزرهای تبلیغاتی با حضور بازیگران مطرح باید حامیان بزرگی داشته و از پس هزینه‌های بسیار بالای این حجم از تبلیغات بربیاید. تنها توجیهی که برای مدل اقتصادی این اپ می‌شود تصور کرد این است که روبیکا تصور می‌کند که توانایی جلب عده‌ای انبوهی از کاربران برای تبادلات مالی را از طریق ویژگی‌های جانبی که ارائه می‌کند، خواهد داشت و از همین محل هزینه‌های تبلیغاتی سنگینی که انجام شده را جبران خواهد کرد و به سود خواهد رسید.

موضوع قابل تامل بعدی، اصولا هدف و خدماتی است که این اپلیکیشن ارایه می‌دهد. به نظر نمی‌رسد خلاقیت، نوآوری یا ایده جدیدی در پشت این برنامه باشد و فقط چند سرویس که هریک اپ‌های معروف ایرانی خوبی در بازار دارند را یک‌جا گردآوری کرده است. البته، خود این می‌تواند یک ایده باشد و کاربران را از نصب چند اپلیکیشن دیگر برهاند.

به علاوه باز هم باید نگرانی خود را از آپارتاید مصرف پهنای باند که تبدیل به یک چیز عادی شده، ابراز کنیم. اینکه یک توسعه‌دهنده یا سایت بتواند از پنهای باند رایگان استفاده کند و دیگری نه، واضحا به معنی سوق دادن کاربران به یک سو و محروم کردن توسعه‌دهندگان دیگر از این کاربران زیاد است.

ضمن اینکه اگر قرار باشد جایی شرکت‌های بزرگ ارتباطی تخفیف عمده‌ای برای مصرف پهنای باند ارائه دهند، باز هم به باور من خوب بود این پهنای باند رایگان صرف اپلیکیشن‌ها و سرویس‌های اینترنتی می‌شد که مقاصد آموزشی خالص و واضح داشتند. مثلا ابزاری برای دسترسی رایگان به دوره‌های رایگان آموزشی ارائه شده توسط دانشگاه‌های بزرگ ایران و خارج کشور.

روبیکا می‌خواهد ره صد ساله را یک شبه و فقط در دوره تعطیلات نوروزی طی کند و احتمالا سازندگان و حامیان‌اش انتظار دارند پس از نوروز با چند صد هزار کاربر روبرو باشند بدون اینکه نوع کسب‌وکار، منابع سرمایه‌گذاری، سازوکارهای اعتمادسازی کاربران و اصول اولیه توسعه یک اپلیکیشن رعایت شده باشد.

به هر حال، در این مقطع نمی‌توان با قطعیت گفت روبیکا چه آینده‌ای دارد و آیا کاربران آن را نصب کنند یا خیر. چقدر از آن استقبال می‌شود و نسبت به این حجم وسیع تبلیغات آیا برنده بازی خواهد بود؟

شاید در آینده یکی از موفق‌ترین اپ‌های ایرانی باشد و شاید هم خیلی زود همان‌طور که بر سر زبان‌ها افتاد و یکی از پدیده‌های نوروز ۹۷ لقب گرفت، به فراموشی سپرده شود.

ما در یک پزشک خیلی مشتاق هستیم نظر کاربران و خواننده‌ها درباره این اپلیکیشن را بخوانیم.