پیوند سلول‌های بنیادی بدون شیمی درمانی ابتدایی، نوید درمان ایمن‌تر سرطان خون را می‌دهد

پیوند سلول‌های بنیادی یکی از درمان‌های سرطان خون است، اما این فرآیند می‌تواند خطرناک باشد. در یک مطالعه جدید روی موش، محققان دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس راهی برای ایمن‌تر کردن این فرآیند با هدف قرار دادن دقیق‌تر سلول‌های بنیادی معیوب بیمار و رفع نیاز به پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی ابداع کرده‌اند.

لوسمی و سایر سرطان‌های خون معمولاً از مغز استخوان شروع می‌شوند، جایی که سلول‌های خونی توسط سلول‌های بنیادی تولید می‌شوند. برای افرادی که دارای بیماری‌های تهدید‌کننده زندگی هستند،پیوند سلول‌های بنیادی می‌تواند بسیار موثر باشد، اما خطر جدی عوارض جانبی را به همراه دارد

پیوند سلول‌های بنیادی خونساز (HSCT) چیست؟

برای آماده‌سازی بدن برای سلول‌های بنیادی اهدایی، ابتدا به بیمار تحت پرتو درمانی یا شیمی‌درمانی قرار می‌گیرد تا سلول‌های بنیادی خودش بیمار کشته شوند. با این کار سلول‌های سرطانی باقی‌مانده از بین می‌رود و سیستم ایمنی او را تضعیف می‌شود تا از پس زدن جلوگیری شود.

این امر شانس تثبیت سلول‌های بنیادی جدید را افزایش می‌دهد و این روش می‌تواند برخی از بیماران نجات بدهد. اما همچنین این درمان، بیماران را  را در معرض خطر بالای عفونت یا وضعیت خطرناکی به نام بیماری پیوند در مقابل میزبان قرار می‌دهد که در آن سلول‌های ایمنی از بافت کاشته شده به سلول‌های خود بیمار حمله می‌کنند.

در مطالعه جدید، محققان تکنیکی را توسعه دادند که نیازی به پرتودرمانی یا شیمی درمانی ندارد. در عوض، سلول‌های بنیادی در مغز استخوان با استفاده از مولکول‌هایی به نام ترکیبات پادتن-دارو (ADC) برای تخریب هدف قرار می‌گیرند. این‌ها به پروتئین‌های خاصی روی سطح سلول‌های بنیادی خون متصل می‌شوند که به گفته تیم تحقیقاتی آن‌ها را از آسیب رساندن به سلول‌های دیگر باز می‌دارد. پس از رسیدن به هدف، ADC‌ها دارویی به نام ساپورین را برای کشتن سلول‌های بنیادی آزاد می‌کنند.

البته پس از پیوند سلول‌های بنیادی اهداکننده، دارو‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی همچنان برای جلوگیری از رد شدن لازم است. در این مورد، تیم از دارویی به نام باریستینیب استفاده کرد که در حال حاضر برای درمان آرتریت روماتوئید استفاده می‌شود.

در آزمایش‌هایی که روی مدل‌های موش سرطان خون انجام شد، این تکنیک منجر به پیوند سلول‌های بنیادی موفقیت‌آمیز شد. ترکیب ADCs با باریسیتینیب از حمله سلول‌های ایمنی حیوانات آزمایشی به سلول‌های بنیادی جدید جلوگیری کرد و آن‌ها به بیماری پیوند در مقابل میزبان مبتلا نشدند زیرا سرکوب‌کننده‌های ایمنی از آن جلوگیری می‌کردند.

پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی در شیوه کنونی پیوند سلول بنیادی، همه سلول‌های بنیادی را به یکباره می‌کشد، در حالی که تکنیک جدید جایگزینی کندتر است. درمان کندتر به این معنی است که دارو‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی را می‌توان در طول زمان کاهش داد و بعد از اینکه سلول‌های بنیادی اهدا‌کننده به طور کامل جایگزین سلول‌های خود بیمار شد، اصلاً مورد نیاز نیستند.

سمت چپ: مغز استخوان موشی که درمان جدید را دریافت کرده است، که به بافت آسیب نمی‌رساند. سمت راست: مغز استخوان موشی که درمان سنتی پرتودرمانی را دریافت کرد و سلول‌های بنیادی اهدا کرد

با کار بیشتر در مطالعات حیوانی و در نهایت آزمایش‌های انسانی، روزی می‌توان این درمان را برای بیماران مبتلا به لوسمی و سایر سرطان‌های خون و همچنین بیماری‌هایی که روش کنونی برایشان کارایی ندارد، اعمال کرد.

جان دی پرسیو، نویسنده ارشد این مطالعه می‌گوید: «توانایی انجام پیوند سلول‌های بنیادی بدون نیاز به پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی، تحول‌آفرین خواهد بود». این درمان می‌تواند تعداد کم سلول‌های خونی خطرناک، عوارض خونریزی، آسیب اندام‌ها و عفونت‌ها را از بین ببرد.

این درمان جدید می‌تواند کاربرد احتمالی در بیماری‌های غیر سرطانی مانند کم خونی سلول داسی شکل داشته باشد، جایی که باید مواظب سمیت‌های  مرتبط با شیمی درمانی یا پرتودرمانی بود.

این تحقیق در مجله تحقیقات بالینی منتشر شد.

منبع: دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس