فلج بل چیست و چرا ایجاد می‌شود؟ راه‌های درمان آن کدام‌ها هستند؟
علائم فلج بل Bell’s palsy شامل ضعف ناگهانی در عضلات صورت است. در بیشتر موارد، ضعف موقتی است و طی هفته‌ها به طور قابل توجهی بهبود می‌یابد. ضعف باعث می‌شود نیمی از صورت شما افتاده به نظر برسد. لبخند شما یک طرفه است و چشم شما از آن طرف در برابر بسته شدن مقاومت می‌کند.
فلج بل، همچنین نام دیگر فلج حاد محیطی صورت با علت ناشناخته هم دارد و می‌تواند در هر سنی رخ دهد. علت دقیق آن ناشناخته است. اعتقاد بر این است که نتیجه تورم و التهاب عصبی است که ماهیچه‌های یک طرف صورت شما را کنترل می‌کند. یا ممکن است واکنشی باشد که پس از عفونت ویروسی رخ می‌دهد.
برای اکثر افراد، فلج بل موقتی است. علائم معمولاً در عرض چند هفته شروع به بهبود می‌کنند و در حدود شش ماه بهبود می‌یابند. تعداد کمی از افراد همچنان برخی از علائم فلج بل را تا آخر عمر دارند. به ندرت، فلج بل ممکن است عود کند.
علائم
علائم و نشانه‌های فلج بل به طور ناگهانی ظاهر می‌شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شروع سریع ضعف خفیف تا فلج کامل در یک طرف صورت – که طی چند ساعت تا چند روز رخ می‌دهد.
- افتادگی صورت و مشکل در ایجاد حالات چهره، مانند بستن چشم یا لبخند زدن
- آب دهان
- درد در اطراف فک یا داخل یا پشت گوش در سمت آسیب دیده
- افزایش حساسیت به صدا در سمت آسیب دیده
- سردرد
- از دست دادن طعم و مزه
- تغییر در میزان اشک و بزاق تولید شده شما
در موارد نادر، فلج بل می‌تواند بر اعصاب دو طرف صورت شما تأثیر بگذارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر هر نوع فلج را تجربه کردید، فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید زیرا ممکن است دچار سکته شده باشید. فلج بل به دلیل سکته مغزی ایجاد نمی‌شود، اما می‌تواند علائم مشابهی ایجاد کند.
علل
اگرچه دلیل دقیق بروز فلج بل مشخص نیست، اما اغلب به داشتن یک عفونت ویروسی مربوط می‌شود. ویروس‌هایی که با فلج بل مرتبط شده‌اند شامل ویروس‌هایی هستند که باعث ایجاد موارد زیر می‌شوند:
- تبخال و تبخال تناسلی (هرپس سیمپلکس)
- آبله مرغان و زونا (هرپس زوستر)
- مونونوکلئوز عفونی (اپشتین بار)
- عفونت سیتومگالوویروس
- بیماری‌های تنفسی (آدنوویروس)
- سرخک آلمانی (سرخچه)
- اوریون (ویروس اوریون)
- آنفولانزا (آنفولانزای B)
- بیماری دست و پا و دهان (کوکساکی ویروس)
عصبی که ماهیچه‌های صورت شما را کنترل می‌کند از یک راهروی باریک استخوانی در مسیر خود به صورت شما عبور می‌کند. در فلج بل، آن عصب ملتهب و متورم می‌شود – معمولاً مربوط به یک عفونت ویروسی است. علاوه بر عضلات صورت، عصب بر اشک، بزاق، چشایی و یک استخوان کوچک در وسط گوش شما تأثیر می‌گذارد.
عوامل خطر
فلج بل بیشتر در افرادی رخ می‌دهد که:
- باردار هستند، مخصوصاً در سه ماهه سوم، یا در هفته اول پس از زایمان هستند
- عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی داشته باشید
- دیابت داشته باشند
حملات مکرر فلج بل نادر است. اما در برخی از این موارد، سابقه خانوادگی حملات مکرر وجود دارد – که نشان دهنده یک استعداد ژنتیکی احتمالی برای فلج بل است.
عوارض
یک مورد خفیف فلج بل به طور معمول در عرض یک ماه ناپدید می‌شود. بهبودی از یک مورد شدیدتر شامل فلج کامل متفاوت است. عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آسیب غیر قابل برگشت به عصب صورت شما.
- رشد مجدد غیر طبیعی رشته‌های عصبی. این ممکن است منجر به انقباض غیرارادی برخی از ماهیچه‌ها در هنگام تلاش برای حرکت دادن عضلات دیگر شود (synkinesis) – برای مثال، وقتی لبخند می‌زنید، چشم در سمت آسیب دیده ممکن است بسته شود.
- کوری جزئی یا کامل چشم که به دلیل خشکی بیش از حد و خراشیدگی پوشش محافظ شفاف چشم (قرنیه) بسته نمی‌شود.
تشخیص
آزمایش خاصی برای فلج بل وجود ندارد. پزشک به صورت شما نگاه می‌کند و از شما می‌خواهد با بستن چشم‌ها، بالا بردن ابرو، نشان دادن دندان‌ها و اخم کردن و سایر حرکات، عضلات صورت‌تان را حرکت دهید.
سایر شرایط – مانند سکته مغزی، عفونت‌ها، بیماری لایم و تومور‌ها – می‌توانند باعث ضعف عضلات صورت شوند که شبیه فلج بل است. اگر علت علائم شما مشخص نباشد، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را توصیه کند، از جمله:
- الکترومیوگرافی (EMG). این آزمایش می‌تواند وجود آسیب عصبی را تایید کرده و شدت آن را مشخص کند. EMG فعالیت الکتریکی عضله را در پاسخ به تحریک و ماهیت و سرعت هدایت تکانه‌های الکتریکی در طول عصب اندازه‌گیری می‌کند.
- اسکن تصویربرداری تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT) ممکن است برای رد سایر منابع احتمالی فشار روی عصب صورت، مانند تومور یا شکستگی جمجمه، مورد نیاز باشد.
درمان
اکثر افراد مبتلا به فلج بل به طور کامل بهبود می‌یابند – با یا بدون درمان. هیچ درمان یکسانی برای فلج بل وجود ندارد، اما پزشک ممکن است دارو‌ها یا فیزیوتراپی را برای کمک به سرعت بخشیدن به بهبودی پیشنهاد کند. جراحی به ندرت یک گزینه برای فلج بل است.
دارو‌ها
دارو‌های رایج مورد استفاده برای درمان فلج بل عبارتند از:
- کورتیکواستروئید‌ها، مانند پردنیزون، عوامل ضد التهابی قوی هستند. اگر آن‌ها بتوانند تورم عصب صورت را کاهش دهند، راحت‌تر در راهرو استخوانی اطراف آن قرار می‌گیرد. اگر کورتیکواستروئید‌ها در عرض چند روز پس از شروع علائم شروع شوند، ممکن است بهترین کار را داشته باشند.
- دارو‌های ضد ویروسی نقش دارو‌های ضد ویروسی هنوز مشخص نشده است. دارو‌های ضد ویروسی به تنهایی هیچ فایده‌ای در مقایسه با دارونما نشان نداده‌اند. دارو‌های ضد ویروسی اضافه شده به استروئید‌ها احتمالاً برای برخی از افراد مبتلا به فلج بل مفید هستند، اما این هنوز ثابت نشده است.
با این حال، با وجود این، والاسیکلوویر (Valtrex) یا آسیکلوویر (Zovirax) گاهی اوقات همراه با پردنیزون در افراد مبتلا به فلج شدید صورت تجویز می‌شود.
فیزیوتراپی
ماهیچه‌های فلج می‌توانند منقبض و کوتاه شوند و باعث انقباضات دائمی شوند. یک فیزیوتراپ می‌تواند به شما یاد دهد که چگونه ماهیچه‌های صورت خود را ماساژ داده و تمرین دهید تا از بروز این مشکل جلوگیری کنید.
عمل جراحی
در گذشته از جراحی رفع فشار برای کاهش فشار روی عصب صورت با باز کردن مسیر استخوانی که عصب از آن عبور می‌کند استفاده می‌شد. امروزه جراحی رفع فشار توصیه نمی‌شود. آسیب عصب صورت و کاهش شنوایی دائمی از خطرات احتمالی مرتبط با این جراحی هستند.
به ندرت ممکن است برای اصلاح مشکلات پایدار عصب صورت به جراحی پلاستیک نیاز باشد. بازسازی صورت کمک می‌کند تا چهره یکنواخت‌تر به نظر برسد و ممکن است حرکت صورت را بازیابی کند. نمونه‌هایی از این نوع جراحی شامل لیفت ابرو، لیفت پلک، کاشت صورت و پیوند عصب می‌باشد. برخی از روش‌ها، مانند لیفت ابرو، ممکن است پس از چندین سال نیاز به تکرار داشته باشند.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی
درمان خانگی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- محافظت از چشم شما که به خوبی بسته نمی‌شود. استفاده از قطره‌های چشمی روان‌کننده در روز و پماد چشمی در شب به مرطوب نگه داشتن چشم کمک می‌کند. استفاده از عینک یا عینک در طول روز و چسب چشم در شب می‌تواند از چشم شما در برابر خراشیدگی محافظت کند.
- مصرف مسکن‌های بدون نسخه. آسپرین، ایبوپروفن یا استامینوفن ممکن است به کاهش درد شما کمک کند.
- انجام تمرینات فیزیوتراپی ماساژ و ورزش صورت طبق توصیه فیزیوتراپیست ممکن است به شل شدن عضلات صورت شما کمک کند.
