استخوان‌ها چگونه خون سازی می‌کنند؟

در هرلحظه، هزاران میلیارد سلول در رگ‌های ما در حال حرکت هستند، و گاهی اوقات در مدت یک دقیقه کل بدن ما را می‌چرخند. خاستگاه همه این سلول‌ها استخوان‌ها هستند. در نگاه اول، استخوان‌ها بسیار سخت به نظر می‌رسند اما درون آن‌ها پر از منافذ است. رگ‌های درشت و کوچک خون وارد همین منافذ می‌شوند. درون بیشتر استخوان‌های درشت اسکلت بدن هسته‌هایی توخالی دیده می‌شود که به‌وسیله مغز استخوانی نرم پر شده‌اند. مغز استخوان از چربی و سایر بافت‌های پشتیبان تشکیل شده، اما مهم‌ترین عناصر آن سلول‌های خونی هستند. سلول‌های خونی بدون وقفه تقسیم می‌شوند. آن‌ها می‌توانند سلول‌های خونی قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌های متفاوتی ایجاد کنند، حتی به تعداد صد‌ها میلیارد سلول خونی جدید را روزانه وارد گردش خون کنند. این سلول‌های تازه از طریق منافذ موجود در مویرگ‌های کوچک مغز استخوان وارد جریان خون می‌شوند. از طریق مویرگ‌ها، به رگ‌های خونی بزرگ‌تر می‌رسند و از استخوان خارج می‌شوند.

اگر دچار مشکل خونی هستید، فرصت خوبی است که مشکل را گردن مغز استخوان خود بیاندازید. سرطان خون اغلب با جهشی ژنتیکی درون سلول‌های خونی آغاز می‌شود. سلول‌ها خودشان سرطانی نیستند، اما این جهش‌ها می‌توانند با دخالت در فرآیند تمایز سلولی منجر به شکل‌گیری سلول‌های خونی سرطانی شوند. بنابراین برای بیمارانی که سرطان خون پیشرفته دارند مثل بیماران لوسمی و لنفوم، بهترین شیوه درمانی پیوند مغز استخوان به شیوه آلوژنیک است که در آن مغز استخوان اهداکننده جایگزین می‌شود.

شیوه آن به این صورت است. در ابتدا، سلول‌های خونی فرد اهداکننده را می‌گیرند. اغلب، سلول‌های خونی فرد اهداکننده را با چرخاندن خون در یک دستگاه می‌گیرند که توانایی جداسازی اجزای خون را دارد. در موارد دیگر، مستقیماً مغز استخوان در لگن به نام ستیغ خاصره‌ای، را به وسیله یک سوزن می‌گیرند.

با این حال، گیرنده برای پیوند آماده است. مقادیر بالای شیمی‌درمانی یا اشعه نیز می‌تواند باعث از بین رفتن مغز استخوان، و نابودی سلول‌های خونی و سرطانی شود. این عامل همچنین می‌تواند باعث ضعف سیستم ایمنی، به‌منظور حمله کمتر به سلول‌های پیوند‌ شده، باشد. سپس سلول‌های فرد اهداکننده از طریق یک رشته مرکزی به بدن بیمار تزریق می‌شوند. این سلول‌ها ابتدا در جریان خون گیرنده شروع به گردش می‌کنند، اما سلول‌های بنیادی، دارای مولکول‌هایی به نام کموکین هستند که مانند راهنما سلول‌ها را به مغز استخوان فوراً مخابره می‌کنند. بعد از چندین هفته، آن‌ها شروع به تکثیر کرده و سلول‌های سالم و جدیدی را می‌سازند. تنها تعداد اندکی از سلول‌های بنیادی توانایی احیاء مغز استخوان بدن را دارند.

گاهی اوقات پیوند مغز استخوان می‌تواند منجر به رخدادی به نام پیوند در مقابله با سلول‌های سرطانی شود، سلول‌های دفاعی جدیدی که توسط مغز استخوان اهدا شده ساخته شدند می‌توانند باعث محو سلول‌های سرطانی شوند که سیستم دفاعی گیرنده قادر به انجامش نبوده این پدیده می‌تواند باعث از بین رفتن سلول‌های سرطانی سرکش شود. اما پیوند مغز استخوان می‌تواند مخاطره‌آمیز هم باشد، مثل بیماری پیوند در مقابله با میزبان. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی ایجاد شده توسط سلول‌های اهداکننده به اندام‌های بیمار حمله می‌کنند. این وضعیت کشنده حدوداً بین ۳۰ الی ۵۰ درصد بیمارانی که از هر شخصی به‌جز دوقلو‌های یکسان سلول دریافت کرده‌اند رخ می‌دهد، خصوصاً زمانی که سلول‌های بنیادی خون با مغز استخوان دارای مغایرت باشد.

در این‌گونه موارد بیماران با دریافت دارو‌های سرکوب‌کننده یا حذف گلبول‌های سفید خاصی از خون اهداکننده کمتر در معرض خطر این بیماری قرار می‌گیرند. حتی در صورت رفع خطر این بیماری، سیستم ایمنی بدن ممکن است سلول‌های اهداشده را پس بزند. بنابراین در مرحله اول، پیدا کردن شبیه‌ترین سلول بسیار مهم است.

مناطقی در کدهای ژنتیکی هستند که تعیین می‌کنند سیستم دفاعی بدن چگونه سلول‌های بیگانه را شناسایی کند. اگر این مناطق در سلول‌های گیرنده و اهداکننده مشابه باشند، سیستم ایمنی بدن گیرنده سلول‌ها را می‌پذیرد. به علت موروثی بودن این ژن‌ها، مشابه‌ترین افراد برادران و خواهران هستند. گاهی اوقات بسیاری از افرادی که نیازمند پیوند بودند با هیچ‌یک از اعضا خانواده مطابقت نداشتند. این بیماران به سراغ دفاتر داوطلبان اهدا رفته تا بتوانند اطلاعات خود را ارائه دهند.

تمام کاری که برای ثبت نیاز دارید یک تست معاینه دهانی برای یافتن تشابهات ژنتیکی است در بسیاری از موارد، اهدا عضو بسیار ساده‌تر از اهدا خون است. این کار، راهی است برای نجات زندگی دیگران و کاملاً قابل جبران است.

سخنرانی ملودی اسمیت در TED