سردرد چه انواعی دارد و علائم و نشانه‌ها و شیوه تشخیص و درمان هر کدام چیست؟

مقدمه: علت‌های سردرد و شیوه درمان دارویی و غیردارویی آن به زبان ساده

گاهی به نظر می‌رسد هیچ چیز بدتر از سردرد نیست. انگار سر سوراخ می‌شود، منفجر می‌شود یا فشرده می‌شود. گاهی هم احساس می‌کنید که سر را پشت و رو می‌کنند و تمام انرژی بدنتان را بیرون می‌کشند.

سردرد به طور فزاینده‌ای همه گیر می‌شود. تقریبا ۶۰ درصد مردان و ۷۵ درصد زنان لااقل یک بار در ماه دچار سردرد می‌شوند.

از هر ده مورد سردرد نه تای آن سردرد انقباض ماهیچه‌ای است که سردرد تنشی خوانده می‌شود. این سردردها که اغلب با تنش روانی یا خستگی شروع می‌شوند، ناشی از انقباض ماهیچه‌های سر و گردن هستند. سردرد تنشی معمولا در بعدازظهر روی می‌دهد و مانند پیچاندن محکم نواری به دور سر احساس می‌شود.

سردرد میگرنی با گشاد شدن رگ‌های خونی پوست سر روی می‌دهد. این سردرد اغلب صبح‌ها با درد شدید در یک طرف سر یا پشت چشم‌ها شروع می‌شود. این سردرد ممکن است چند ساعت یا حتی تا سه روز طول بکشد. چشم برخی از مبتلایان به میگرن ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از شروع سردرد ستاره می‌زند، یعنی جرقه‌های نورانی با خطوط زیگ زاگی می‌بیند. میگرن باعث تهوع، استفراغ، و حساسیت به نور هم می‌شود. ۶۵ تا ۷۵ درصد مبتلایان به میگرن زن هستند

سردرد در زنان ممکن است به چرخه قاعدگی آن‌ها مربوط باشد. سردردهای میگرنی بعد از یائسگی بسیار کمتر دیده می‌شود.

اما مردان بیشتر گرفتار سردرد خوشه‌ای می‌شوند، که سردردی شدید و عذاب آور در چشم یا دور آن است. این سردرد خوشه‌ای از شدیدترین انواع سردرد است که حمله آن ممکن است تا دو ساعت و روزی یک یا دوبار در ماه اول و بعد گاهی هر شش ماه یک بار تا سال‌ها روی دهد.

سردرد می‌تواند علامتی از سرماخوردگی، آنفلوانزا، بالا بودن فشار خون، خونریزی مغزی، سکته، تومور مغزی، التهاب مننژها، بیماری لایم، وجود کرم‌های نواری در بدن، آب سیاه چشم، آبسه دندان، یا ترک کافئین باشد. گاهی نیز از عوارض جانبی برخی داروهاست.

چه وقت به دلیل سردرد به پزشک مراجعه کنیم؟

1- اگر پیش از این هرگز سردردی به این شدت نداشته‌اید.

2- سردرد بیش از سه روز طول کشیده یا مانع فعالیت‌های عادی شده است.

3- سردرد مانند انفجاری ناگهانی در سر است.

4- همراه با سردرد اختلال دید، اشکال در گفتار، اشکال در هماهنگی حرکات، ضعف دست‌ها یا پاها، یا اشکال در فکر کردن درست وجود دارد.

5- تب یا سفتی گردن هم وجود دارد.

6- بعد از کار یا فعالین ورزشی زیاد سردرد روی می‌دهد.

7- استفراغ روی داده است ولی حالت تهوع وجود نداشته است.

8- رفته رفته سردردها بیشتر و شدیدتر می‌شوند.

درمان سردرد

خوشبختانه کمتر از ۵ درصد سردردها علامت یک بیماری جدی هستند. برای بیشتر ما سردرد یک حالت ناراحت‌کننده، اما بخشی از زندگی عادی است و غالبا می‌توان آن را کنترل کرد.

بخوابید: بسیاری از سردردهای تنشی با کمی خواب عمیق تسکین می‌یابند. اما گاهی خواب کمتر یا زیادتر از معمول باعث سردرد می‌شود. به همین دلیل، داشتن برنامه منظم خواب اهمیت دارد.

دندان قروچه نکنید: برخی افراد در هنگام خواب به قدری ناآرامند که دندان قروچه می‌کنند و صبح با سردرد بیدار می‌شوند.

غذای کافی بخورید: نخوردن غذای کافی هم مثل نخوابیدن کافی باعث سردرد می‌شود. علت آن کاملا مشخص نیست، ولی احتمالا وقتی مواد غذایی بدن کم باشد، قسمتی از دستگاه عصبی که ماهیچه‌ها را منقبض می‌کند فعال می‌شود.

غذاهایتان را کنترل کنید: در افرادی که زیاد دچار سردرد می‌شوند، بهتر است آنچه را که دو تا سه ساعت قبل از سردرد خورده‌اند بررسی کنند. شایع‌ترین ماده غذایی مسئول سردرد اسید آمینه تیرامین است. از جمله غذاها و نوشیدنی‌های دارای تیرامین یا سایر مواد سردردآور نوشیدنی‌های الکلی، پنیر کهنه، گوشت نمک سود، ترشی‌ها، شکلات، مرکبات، پیتزا و هر چیز محتوی گلوتامات مونوسدیم است. اگر متوجه شدید که برخی مواد غذایی عامل سردرد شماست، یکی یکی آن‌ها را از برنامه غذایی حذف کنید تا عامل اصلی را بیابید.

زیاد قهوه نخورید: اگر در محل کار بیش از سه فنجان قهوه در روز می‌خورید، صبح بعد از روز تعطیل دچار سردرد می‌شوید، چون روز قبل قهوه نخورده‌اید. برای جلوگیری از این سردرد، توصیه می‌شود در روز بیش از یک یا دو فنجان قهوه نخورید.

سیگار نکشید:  سیگار برای همه بد است و سردرد را نیز بدتر می‌کند. بهتر است سیگار کشیدن را ترک کنید. از کلاه و عینک استفاده کنید. تابش نور آفتاب و انعکاس آن در آب دریا در برخی افراد باعث سردرد می‌شود. در این موارد، بهتر است عینک آفتابی بزنید و کلاه دارای لبه بزرگ بر سر بگذارید.

ورزش کنید: ورزش درمان بسیار خوبی برای سردرد است. عجیب به نظر می‌آید، اما کسانی که ورزش‌های مختلف می‌کنند، سردردشان از بین می‌رود. ورزش تنش روانی را از بین می‌برد و تولید مسکن‌های طبیعی بدن را که اندورفین‌ها نام دارند تحریک می‌کند. فقط نیم ساعت پیاده روی سه بار در هفته برای جلوگیری از سردرد کافی است. اگر سردرد با تب همراه است، نزد پزشک بروید و ورزش را به تعویق بیندازید.

خود را گرم کنید: از مهم‌ترین درمان‌های خانگی سردرد گذاشتن کیسه آب گرم بر روی گردن و شانه‌ها به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه است. این کار خوبی برای کاهش تدریجی سردرد تنشی است. بالشتک گرم ماهیچه‌های گرفته را شل کرده و جریان خون را در آن‌ها آسان می‌کند. گرفتن دوش آب گرم هم مؤثر است، ولی نه به اندازه کیسه آب گرم.

آرامش داشته باشید: درمان فشارهای روانی، مثلا با یوگا، در افرای که زیاد دچار سردردهای تنشی می‌شوند مؤثر است.

به سردرد فکر نکنید: سعی کنید فکر سردرد را از خود دور کنید. برای این کار، در جای راحتی بنشینید و چشمانتان را ببندید. فرض کنید در ساحل دریا دراز کشیده‌اید، آفتاب بدنتان را گرم می‌کند، و امواج آب به آرامی روی شما می‌آید. هر برگشت ذهنی امواج قسمتی از سردرد شما را با خود می‌برد.

روش زیر را هم امتحان کنید: توجه خود را بر سردردتان متمرکز کنید. تصور کنید سردردتان اندازه، شکل، و رنگ مشخصی دارد. ببینید سردرد چگونه است؟ در یک جا ساکن است یا جابه جا می‌شود؟ بعد فرض کنید سردرد به صورت مایع است و از سرتان بر روی گردن، شانه‌ها، دست‌ها و در آخر انگشتان می‌ریزد. سرانجام بگذارید این سردرد از انگشتانتان خارج شده و به اطراف بریزد.

چه وقت برای درمان سردرد از دارو استفاده کنیم؟

اگر درمان‌های طبیعی سردرد را از بین نبرد، چندین مسکن بدون نسخه برای آن وجود دارد. آسپیرین بخورید. سردرد بیشتر افراد با خوردن یک یا دو قرص آسپیرین یا استامینوفن برطرف می‌شود. آسپیرین التهاب را نیز کاهش می‌دهد و هردو اینها مسکن‌های خوبی هستند.

آسپیرین با قهوه بخورید. اگر سردرد متوسط تا شدیدی دارید، آسپیرین را با یک فنجان قهوه بخورید. کافئین موجود در قهوه باعث تسریع جذب آسپیرین می‌شود.

ضدحساسیت بخورید. خوردن داروهای ضدحساسیت فاقد مسکن هم ممکن است سردرد تنشی را آرام کند. اما از دستور نوشته شده بر روی برچسب آن پیروی کنید.

داروهای ضدحساسیت اگر به طور مرتب خورده شوند، ماهیچه‌ها را شل می‌کنند. در آغاز ممکن است شما را خواب آلوده کنند، اما با استفاده مکرر در تسکین سردرد مؤثرتر می‌شوند و خواب آلودگی کم کاهش می‌یابد.

اکسیژن تنفس کنید. اکسیژن وسیله بسیار مؤثری برای تسکین سردردهای خوشه‌ای و میگرنی است. برای استفاده مداوم از کپسول اکسیژن و مقدار آن از پزشک خود اجازه بگیرید.

نزد پزشک بروید. در سردردهای شدید خوشه‌ای یا میگرنی مسکن‌های قوی‌تری مثل ارگوتامین لازم است. این داروها را فقط با تجویز پزشک مصرف کنید.

زیاد مسکن نخورید. خوردن مداوم مسکن هم به اندازه سردرد مداوم زیانبار است. تمام داروهای ضدسردرد، چه بدون نسخه و چه با تجویز پزشک، را نباید بیش از دو بار در هفته مصرف کرد، چون خوردن مداوم این داروها به تدریج آستانه درد را پایین آورده و دردها را بیشتر می‌کنند. اگر بیش از حد مسکن مصرف کرده‌اید، نزد پزشک بروید تا او برنامه‌ای برای رهایی از سردرد و دارو برایتان تنظیم کند.

1- سردرد خوشه‌ای یا کلاستر چیست؟ علائم، تشخیص و درمان

سردرد خوشه‌ای (کلاستر)، دردناک‌ترین سردرد راجعه است. سردرد خوشه‌ای در مردان، ۳ تا ۹ برابر شایعتر است و معمولا در سن ۴۰-۲۰ سالگی آغاز می‌گردد.

علائم بالینی

۱- حملات سردرد خوشه‌ای یک طرفه و بدون احساس ضربان Non-throbbing است و تقریبا همیشه در همان سمت تکرار می‌شود. این حملات معمولا در شب یا ۱ تا ۲ ساعت بعد از به خواب رفتن رخ می‌دهند.

۲- درد در عرض ۱۰-۵ دقیقه به پیک خود می‌رسد و معمولا ۴۵ دقیقه تا ۲ ساعت رگاهی ۳ ساعت ادامه می‌یابد. محل درد در ناحیه رتروآربیتال یا تمپورال است. درد به قدری شدید است که بیمار احساس می‌کند مته به داخل چشمانش فرو رفته است.

۳- در این نوع سردرد، علائم اتونوم نیز دیده می‌شوند که عبارتند از اشک ریزش، احتقان ملتحمه، گرفتگی بینی، پتوز و میوز (سندرم هورنر) در همان سمت می‌باشد.

افتراق از میگرن

۱- تهوع، ترس از نور و ترس از صدا نسبت به میگرن شیوع بسیار کمتری دارند.

۲- استفراغ و اورا برخلاف میگرن در سردرد کلاستر وجود ندارد.

۳- برخلاف میگرن در سردرد کلاستر، فرد تمایلی به دراز کشیدن ندارد و قدم زدن یا نشستن را ترجیح می‌دهد.

پریودیک بودن: پریودیک بودن حملات مشخصه اصلی سردرد کلاستر است. حملات سردرد خوش‌های معمولا ۳-۱ بار در طول ۲۴ ساعت رخ می‌دهند و یک پریود آن به طور متوسط ۱۲-۶ هفته طول می‌کشد.

نکته‌ای بسیار مهم: زمان بروز حملات در روز‌های مختلف یکسان، شکل حملات در هرفرد یکنواخت و مدت هر پریود نیز در هر فرد ثابت می‌باشد.

و بیماری‌های همراه: زخم دئودنوم و افزایش میزان اسید معده (حتی در حد سندرم زولینگر الیسون) شیوع بالایی دارند.

عامل شعله وری ( Trigger): الکل می‌تواند موجب افزایش حملات سردرد کلاستر شود.

درمان

1- درمان حمله حاد: برای درمان حمله حاد، اکسیژن ۱۰۰٪ به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، سوماتریپتان زیرجلدی و دی هیدروارگوتامین زیرجلدی یا عضلانی به کار برده می‌شود.

۲- درمان پروفیلاکتیک: به دو دسته تقسیم می‌گردند:

الف) دارو‌هایی که به سرعت اثر می‌نمایند: پردنیزولون (به مدت ۱۸ تا ۲۴ روز)، ارگوتامین (۲mg شب‌ها) و دی هیدروارگوتامین در این گروه قرار دارند. این دارو‌ها شروع اثر سریعی دارند، اما اثرشان موقتی می‌باشد. لذا فرصت کافی را برای اثر دارو‌های نگهدارنده ایجاد می‌نمایند.

ب) دارو‌هایی که برای اثرگذاری نیاز به زمان دارند: وراپامیل، لیتیوم و متی سرژید در این گروه قرار دارند. ایندومتاسین هم ممکن است مؤثر باشد.

2- سردرد میگرنی چه علائمی دارد و چه درمان‌هایی برای میگرن وجود دارد؟

میگرن سردردی است که می‌تواند باعث درد شدید ضربان‌دار معمولاً در یک طرف سر شود. سردرد میگرنی اغلب با تهوع، استفراغ و حساسیت شدید به نور و صدا همراه است. حملات میگرنی ممکن است ساعت‌ها تا روز‌ها طول بکشد و درد آنقدر شدید باشد که در فعالیت‌های روزانه اختلال ایجاد کند.

در برخی از افراد، یک علامت هشدار دهنده که به عنوان اورا aura شناخته می‌شود، قبل یا همراه با سردرد رخ می‌دهد. اورا می‌تواند شامل اختلالات بینایی، مانند چشمک زدن نور یا نقاط کور، یا سایر اختلالات، مانند سوزن سوزن شدن در یک طرف صورت یا در بازو یا پا و مشکل در صحبت کردن باشد.

دارو‌ها می‌توانند به جلوگیری از برخی از میگرن‌ها کمک کرده و آن‌ها را کمتر دردناک کنند. دارو‌های مناسب، همراه با دارو‌های خودیاری و تغییر شیوه زندگی، ممکن است کمک‌کننده باشد.

علائم

میگرن می‌تواند کودکان و نوجوانان و همچنین بزرگسالان را درگیر کند. میگرن می‌تواند در چهار مرحله پیشرفت کند: پیش‌درآمد، اورا ، حمله و پس از حمله. همه کسانی که میگرن دارند تمام مراحل را طی نمی‌کنند.

پیش‌درآمد

یک یا دو روز قبل از میگرن، ممکن است متوجه تغییرات ظریفی شوید که هشداردهنده میگرن آینده است، از جمله:

• یبوست
• تغییر خلق و خو، از افسردگی تا سرخوشی
• هوس‌های غذایی
• سفتی گردن
• افزایش ادرار
• نگهداری مایعات
• خمیازه مکرر

اورا

برای برخی از افراد ممکن است هاله‌ای قبل یا در حین میگرن ایجاد شود. هاله‌ها علائم برگشت‌پذیر سیستم عصبی هستند. آن‌ها معمولاً دیداری هستند اما می‌توانند اختلالات دیگری را نیز شامل شوند. هر علامتی معمولاً به تدریج شروع می‌شود، طی چند دقیقه تجمع می‌یابد و می‌تواند تا 60 دقیقه طول بکشد.

نمونه‌هایی از هاله‌های میگرنی عبارتند از:

• پدیده‌های بصری، مانند دیدن اشکال مختلف، نقاط روشن یا چشمک زدن نور
• از دست دادن بینایی
• احساس سوزن سوزن شدن در بازو یا پا
• ضعف یا بی‌حسی در صورت یا یک طرف بدن
• مشکل در صحبت کردن

حمله میگرن

میگرن در صورت عدم درمان معمولاً بین 4 تا 72 ساعت طول می‌کشد. میزان بروز میگرن در افراد مختلف متفاوت است. میگرن ممکن است به ندرت رخ دهد یا چندین بار در ماه رخ دهد.

در طول میگرن، ممکن است موارد زیر را داشته باشید:

• درد معمولاً در یک طرف سر شما است، اما اغلب در هر دو طرف
• دردی که تپش یا ضربان دارد
• حساسیت به نور، صدا و گاهی بو و لمس
• تهوع و استفراغ

مرحله بعد حمله

پس از حمله میگرنی، ممکن است احساس خستگی، گیجی و خستگی تا یک روز داشته باشید. برخی از افراد احساس سرخوشی می‌کنند. حرکت ناگهانی سر ممکن است درد را برای مدت کوتاهی دوباره ایجاد کند.

انواع مختلف سردرد از نظر محل احساس درد. در مورد انواع دیگر سردرد هم به زودی خواهم نوشت:

زمان مراجعه به پزشک

میگرن اغلب تشخیص داده نمی‌شود و درمان نمی‌شود. اگر به طور مرتب علائم و نشانه‌های میگرن را دارید، حملات خود و نحوه برخورد با آن‌ها را ثبت کنید. سپس با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید تا درباره سردرد‌های خود صحبت کنید.

حتی اگر سابقه سردرد دارید، در صورت تغییر الگو یا احساس ناگهانی سردرد‌های خود، به پزشک خود مراجعه کنید.

توجه: سردردهای زیر را جدی بگیرید، ممکن است میگرن نباشند و مشکلات سلامتی فوری یا جدی برای شما در بر داشته باشند:

در صورت مشاهده هر یک از علائم و نشانه‌های زیر که می‌تواند نشان دهنده یک مشکل پزشکی جدی‌تر باشد، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید یا به اورژانس بروید:

• سردرد ناگهانی و شدید مانند صدای رعد و برق
• سردرد همراه با تب، سفتی گردن، گیجی، تشنج، دوبینی، بی‌حسی یا ضعف در هر قسمتی از بدن که می‌تواند نشانه سکته مغزی باشد
• سردرد بعد از آسیب دیدگی سر
• سردرد مزمن که پس از سرفه، فشار، فشار و یا حرکت ناگهانی بدتر می‌شود
• سردرد جدید بعد از 50 سالگی

علل

هر دو عامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد میگرن نقش دارند. عوامل ژنتیکی نقش زیادی در بروز میگرن دارند و در بیشتر موارد، حداقل یکی از افراد خانواده دچار میگرن است.

برخی سندرم‌های شناخته شده مانند CADASIL به شکل اتوزومال غالب به ارث می‌رسند.

از مدت‌ها پیش تنگی عروق داخل جمجمه و اتساع عروق خارج جمجمه به ترتیب به عنوان علل اورا و سردرد میگرن مطرح شده‌اند، زیرا داروهای تنگ کننده عروق مانند ارگوتامین موجب برطرف شدن سردرد میگرن و داروی متسع کننده مانند آمیل نیتریت موجب برطرف شدن اورا می‌شوند.

مطالعات جدیدتر یک مکانیسم پیچیده‌تر را نشان می‌دهد که در آن اختلال اولیه در فعالیت نورونی مرکزی موجب هر دو فاز اورا و سردرد می‌شود. در شروع مرحله اورا جریان خون کورتکس در ناحیه اکسی پیتال کاهش پیدا می‌کند و به سمت جلو گسترش می‌یابد.

دو مکانیسم برای توجیه مرحله سردرد بیان شده است. براساس یکی از این تئوری‌ها التهاب استریل در نورون‌های حسی‌تری ژمینال در مننژها و عروق خونی موجب بروز سردرد می‌شود.

تئوری دیگر اختلال اولیه در مسیردهای مرکزی درد است. این اختلال موجب تفسیر درد پس از ورود سیگنال‌های حسی بی‌آزار می‌شود که به آن Allodynia گفته می‌شود.

محققان در حال بررسی نقش سروتونین در میگرن هستند. سایر انتقال دهنده‌های عصبی در درد میگرن نقش دارند، از جمله پپتید مربوط به ژن کلسی تونین (CGRP).

محرک‌های میگرن

تعدادی از عوامل محرک میگرن وجود دارد، از جمله:

• تغییرات هورمونی در زنان به نظر می‌رسد که نوسانات استروژن، مانند قبل یا در دوران قاعدگی، بارداری و یائسگی، باعث ایجاد سردرد در بسیاری از زنان می‌شود.

دارو‌های هورمونی مانند دارو‌های ضد بارداری خوراکی نیز می‌توانند میگرن را بدتر کنند. با این حال، برخی از زنان متوجه می‌شوند که میگرن آن‌ها در هنگام مصرف این دارو‌ها کمتر اتفاق می‌افتد.

• نوشیدنی این‌ها شامل الکل، به ویژه شراب، و کافئین زیاد، مانند قهوه است.
• استرس و تنس. استرس در محل کار یا خانه می‌تواند باعث میگرن شود.
• محرک‌های حسی چراغ‌های روشن یا چشمک زن می‌توانند باعث ایجاد میگرن شوند، همچنین صدا‌های بلند. بو‌های قوی – مانند عطر، رقیق‌کننده رنگ، مجاورت با دود سیگار هم‌اتاقی‌ها و سایر موارد – باعث میگرن در برخی افراد می‌شود.
• خواب تغییر می‌کند. کم خوابی یا خواب زیاد می‌تواند در برخی از افراد باعث ایجاد میگرن شود.
• عوامل فیزیکی فعالیت بدنی شدید، از جمله فعالیت جنسی، ممکن است باعث ایجاد میگرن شود.
• تغییرات آب و هوا. تغییر آب و هوا یا فشار فشارسنجی می‌تواند باعث ایجاد میگرن شود.
• دارو‌ها دارو‌های ضد بارداری خوراکی و گشاد‌کننده عروق مانند نیتروگلیسیرین می‌توانند میگرن را تشدید کنند.
• خوراکی‌ها. پنیر‌های قدیمی و غذا‌های شور و فرآوری شده ممکن است باعث ایجاد میگرن شوند. بنابراین ممکن است وعده‌های غذایی را حذف کنید.
• افزودنی‌های مواد غذایی. این‌ها شامل شیرین‌کننده آسپارتام و نگهدارنده مونوسدیم گلوتامات (MSG) هستند که در بسیاری از غذا‌ها یافت می‌شوند.

عوامل خطر

عوامل متعددی شما را مستعد ابتلا به میگرن می‌کند، از جمله:

• سابقه خانوادگی. اگر یکی از اعضای خانواده شما مبتلا به میگرن است، احتمال ابتلا به آن‌ها نیز زیاد است.
• سن. میگرن می‌تواند در هر سنی شروع شود، اگرچه اولین مورد اغلب در نوجوانی رخ می‌دهد. میگرن در 30 سالگی به اوج خود می‌رسد و در دهه‌های بعد به تدریج شدیدتر و کمتر شایع می‌شود.
• جنسیت. زنان سه برابر بیشتر از مردان به میگرن مبتلا می‌شوند.
• تغییرات هورمونی. برای زنانی که میگرن دارند، سردرد ممکن است درست قبل یا کمی بعد از شروع قاعدگی شروع شود. آن‌ها همچنین ممکن است در دوران بارداری یا یائسگی تغییر کنند. میگرن به طور کلی پس از یائسگی بهبود می‌یابد.

عوارض

مصرف زیاد دارو‌های مسکن می‌تواند باعث سردرد‌های جدی ناشی از مصرف بیش از حد دارو شود. به نظر می‌رسد این خطر با ترکیبات آسپرین، استامینوفن و کافئین بیشتر باشد. در صورت مصرف بیش از 14 روز آسپرین یا ایبوپروفن، بیش از 14 روز در ماه دارویهای دسته تریپتان‌ها، سوماتریپتان ممکن است سردرد‌های ناشی از مصرف دارو ایجاد شوند. سردرد‌های مصرف بیش از حد دارو زمانی رخ می‌دهد که دارو‌ها تسکین درد را متوقف کند. پس بیمار مجبور می‌شود از دارو‌های ضد درد بیشتری استفاده کند و این چرخه معیوب ادامه پیدا می‌کند.

تشخیص

متخصص مغز و اعصاب میگرن را بر اساس سابقه پزشکی، علائم و معاینه فیزیکی و عصبی تشخیص می‌دهد.

اگر وضعیت شما غیر معمول، پیچیده یا ناگهانی شدید است، آزمایش‌هایی برای رد سایر دلایل درد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). MRI استفاده اسکن یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی قدرتمند برای تولید تصاویر دقیق از مغز و رگ‌های خونی. اسکن MRI به پزشکان در تشخیص تومور‌ها، سکته مغزی، خونریزی در مغز، عفونت‌ها و سایر بیماری‌های مغز و سیستم عصبی (عصبی) کمک می‌کند.
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT). در سی تی اسکن از یک سری اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر مقطعی دقیق از مغز استفاده می‌شود. این به پزشکان در تشخیص تومور‌ها، عفونت‌ها، آسیب مغزی، خونریزی در مغز و سایر مشکلات احتمالی پزشکی که ممکن است باعث سردرد شود، کمک می‌کند.

درمان

درمان میگرن با هدف توقف علائم و جلوگیری از حملات آینده انجام می‌شود.

بسیاری از دارو‌ها برای درمان میگرن طراحی شده‌اند. دارو‌های مورد استفاده برای مبارزه با میگرن به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

• دارو‌های مسکن. این نوع دارو‌ها که به عنوان درمان حاد، در طول حملات میگرنی مصرف می‌شوند و برای توقف علائم طراحی شده‌اند.
• دارو‌های پیشگیرانه. این نوع دارو‌ها به طور منظم و اغلب روزانه برای کاهش شدت یا دفعات میگرن مصرف می‌شوند.

انتخاب‌های درمانی شما بستگی به تعداد و شدت سردرد‌های شما دارد، این که آیا با سردردتان حالت تهوع و استفراغ دارید، سردرد‌های شما چقدر ناتوان‌کننده هستند و سایر شرایط پزشکی که دارید.

دارو‌های مسکن

دارو‌هایی که برای تسکین درد میگرن استفاده می‌شوند، اگر به محض شروع علائم و نشانه‌های میگرن استفاده شوند، بهترین نتیجه را می‌دهند. دارو‌هایی که می‌توان برای درمان آن استفاده کرد عبارتند از:

• مسکن‌ها. این مسکن‌های بدون نسخه یا بدون نسخه شامل آسپرین یا ایبوپروفن است. اگر بیش از حد استفاده شوند، ممکن است باعث سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو و احتمالاً زخم و خونریزی در دستگاه گوارش شود.

دارو‌های تسکین دهنده میگرن که شامل کافئین، آسپرین و استامینوفن است ممکن است مفید باشد، اما معمولاً فقط در برابر درد خفیف میگرنی مفید هستند.

• تریپتان‌ها: دارو‌هایی مانند سوماتریپتان و ریزاتریپتان برای درمان میگرن استفاده می‌شوند. اینها مسیر‌های درد را در مغز مسدود می‌کنند. اشکال دارویی این دسته دارویی متنوع است و می‌توانند به صورت قرص، تزریق یا اسپری بینی مصرف شوند و می‌توانند بسیاری از علائم میگرن را تسکین دهند. آن‌ها ممکن است برای کسانی که در خطر سکته مغزی یا حمله قلبی هستند ایمن نباشند.
• دی هیدروآرگوتامین (DHE 45، Migranal). این دارو که به صورت اسپری یا تزریق بینی موجود است، زمانی مؤثرتر است که اندکی پس از شروع علائم میگرن برای میگرن‌هایی که بیش از 24 ساعت طول می‌کشد، مصرف شود. عوارض جانبی می‌تواند شامل بدتر شدن استفراغ و حالت تهوع ناشی از میگرن باشد.

افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر، فشار خون بالا، یا بیماری کلیوی یا کبدی باید از دی هیدروآرگوتامین اجتناب کنند.

• دارو‌های افیونی برای افرادی که نمی‌توانند دارو‌های دیگر میگرن مصرف کنند، دارو‌های مخدر مخدر ممکن است کمک‌کننده باشد. از آنجا که آن‌ها می‌توانند بسیار اعتیادآور باشند، معمولاً فقط در صورت عدم درمان موثر دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• دارو‌های ضد تهوع. اگر میگرن همراه با هاله همراه با تهوع و استفراغ باشد، می‌تواند به شما کمک کند. دارو‌های ضد تهوع شامل کلرپرومازین، متوکلوپرامید یا پروکلرپرازین است. این دارو‌ها معمولاً با دارو‌های ضد درد مصرف می‌شوند.

داروهای جدید میگرن

• Lasmiditan (ریوو). این قرص خوراکی جدیدتر برای درمان میگرن با یا بدون اورا تایید شده است. در آزمایشات دارویی، لزمیدیتان به طور قابل توجهی سردرد را بهبود بخشید. Lasmiditan می‌تواند یک اثر آرام بخش داشته باشد و باعث سرگیجه شود، بنابراین به افرادی که از آن استفاده می‌کنند توصیه می‌شود که حداقل هشت ساعت رانندگی یا کار با ماشین آلات را انجام ندهند.
• Ubrogepant (Ubrelvy). این آنتاگونیست گیرنده پپتیدی مربوط به ژن کلسی تونین خوراکی برای درمان میگرن حاد با یا بدون اورا در بزرگسالان تأیید شده است. این اولین دارویی از این نوع است که برای درمان میگرن تأیید شده است. در آزمایشات دارویی، ubrogepant در تسکین درد و سایر علائم میگرن مانند تهوع و حساسیت به نور و صدا دو ساعت پس از مصرف م thanثرتر از دارونما بود. عوارض جانبی شایع عبارتند از: خشکی دهان، تهوع و خواب آلودگی زیاد. Ubrogepant نباید با دارو‌های مهار‌کننده قوی CYP3A4 مصرف شود.
• آنتاگونیست‌های CGRP Ubrogepant (Ubrelvy) و :rimegepant (Nurtec ODT)آنتاگونیست‌های CGRP خوراکی هستندکه اخیراً برای درمان میگرن حاد با یا بدون هاله در بزرگسالان تأیید شده‌اند. در آزمایشات دارویی، دارو‌های این کلاس در تسکین درد و سایر علائم میگرن مانند تهوع و حساسیت به نور و صدا دو ساعت پس از مصرف م thanثرتر از دارونما بود. عوارض جانبی شایع عبارتند از: خشکی دهان، تهوع و خواب آلودگی زیاد. Ubrogepant و rimegepant نباید با دارو‌های مهار‌کننده قوی CYP3A4 مصرف شوند.

