چگونه ویروس کرونا باعث قوی‌تر شدن زیرساخت‌های اینترنت شد

ارتباط ما با دنیای بیرون به مویی بند است. منظورمان اینترنت است و اینکه هر لحظه ممکن است قطع شود یا کل اینترنت دنیا خاموش شود.

در روزهای کرونایی و قرنطینه خانگی به خاطر یک ویروس بسیار کوچک، اینترنت تنها امید ما برای انجام کارها، ادامه روند زندگی و ارتباط با دیگران است. ادامه آموزش و یادگیری، ادامه کسب‌وکارمان، ادامه سرگرمی و تحمل کردن و طاقت آوردن تا از بین رفتن کامل کروناویروس!

در نیمه دوم اسفندماه، ترافیک اینترنت ایران بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافته است. موسسه Cloudflare که تامین‌کننده زیرساخت اینترنت برای بسیاری از شرکت‌ها و مشاغل جهان است؛ اعلام کرده از ژانویه تا اواخر ماه مارس ترافیک اینترنت در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا بیش از یک چهارم افزایش یافته است.

تقاضا برای استفاده از سرویس‌های استریم ویدیو، ارتباط‌های تصویری و ویدیویی، سرویس‌های آموزش الکترونیکی و یادگیری راه دور در سراسر دنیا افزایش یافته است. میلیون‌ها نفر به طور همزمان دارند از نرم‌افزارهای ویدیوکنفرانس و ارتباط‌های چهره به چهره تصویری آنلاین استفاده می‌کنند.

در دو ماه اول سال ۲۰۲۰ به اندازه کل سال ۲۰۱۹ از نرم‌افزارهای تماس ویدیویی استفاده شده است. تعداد کاربران در سرویس بازی Steam چندین برابر شده است. فقط در یک آخر هفته بیش از ۲۴ میلیون بازیکن به طور همزمان وارد این سیستم شدند.

بزرگ‌ترین چالش اینترنت

همه این اتفاقات باعث شده اینترنت در مرز انفجار قرار بگیرد. سرعت اینترنت در همه کشورها افت کرده و کاربران با کندی بارگذاری سایت‌ها و ویدیوها روبرو هستند. سرعت وای‌فای کاهش یافته است و برخی تماس‌های ویدیویی قطع و وصل می‌شوند. اینترنت برای بسیاری از کاربران مدام با سکته روبرو می‌شود و اعصاب‌خردکن است.

اینترنت با بزرگ‌ترین چالش خود از ابتدای راه‌اندازی تا کنون روبرو شده است.

پل بارفورد، محقق دانشگاه ویسکانسین در مدیسون اظهارنظر جالبی دارد. او می‌گوید هرچه بیشتر از اینترنت استفاده می‌کنید؛ به افت و خیزهای سرعت آن و قطعی‌هایش بیشتر حساس می‌شوید. شما ممکن است کمی افت سرعت محلی داشته باشید و هیچ مشکل سراسری وجود نداشته باشد ولی در نظر شما یک قطعی بزرگ است.

متیو روفان از دانشگاه آدلاید استرالیا که رهبری یک پروژه نقشه‌برداری به نام Internet Topology Zo برعهده دارد نیز نکته‌نظر مهمی درباره وضعیت اینترنت این روزها دارد. او می‌گوید در بحران کووید-۱۹ همه دوست دارند اخبار بد و ناامیدکننده بشنوند.

الگوهای مصرف اینترنت در این ایام هم تغییر کرده است. قبلا، فقط در یک ساعت‌های خاصی با اوج‌گیری ترافیک اینترنت روبرو بودیم ولی اکنون همه ۲۴ ساعت شبانه‌روز در اینترنت هستیم.

ماتیو پرنس، مدیرعامل Cloudflare می‌گوید پیش از بحران همه‌گیری ویروس کرونا، اوج ترافیک اینترنت در بعدازظهر و حوالی ساعت ۷:۳۰ بود ولی اکنون در سر ظهر و پیش از نهار هم ترافیک بالایی داریم. اواخر شب و اوایل صبح همه در کلاس‌های مجازی هستند و باز هم ترافیک بسیار بالایی را شاهد هستیم.

