سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال چه ویژگی‌هایی دارند و چطور باید درمان شوند؟
چه بیماری‌های دیگری شبیه سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال هستند؟
- آرتریت مهره‌های گردنی
- سردرد تنشی
- میگرن
- تومور مغزی
- مننژیت
- خون‌ریزی ساب‌آراکنوئید
چگونگی ایجاد و علت‌های بیماری سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال
- هیپولیکوره سردردی است که در ناحیه اکسی‌پیتال و پشت گردن که در اثر کشش ساختمان‌ها حساس به درد در قاعده مغز ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال ایجاد می‌شود.
- به دنبال پونکسیون‌لومبار در حدود ۲۰% موارد بروز می‌کند؛ ممکن است به دنبال پونکسیون‌لومبار، نشت مایع به بافت‌های پارااسپاینال ادامه پیدا کند و سبب فشار پایین مایع اسپاینال شود.
- یکی از عوامل بروز آن تلاش‌های متعدد و اصرار برای به‌دست‌آوردن مایع با پونکسیون‌لومبار است.
- در مواردی غیر از انجام پونکسیون، عفونت‌های ویروسی یا تروماهای کوچک ممکن است سبب بروز سندروم فشار پایین مایع اسپاینال “خودبه‌خود” شوند.
علایم و نشانه‌های بالینی سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال
- سردرد اکسی‌پیتال که با تغییر وضعیت (حالت ایستاده) تشدید و با درازکشیدن بهتر می‌شود.
- درد شدید گردن که آن هم در حالت ایستاده تشدید و با درازکشیدن بهتر می‌شود.
- ممکن است مننژیسم دیده شود.
- تهوع و استفراغ
- فلج عصب ششم (ناتوانی در گردش چشم به خارج).
چگونه بیماری سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی
- شرح حال و ارزیابی نورولوژی
- MRI مشخصاً نشان‌دهنده ضخیم‌شدن مننژ و تقویت زیاد دورا است که گمان می‌رود ناشی از رکود وریدی باشد.
- فشار CSF بسیار پایین، معمولاً کمتر از H2O mm60 و اغلب غیرقابل اندازه‌گیری است.
- اغلب پلئوسیتوزلنفوسیتی و افزایش خفیف پروتئین وجود دارد.
- ممکن است سندروم فشار پایین مایع اسپاینال خودبه‌خود ناشی از نشت مداوم CSF باشد که می‌توان آن را با روش‌های رادیونوکلئید تشخیص داد.
راه‌های درمان سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال
- تنها با استراحت کردن، اغلب بیماران در طی ۳-۲ روز بهبود می‌یابند.
- فایده دریافت زیاد مایع مشخص نیست.
- داروهای ضددرد ممکن است سبب تسکین علامتی شوند.
- نشان داده شده که مصرف کافئین (خوراکی یا وریدی) باعث بهبودی درد می‌شود.
- تزریق مقداری از خون خود بیمار (“blood patch”) در محل احتمالی نشت، در ۸۰% موارد سودمند واقع می‌شود (باید خون به فضای ساب‌آراکنوئید تزریق شود تا شاید جلوی نشت گرفته شود.)
پیش‌آگهی/ عوارض
- سردرد بعد از پونکسیون‌لومبار خوش‌خیم است و معمولاً بعد از چند روز استراحت و درمان بهبود می‌یابد.
پیش‌آگهی سندروم فشار پایین مایع اسپاینال خودبه‌خود کمتر روشن است اما اغلب به تزریق لخته خون پاسخ می‌دهد.