مصرف برخی از این دارو‌ها در دوران بارداری بی‌خطر نیست. اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، بدون مشورت با پزشک خود از هیچ کدام از این دارو‌ها استفاده نکنید.

دارو‌های پیشگیرانه

دارو‌ها می‌توانند از میگرن مکرر جلوگیری کنند. اگر سردرد‌های مکرر، طولانی مدت یا شدید دارید که به درمان پاسخ مناسبی نمی‌دهند، پزشک ممکن است دارو‌های پیشگیرانه را توصیه کند. در بیمارانی که بیش از یک بار در هفته دچار میگرن می‌شوند، تجویز داروهایی که جنبه پیشگیری دارند را باید در نظر داشت.

هدف دارو‌های پیشگیرانه کاهش دفعات ابتلا به میگرن، شدت حملات و مدت زمان آن‌ها است. گزینه‌ها عبارتند از:

• دارو‌های کاهنده فشار خون. این‌ها شامل مسدود‌کننده‌های بتا مانند پروپرانولول و متوپرولول  است. مسدود‌کننده‌های کانال کلسیم مانند وراپامیل  می‌توانند در پیشگیری از میگرن مبتلا به هاله مفید باشند.
• دارو‌های ضد افسردگی یک داروی ضدافسردگی سه حلقه‌ای (آمی‌تریپتیلین) می‌تواند از میگرن جلوگیری کند. به دلیل عوارض جانبی آمی‌تریپتیلین، مانند خواب آلودگی، ممکن است به جای آن دارو‌های ضد افسردگی دیگری تجویز شود.
• دارو‌های ضد تشنج. والپروات و توپیرامات ممکن است در مواردی که میگرن کمتری دارید، مفید باشد، اما می‌تواند عوارض جانبی مانند سرگیجه، تغییر وزن، تهوع و موارد دیگر را ایجاد کند. این دارو‌ها برای زنان باردار یا زنانی که قصد باردار شدن دارند توصیه نمی‌شود.
• تزریق بوتاکس تزریق بوتاکس تقریباً هر 12 هفته به جلوگیری از میگرن در برخی از بزرگسالان کمک می‌کند.
• آنتی بادی‌های مونوکلونال CGRP Erenumab-aooe (Aimovig)، fremanezumab-vfrm (Ajovy)، galcanezumab-gnlm (Emgality) و eptinezumab-jjmr (Vyepti) دارو‌های جدیدتری هستند که توسط سازمان غذا و دارو برای درمان میگرن تأیید شده‌اند. آن‌ها بصورت ماهانه یا سه ماهه با تزریق تزریق می‌شوند. شایع‌ترین عارضه جانبی واکنش در محل تزریق است.

از پزشک خود بپرسید که آیا این دارو‌ها برای شما مناسب هستند یا خیر. مصرف برخی از این دارو‌ها در دوران بارداری بی‌خطر نیست. اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، بدون مشورت با پزشک خود از هیچ کدام از این دارو‌ها استفاده نکنید.

سبک زندگی و درمان‌های خانگی

با شروع علائم میگرن، سعی کنید به یک اتاق آرام و تاریک بروید. چشمان خود را ببندید و استراحت کنید یا چرت بزنید. یک پارچه سرد یا بسته یخ پیچیده در یک حوله یا پارچه روی پیشانی خود بگذارید و مقدار زیادی آب بنوشید.

این اقدامات همچنین ممکن است درد میگرن را تسکین دهد:

• تکنیک‌های آرامش را امتحان کنید. بیوفیدبک و سایر روش‌های تمدد اعصاب روش‌هایی را برای مقابله با شرایط استرس‌زا به شما آموزش می‌دهد که ممکن است به کاهش تعداد میگرن شما کمک کند.
• روال منظم خواب و تغذیه را ایجاد کنید. زیاد یا کم نخوابید. روزانه یک برنامه خواب و بیداری ثابت تنظیم کنید و از آن پیروی کنید. سعی کنید وعده‌های غذایی را هر روز در یک زمان مشخص بخورید.
• به مقدار زیاد مایعات بنوشید. هیدراته ماندن، به ویژه با آب، ممکن است کمک کند.
• دوره‌های سردرد خود را در جایی یادداشت کنید. ثبت علائم در دفترچه به شما کمک می‌کند تا بیشتر بدانید که چه چیزی باعث میگرن شما می‌شود و چه درمانی موثرتر است. این همچنین به پزشک شما در تشخیص وضعیت شما کمک می‌کند و پیشرفت شما را در بین ویزیت‌ها پیگیری می‌کند.
• به طور منظم ورزش کنید. ورزش هوازی منظم تنش را کاهش می‌دهد و می‌تواند از میگرن جلوگیری کند. در صورت موافقت پزشک، فعالیت هوازی مورد علاقه خود را انتخاب کنید، مانند پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری. اما به آرامی خود را گرم کنید، زیرا ورزش ناگهانی و شدید می‌تواند باعث سردرد شود.

ورزش منظم همچنین می‌تواند به شما در کاهش وزن یا حفظ وزن سالم کمک کند، و تصور می‌شود که چاقی یکی از عوامل ایجاد میگرن است.

طب جایگزین

درمان‌های غیر سنتی ممکن است به درد مزمن میگرن کمک کند.

• طب سوزنی آزمایشات بالینی نشان داده است که طب سوزنی ممکن است برای سردرد مفید باشد. در این درمان، یک پزشک سوزن‌های نازک و یکبار مصرف را در نقاط مشخصی از پوست شما در نقاط مشخص شده وارد می‌کند.
• بیوفیدبک به نظر می‌رسد بیوفیدبک در تسکین درد میگرن مثر است. این تکنیک آرام‌سازی از تجهیزات خاصی برای آموزش نحوه نظارت و کنترل برخی از واکنش‌های فیزیکی مرتبط با استرس مانند تنش عضلانی استفاده می‌کند.
• درمان رفتاری شناختی. درمان شناختی رفتاری ممکن است برای برخی از افراد مبتلا به میگرن مفید باشد. این نوع روان درمانی به شما می‌آموزد که چگونه رفتار‌ها و افکار بر نحوه درک درد تأثیر می‌گذارد.
• مدیتیشن و یوگا. مدیتیشن ممکن است استرس را که عامل محرک میگرن است، برطرف کند. یوگا که به طور منظم انجام می‌شود، ممکن است تعداد دفعات و مدت زمان میگرن را کاهش دهد.

دوز بالای ریبوفلاوین (ویتامین B-2) ممکن است تعداد و شدت سردرد‌ها را کاهش دهد. مکمل‌های کوآنزیم Q10 ممکن است دفعات میگرن را کاهش دهد، اما مطالعات بیشتری مورد نیاز است.

مکمل منیزیم برای درمان میگرن استفاده شده است، اما نتایج متفاوتی دارد.

از پزشک خود بپرسید که آیا این درمان‌ها برای شما مناسب است یا خیر. اگر باردار هستید، بدون مشورت با پزشک خود از هیچ کدام از این روش‌های درمانی استفاده نکنید.