واضح است وضعیت اینترنت در برخی کشورها بهتر و در برخی دیگر از کشورها بدتر است. در ایتالیا ترافیک اینترنت بیش از ۴۰ درصد افزایش یافته است و مشکلاتی را شاهد هستیم ولی در کره جنوبی که همیشه زیرساخت اینترنت پرسرعتی داشته؛ اختلال‌های اینترنت کمتر است.

اتفاق جالب دیگری که برای اینترنت افتاده است؛ منتقل شدن ترافیک اینترنت از وسط شهر و مکان‌های شلوغ اداری تجاری به حومه شهر و منازل مسکونی است.

مثلا، دو نقشه زیر از مصرف اینترنت دو شهر لندن و نیویورک قبل و بعد از بحران کرونا تهیه شده است. نقاط قرمز رنگ نشان‌دهنده کاهش مصرف اینترنت و نقاط سبز رنگ نشان‌دهنده افزایش مصرف اینترنت هستند:

همه این اتفاقات باعث تغییر شکل اینترنت می‌شود. مثلا، براساس درخواست اتحادیه اروپا، بسیاری از شرکت‌های سرویس‌دهنده استریم ویدیو مانند آمازون پریم، نتفلیکس، یوتیوب، دیزنی پلاس و فیسبوک توافق کردند کیفیت ویدیوهای خود را کاهش دهند تا مقدار بیشتری پهنای‌باند آزاد شود.

بیش از نیمی از ترافیک اینترنت به ویدیو و بازی اختصاص دارد. در حرکتی مشابه، مایکروسافت، سونی و ولوو تعهد کردند فعلا هیچ‌گونه به‌روزرسانی بازی ویدیویی ارائه ندهند یا در ساعت‌های تعطیلی و خلوتی اینترنت این به‌روزرسانی‌ها انجام شود.

دو چالش اساسی اینترنت

شرکت‌های اینترنتی فقط با افزایش ترافیک روبرو نیستند؛ بلکه چالش‌های بزرگ‌تر و جدی‌تری را درک کردند که شاید تا کنون هرگز به فکر آن‌ها نبودند.

چالش نخست این است که ترافیک اینترنت در نقاطی است که معمولا پهنای‌باند محدودی دارند. کاربران اینترنت ضعیف‌ترین اتصال‌ها را به زیرساخت شبکه و مراکزداده دارند. پهنای‌باند کسب‌وکارها، شرکت‌های تجاری، سازمان‌ها و مراکز تجاری اداری بسیار بیشتر است.

به همین دلیل، اینک که کاربران در خانه‌ها ماندند و بعد می‌خواهند برای آپلود فایل و ویدیو به اینترنت وصل شوند؛ مشکلات جدی در مراکزداده بروز کرده است. اگر این وضعیت در شرکت‌ها و کسب‌وکارها بود؛ قطعا این همه افت سرعت و قطعی اینترنت اتفاق نمی‌افتاد.

حتی مدارس و دانشگاه‌ها هم از پهنای‌باند و سرعت اینترنت بالاتری نسبت به اینترنت خانگی برخودار هستند اما باز هم این روزها تعطیل بوده و امکان استفاده از اتصال‌های آن‌ها نیست. در یک محله مسکونی، پهنای‌باند محدودی کشیده شده است و اکنون همه کاربران آن محله می‌خواهند باهم به اینترنت وصل شوند.

چالش دوم، تغییر توپولوژی استفاده از اینترنت است. در گذشته، مراکزداده ترافیک ورودی از یک یا چند نقطه را مدیریت می‌کردند ولی اکنون باید هزاران نقطه را پوشش دهند. مدیریت ترافیک ورودی از یک دانشگاه یا مدرسه و شرکت بسیار راحت‌تر از مدیریت ترافیک ورودی از صدها هزار کاربر پراکنده در یک شهر است.

اگر ترافیک در یک نقطه متجمع شده بود؛ شرکت‌های اینترنتی سریعا می‌توانستند با افزایش پهنای‌باند آن مشکل را حل کنند ولی کاربران در سراسر کشور پراکنده هستند و از صدها مسیر و شبکه به مراکزداده وصل می‌شوند.

قوی‌تر شدن اینترنت

به همه این صحبت‌ها، دو سازمان ناظر بر کیفیت و سرعت اینترنت، RIPE و Ookla گزارش دادند اینترنت در وضعیت خوبی است و افت سرعت روز به روز کمتر می‌شود.

در حقیقت، تمام اجزای اینترنت در حال بازسازی و نوسازی خود هستند و این خبر و اتفاق خوبی برای کاربران اینترنت است. در همین مدت کوتاه صدها مرکزداده و سرور جدید وارد شبکه اینترنت شده و شرکت‌های اینترنتی سرمایه‌گذاری عظیمی را شروع کردند تا پهنای‌باند سرویس‌های خود را افزایش دهند.

شرکتی مانند CyrusOne اقدام به نصب صدها کامپیوتر کلاستر کرده و شرکت Dropbox به طور مرتب در حال افزایش تجهیزات ذخیره‌سازی خود است.

از سوی دیگر، شرکت‌های سرویس‌دهنده‌ای مانند مایکروسافت، آمازون، نتفلیکس در کنار شرکت مخابراتی مانند کامکست دارند ظرفیت‌های خود را به سرعت افزایش می‌دهند. سرورهای اضافی نصب و به دیگر سرورها متصل می‌شوند.

شرکت Equinix و نتفلیکس با هم نزدیک به ۲۰۰ مرکزداده در سراسر دنیا دارند ولی در اسرع وقت در حال توسعه آن‌ها هستند. Equinix اعلام کرده است تمام اتصال‌های ۱۰ گیگابیت خود را به ۱۰۰ گیگابیت ارتقا می‌دهد. کاری که به طور معمول باید طی یک یا دو سال انجام می‌شد ولی اکنون در مدت چند هفته انجام می‌شود.

شرکت‌های مخابراتی هم اقدام به تعمیر و تعویض سرورها و دیگر تجهیزات مخابراتی کردند؛ کابل‌های قدیمی با کابل‌های سریع‌تر جدید تعویض و نوسازی می‌شوند.

در ایران هم برای نمونه پروژه تبدیل اینترنت ADSL به VDSL در دو استان تهران و قم کلید زده شد که اتفاق بزرگی برای توسعه اینترنت ثبت است و فشار را از روی شبکه موبایل و کاربران آن برمی‌دارد. همین‌طور، سرعت اینترنت ADSL برای تمام کاربران به ۱۶ مگابیت افزایش یافته است؛ اگرچه فقط نزدیک به ۳۰ درصد کاربران اینترنت ثابت در عمل می‌توانند از چنین سرعتی سود ببرند.

شاید این تغییرات و توسعه ظرفیت و سرعت اینترنت در حال حاضر چندان محسوس نباشد ولی همین کارها باعث شدند اینترنت هنوز پابرجا باشد و قطعا در روزهای آینده وضعیت خوب‌تری خواهد داشت.

باید از کووید-۱۹ متشکر باشیم که دنیا را تعطیل و اینترنت را به سرعت توسعه می‌دهد. کاربران خانگی از سرعت اینترنت بهتر و بیشتری برخودار می‌شوند و حتی اینترنت در مناطق حومه شهرها و بخش‌‌های فقیرنشین پس از سال‌ها بهتر خواهد شد.

ویروس کرونا باعث تقویت و قوی‌تر شدن اینترنت می‌شود. یک کارشناس شرکت مخابراتی ایالات متحده می‌گوید: «هیچ شبکه‌ای، نه برق، نه آب و نه حمل و نقل تحمل چنین ترافیکی را نداشت ولی اینترنت برای همین کار ساخته شده است.»

منبع