آماده شدن برای ویزیت پزشکی

آنچه شما می‌توانید انجام دهید

• علائم خود را پیگیری کنید. با نوشتن شرح هر مورد از اختلالات بینایی یا احساسات غیر معمول، از جمله زمان وقوع، مدت زمان طولانی شدن آن و عوامل ایجاد‌کننده آن‌ها، یک دفترچه ثبت اطلاعات سردرد داشته باشید.
• اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرس‌های عمده یا تغییرات اخیر زندگی را بنویسید.
• لیستی از تمام دارو‌ها، ویتامین‌ها یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، از جمله دوز‌ها تهیه کنید. فهرست تمام دارو‌هایی که برای درمان سردرد استفاده کرده‌اید بسیار مهم است.
• سوالاتی را که می‌خواهید از پزشک خود بپرسید بنویسید.

سوال: آیا کودکان هم دچار میگرن می‌شوند؟

میگرن به طور معمول از کودکی، نوجوانی یا اوایل دوران بلوغ آغاز می‌شود و ممکن است تعداد حملات آن با افزایش سن کاهش یابد. علاوه بر سردرد، ممکن است تمام علایم و نشانه‌های میگرن، شامل تهوع، استفراغ، افزایش حساسیت نسبت به نور و صدا در کودکان ایجاد شود. معمولاً مدت سردرد میگرنی درکودکان کمتر ( ۱ تا ۴ ساعت) است. ممکن است علایم و نشانه‌های میگرن، بدون وجود سردرد در کودکان دیده شود.

میگرن بازیلار چیست؟

گاهی احساس سبکی سر، سرگیجه، آتاکسی یا تغییر سطح هوشیاری در میگرن بازیلار روی می‌دهند.

میگرن بازیلار به میگرنی گفته می‌شود که اورای آن از ساقه مغز منشا می‌گیرد و موجب علائم درگیری ساقه مغز مانند سرگیجه ( Vertigo)، آتاکسی و تغییر سطح هوشیاری می‌شود ولی ضعف حرکتی از علایم میگرن بازیلار نیست.

سردرد میگرنی در حاملگی چگونه باید درمان شود؟

سردرد‌های میگرنی به طور شایعی در طی حاملگی مشاهده می‌شوند. ۱۵٪ بیماران اولین حمله میگرن خود را در دوران حاملگی تجربه می‌کنند. با وجود این، ۶۴% زنان با سابقه سردرد‌های میگرنی در هنگام قاعدگی، طی حاملگی بهبود قابل ملاحظه‌ای می‌یابند.

تشخیص موارد جدید سردرد‌های میگرنی در طی حاملگی، معمولا از طریق رد سایر علل صورت می‌گیرد. در چنین مواردی باید سایر اختلالات نظیر تومور مغزی، سکته مغزی و صرع Rule out شوند.

در موارد حاد، درمان مشابه بیماران غیر حامله بوده و شامل نارکوتیک‌ها، ضداستفراغ‌های فنوتیازینی یا سوماتریپتان است.

به دلیل خواص منقبض‌کننده عروقی، مصرف ارگوتامین در حاملگی ممنوع می‌باشد.

از مصرف NSAID‌ها در سه ماهه سوم باید اجتناب نمود.

در صورت مزمن بودن سردرد، می‌توان از آمی‌تریپتیلین، نورتریپتیلین، پروپرانولول و وراپامیل سود برد.

3-سردرد تنشی چیست و چه علائم و ویژگی‌هایی دارد؟

سردرد تنشی Tension headache معمولا یک سردرد خفیف تا متوسط ​​است که اغلب  به صورت یک نوار در دور سر حس می‌شود.

سردرد تنشی شایع‌ترین نوع سردرد است، اما علل آن به خوبی شناخته نشده است.

درمان‌هایی برای سردرد‌های تنشی در دسترس است. مدیریت سردرد تنشی اغلب موازنه‌ای بین تمرین عادات سالم، یافتن درمان‌های موثر غیر دارویی و استفاده مناسب از دارو‌ها است.

علائم

علائم و نشانه‌های سردرد تنشی شامل موارد زیر است:

• سردرد مبهم
• احساس سفتی یا فشار در پیشانی یا کناره‌ها و پشت سر
• حساسیت در پوست سر، عضلات گردن و شانه

سردرد‌های تنشی به دو دسته اصلی-دوره‌ای و مزمن تقسیم می‌شوند.

سردرد‌های دوره‌ای از نوع تنشی

سردرد‌های تنشی دوره‌ای می‌تواند از 30 دقیقه تا یک هفته طول بکشد. سردرد‌های مکرر از نوع تنشی کمتر از 15 روز در ماه به مدت حداقل سه ماه رخ می‌دهد. سردرد‌های مکرر از نوع تنشی ممکن است مزمن شوند.

سردرد‌های مزمن از نوع تنشی

این نوع سردرد تنشی ساعت‌ها طول می‌کشد و ممکن است مداوم باشد. اگر سردرد‌های شما 15 روز یا بیشتر در ماه به مدت حداقل سه ماه رخ دهد، آن‌ها مزمن تلقی می‌شوند.

4- فرق سردرد‌های تنشی با سردرد میگرنی چیست؟

تشخیص و افتراق سردرد‌های تنشی از میگرن دشوار است. به علاوه، اگر سردرد‌های مکرر از نوع تنشی دارید، می‌توانید میگرن هم همزمان داشته باشید.

برخلاف برخی از انواع میگرن، سردرد‌های تنشی معمولاً با اختلالات بینایی، تهوع یا استفراغ همراه نیستند. اگرچه فعالیت بدنی به طور معمول درد میگرن را تشدید می‌کند، اما سردرد‌های تنشی را بدتر نمی‌کند. با ایجاد سردرد تنشی، حساسیت به نور یا صدا افزایش می‌یابد، اما این علامت رایج نیست.

زمان مراجعه به پزشک

اگر سردرد‌های تنشی زندگی شما را مختل می‌کند یا باید بیش از دو بار در هفته از دارو‌های سردرد خود استفاده کنید، به پزشک خود مراجعه کنید.

حتی اگر سابقه سردرد دارید، در صورت تغییر الگو یا احساس ناگهانی سردرد به پزشک خود مراجعه کنید. گاهی سردرد‌ها ممکن است نشان دهنده یک بیماری جدی پزشکی مانند تومور مغزی یا پارگی رگ خونی ضعیف (آنوریسم) باشد.

چه زمانی سردرد شما یک اورژانس پزشکی است؟

در صورت وجود هر یک از این علائم یا علائم، به دنبال مراقبت‌های فوری باشید:

• سردرد ناگهانی و شدید
• سردرد همراه با تب، سفتی گردن، گیجی ذهنی، تشنج، دوبینی، ضعف، بی‌حسی یا مشکلات گفتاری
• سردرد بعد از ضربه به سر، به ویژه اگر سردرد در حال بدتر شدن باشد

علت های سردرد تنشی

علت سردرد‌های تنشی مشخص نیست. متخصصان تصور می‌کردند که سردرد‌های تنشی ناشی از انقباضات عضلانی در صورت، گردن و پوست سر است یا شاید در نتیجه افزایش احساسات، تنش یا استرس. اما تحقیقات نشان می‌دهد که انقباض ماهیچه علت آن نیست.

رایج‌ترین نظریه از افزایش حساسیت به درد در افرادی که سردرد‌های تنشی دارند، پشتیبانی می‌کند.

استرس شایع‌ترین محرک سردرد‌های تنشی است.

عوارض

از آنجا که سردرد‌های تنشی بسیار شایع هستند، تأثیر آن‌ها بر بهره وری شغل و کیفیت کلی زندگی قابل توجه است، به ویژه اگر مزمن باشند. درد مکرر ممکن است باعث شود نتوانید در فعالیت‌ها شرکت کنید. ممکن است لازم باشد از محل کار در خانه بمانید، یا اگر سر کار خود می‌روید، ممکن است توانایی عملکرد شما مختل شود.

پیشگیری

علاوه بر ورزش منظم، تکنیک‌هایی مانند آموزش بیوفیدبک و آرامش درمانی می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.

• آموزش بیوفیدبک. این تکنیک به شما می‌آموزد که برخی واکنش‌های بدن را که به کاهش درد کمک می‌کند کنترل کنید. در طول جلسه بیوفیدبک، شما به دستگاه‌هایی متصل هستید که عملکرد‌های بدن مانند تنش عضلانی، ضربان قلب و فشار خون را تحت نظر دارند و به شما بازخورد می‌دهند. سپس یاد می‌گیرید که چگونه تنش عضلانی را کاهش دهید و ضربان قلب و تنفس خود را کند کنید.
• درمان رفتاری شناختی. این نوع گفتگو درمانی ممکن است به شما در مدیریت استرس کمک کند و دفعات و شدت سردرد‌های شما را کاهش دهد.
• سایر تکنیک‌های آرامش بخش. هر چیزی که به آرامش شما کمک می‌کند، از جمله تنفس عمیق، یوگا، مدیتیشن و آرامش پیشرونده ماهیچه‌ها، ممکن است به سردرد شما کمک کند. می‌توانید تکنیک‌های آرامش را در کلاس‌ها یا در خانه با استفاده از کتاب، فیلم یا برنامه یاد بگیرید.

استفاده از دارو‌ها همراه با تکنیک‌های مدیریت استرس ممکن است در کاهش سردرد‌های تنشی موثرتر از هر دو روش درمانی باشد.

علاوه بر این، داشتن یک شیوه زندگی سالم ممکن است از سردرد جلوگیری کند:

• به اندازه کافی، اما نه زیاد، بخوابید.
• سیگار نکشید.
• به طور منظم ورزش کنید
• وعده‌های غذایی منظم و متعادل بخورید.
• نوشیدن مقدار زیادی آب.
• الکل، کافئین و شکر را محدود کنید.

تشخیص

اگر سردرد‌های مزمن یا مکرر دارید، پزشک ممکن است معاینات فیزیکی و عصبی را انجام دهد، سپس سعی کند نوع و علت سردرد را با استفاده از روش‌های زیر مشخص کند:

شرح درد شما

پزشک شما می‌تواند اطلاعات زیادی در مورد سردرد‌های شما از شرح درد شما استخراج کند. این جزئیات را حتما با او در میان بگذارید:

• ویژگی‌های درد: آیا درد شما حالت ضربانی دارد؟ ثابت است؟ مبهم است؟ یا تیز یا چاقو است؟
• شدت درد. یک شاخص خوب از شدت سردرد شما این است که چقدر می‌توانید در حین سردرد فعالیت کنید. آیا قادر به کار هستید؟ آیا سردرد‌ شما را بیدار می‌کند یا مانع خواب می‌شود؟
• محل درد. آیا در تمام سر خود، فقط در یک طرف سر، یا فقط در پیشانی یا پشت چشم احساس درد می‌کنید؟

آزمایشات تصویربرداری لازمند؟

اگر سردرد‌های غیر معمول یا پیچیده دارید، پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای رد علل جدی سردرد مانند تومور تجویز کند. دو آزمایش رایج که می‌توانند برای تصویربرداری از مغز استفاده شوند عبارتند از:

• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
• توموگرافی کامپیوتری (CT). همان سی تی اسکن

درمان

برخی از افراد مبتلا به سردرد‌های تنشی به دنبال مراقبت‌های پزشکی نیستند و سعی می‌کنند به تنهایی درد را درمان کنند. متأسفانه، استفاده مکرر از مسکن‌هایی که بدون نسخه در دسترس هستند می‌تواند در واقع باعث ایجاد نوع دیگری از سردرد شود، استفاده بیش از حد از دارو.

دارو‌های حاد

انواع مختلفی از دارو‌ها، بدون نسخه و نسخه، برای کاهش درد سردرد در دسترس هستند، از جمله:

• مسکن‌ها. مسکن‌های ساده که بدون نسخه در دسترس هستند معمولاً اولین خط درمان برای کاهش سردرد هستند. این‌ها شامل دارو‌های آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن هستند.
• دارو‌های ترکیبی. آسپرین یا استامینوفنیا هر دو اغلب با کافئین یا داروی آرام بخش در یک دارو واحد ترکیب می‌شوند. دارو‌های ترکیبی ممکن است موثرتر از مسکن‌های تک ماده‌ای باشند. بسیاری از دارو‌های ترکیبی بدون نسخه در دسترس هستند.
• تریپتان‌ها و مواد مخدر. برای افرادی که هم میگرن و هم سردرد‌های تنشی دوره‌ای را تجربه می‌کنند، ‌تریپتان می‌تواند به طور موثرتری درد هر دو سردرد را تسکین دهد. مواد مخدر یا مواد مخدر به دلیل عوارض جانبی و احتمال وابستگی به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرند.

دارو‌های پیشگیرانه

پزشک ممکن است دارو‌هایی را برای کاهش دفعات و شدت حملات تجویز کند، به خصوص اگر سردرد‌های مکرر یا مزمن دارید که با دارو‌های ضد درد و سایر درمان‌ها برطرف نمی‌شوند.

دارو‌های پیشگیرانه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• دارو‌های ضدافسردگی سه حلقه‌ای. دارو‌های ضدافسردگی سه حلقه‌ای، از جمله آمی‌تریپتیلین و پروتریپتیلین، رایج‌ترین دارو‌های مورد استفاده برای جلوگیری از سردرد‌های تنشی هستند. عوارض جانبی این دارو‌ها ممکن است شامل یبوست، خواب آلودگی و خشکی دهان باشد.
• سایر دارو‌های ضد افسردگی. شواهد همچنین از استفاده از دارو‌های ضد افسردگی ونلافاکسین و میرتازاپین  پشتیبانی می‌کند.
• ضد تشنج‌ها. دارو‌های دیگری که ممکن است از سردرد‌های تنشی جلوگیری کنند، شامل دارو‌های ضد تشنج مانند گاباپنتین و توپیرامات هستند.

دارو‌های پیشگیرانه ممکن است چند هفته طول بکشد تا تاثر مثبت خود را اعمال کنند. بنابراین اگر مدت کوتاهی پس از شروع مصرف دارو بهبودی مشاهده نکرده‌اید، ناامید نشوید.

پزشک شما درمان شما را زیر نظر خواهد داشت تا نحوه عملکرد دارو‌های پیشگیرانه را ببیند. در عین حال، استفاده بیش از حد از مسکن‌ها برای سردرد‌های شما ممکن است تأثیر دارو‌های پیشگیرانه را مختل کند. از پزشک خود در مورد چگونگی استفاده از مسکن‌ها در هنگام مصرف دارو‌های پیشگیرانه بپرسید.

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی در سردرد تنشی

استراحت، کمپرس یخ یا دوش طولانی و گرم ممکن است تنها چیزی باشد که شما برای تسکین سردرد تنشی نیاز دارید. استراتژی‌های گوناگونی می‌تواند به شما در کاهش شدت و فراوانی سردرد‌های مزمن تنشی بدون استفاده از دارو کمک کند. برخی از موارد زیر را امتحان کنید:

• سطح استرس خود را مدیریت کنید. یکی از راه‌های کاهش استرس برنامه‌ریزی از قبل و سازماندهی روز است. راه دیگر این است که زمان بیشتری برای استراحت بگذارید. و اگر در شرایط استرس‌زا گرفتار شدید، عقب نشینی را در نظر بگیرید.
• کمپرس سرد یا گرم. شما می‌توانید از پد گرم‌کننده ، بطری آب گرم، یک کمپرس گرم یا یک حوله داغ استفاده کنید. حمام گرم یا دوش نیز ممکن است کمک کند. برای سرما، یخ، کیسه یخ یا سبزیجات یخ‌زده را در پارچه‌ای بپیچید تا از پوست شما محافظت شود.
• وضعیت قرارگیری بدن خود را اصلاح کنید: وضعیت یا پوزیشن خوب به بدن دادن، می‌تواند از کشیدگی ماهیچه‌های شما جلوگیری کند. هنگام ایستادن، شانه‌های خود را عقب نگه دارید و سر خود را در یک سطح قرار دهید. شکم و باسن خود را بکشید. هنگام نشستن، مطمئن شوید که ران‌های شما موازی با زمین هستند و سر شما به سمت جلو خم نشده است.

طب جایگزین

در صورت داشتن سردرد تنشی، درمان‌های غیر سنتی زیر ممکن است مفید باشد:

• طب سوزنی: طب سوزنی ممکن است باعث تسکین موقت سردرد مزمن شود. پزشکان طب سوزنی با استفاده از سوزن‌های بسیار نازک و یکبار مصرف که عموماً درد یا ناراحتی کمی ایجاد می‌کنند، شما را درمان می‌کنند. طب سوزنی معمولاً هنگامی ایمن است که توسط متخصص طب سوزنی با تجربه که از دستورالعمل‌های ایمنی پیروی می‌کند و از سوزن‌های استریل استفاده می‌کند انجام شود.
• ماساژ. ماساژ می‌تواند به کاهش استرس و رفع تنش کمک کند. این به ویژه برای تسکین ماهیچه‌های سفت و حساس در پشت سر، گردن و شانه‌ها مثر است. برای برخی از افراد، ممکن است درد سردرد را نیز تسکین دهد.
• تنفس عمیق، بیوفیدبک و رفتار درمانی. انواع درمان‌های آرامش بخش برای مقابله با سردرد‌های تنشی مفید هستند، از جمله تنفس عمیق و بیوفیدبک.

5- سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو چیست؟ تشخیص و درمان

سردرد‌های ناشی از مصرف بیش از حد دارو یا سردرد‌های برگشتی ناشی از استفاده منظم و طولانی مدت از دارو برای درمان سردرد‌هایی مانند میگرن است. مسکن‌ها برای سردرد‌های گاه به گاه تسکین می‌دهند. اما اگر آن‌ها را بیش از دو روز در هفته مصرف کنید، ممکن است باعث سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو شوند.

اگر اختلال سردرد دارید، هر دارویی که برای تسکین درد مصرف می‌کنید می‌تواند باعث سردرد برگشتی شود. مسکن‌هایی که به‌طور منظم برای بیماری‌های دیگری مانند آرتریت مصرف می‌شوند، نشان داده نشده‌اند که باعث سردرد مصرف بیش از حد دارو در افرادی شوند که هرگز دچار اختلال سردرد نشده‌اند.

سردرد‌های ناشی از مصرف بیش از حد دارو معمولاً با قطع مصرف دارو‌های مسکن متوقف می‌شوند. در کوتاه مدت سخت است، اما پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا سردرد‌های مصرف بیش از حد دارو را برای تسکین طولانی مدت غلبه کنید.

علائم

علائم و نشانه‌های سردرد مصرف بیش از حد دارو ممکن است بسته به نوع سردرد اصلی که درمان می‌شود و داروی مورد استفاده متفاوت باشد. سردرد‌های ناشی از مصرف بیش از حد دارو منجر به موارد زیر می‌شود:

• هر روز یا تقریباً هر روز رخ می‌دهد، اغلب شما را در صبح زود بیدار می‌کند
• با دارو‌های مسکن بهبود پیدا کنید، اما با از بین رفتن دارو‌هایتان دوباره برگردید

سایر علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• حالت تهوع
• بی‌قراری
• مشکل در تمرکز
• مشکلات حافظه
• تحریک‌پذیری

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

سردرد‌های گاه به گاه شایع هستند. اما مهم است که سردرد خود را جدی بگیرید. برخی از انواع سردرد می‌تواند تهدید‌کننده زندگی باشد.

در صورت بروز سردرد، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید:

• ناگهانی و شدید است
• همراه با تب، سفتی گردن، بثورات پوستی، گیجی، تشنج، دوبینی، ضعف، بی‌حسی یا مشکل در صحبت کردن
• به دنبال ضربه سر
• با وجود استراحت و دارو‌های مسکن بدتر می‌شود
• یک نوع جدید است که پایدار است، به خصوص در افراد بالای 50 سال
• با تنگی نفس رخ می‌دهد
• زمانی اتفاق می‌افتد که شما ایستاده باشید اما اگر صاف دراز بکشید از بین می‌رود

با پزشک خود مشورت کنید اگر:

• معمولا در هفته دو یا چند سردرد دارید
• شما بیش از دو بار در هفته یک مسکن برای سردرد مصرف می‌کنید
• برای تسکین سردرد خود به بیش از دوز توصیه شده دارو‌های مسکن بدون نسخه نیاز دارید
• الگوی سردرد شما تغییر می‌کند

علل

پزشکان هنوز دقیقا نمی‌دانند که چرا مصرف بیش از حد دارو منجر به سردرد‌های برگشتی می‌شود. خطر ابتلا به سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو بسته به نوع دارو متفاوت است، اما هر داروی سردرد حاد می‌تواند منجر به سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو شود، از جمله:

• مسکن‌های ساده مسکن‌های معمولی مانند آسپرین و استامینوفن (تیلنول، سایرین) ممکن است به سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو کمک کنند – به خصوص اگر از دوز‌های توصیه شده روزانه تجاوز کنید. مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن (Advil، Motrin IB، دیگران) و ناپروکسن سدیم (Aleve) خطر کم‌تری برای ایجاد سردرد در اثر مصرف بیش از حد دارو دارند.
• مسکن‌های ترکیبی مسکن‌های بدون نسخه (OTC) که کافئین، آسپرین و استامینوفن را ترکیب می‌کنند (Excedrin، سایرین) مقصران رایج هستند.

این گروه همچنین شامل دارو‌های تجویزی مانند فیورینال است که حاوی آرام بخش بوتالبیتال است. ترکیبات حاوی بوتالبیتال به ویژه خطر بالایی برای ایجاد سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو دارند، بنابراین بهتر است از آن‌ها برای درمان سردرد استفاده نکنید.

• دارو‌های میگرن دارو‌های مختلف میگرن با سردرد‌های ناشی از مصرف بیش از حد دارو، از جمله‌تریپتان‌ها (Imitrex، Zomig، دیگران) و ارگوت‌های خاص – مانند ارگوتامین (Ergomar، دیگران) مرتبط شده‌اند. این دارو‌ها خطر متوسطی برای ایجاد سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو دارند. به نظر می‌رسد ارگوت دی هیدروارگوتامین (DHE 45) پتانسیل کمتری برای ایجاد این مشکل دارد.
• مواد افیونی مسکن‌های مشتق شده از‌تریاک یا از ترکیبات مصنوعی‌تریاک شامل ترکیبات کدئین و استامینوفن هستند (تیلنول با کدئین شماره 3 و شماره 4، سایرین). این دارو‌ها خطر بالایی برای ایجاد سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو دارند.

دوز‌های روزانه کافئین – از قهوه، نوشابه، مسکن‌ها و سایر محصولات حاوی این محرک ملایم – ممکن است سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو را نیز تشدید کند. برچسب‌های محصول را بخوانید تا مطمئن شوید که سیستم خود را با کافئین بیشتری از آنچه تصور می‌کنید سیم‌کشی نمی‌کنید.

عوامل خطر

عوامل خطر برای ایجاد سردرد مصرف بیش از حد دارو عبارتند از:

• سابقه سردرد مزمن. سابقه سردرد‌های مزمن، به ویژه میگرن، شما را در معرض خطر قرار می‌دهد.
• استفاده مکرر از دارو‌های سردرد. اگر از مسکن‌های ترکیبی، ارگوتامین یا‌تریپتان‌ها 10 روز یا بیشتر در ماه یا مسکن‌های ساده بیش از 15 روز در ماه استفاده کنید، خطر شما افزایش می‌یابد – به‌ویژه اگر این استفاده منظم برای سه ماه یا بیشتر ادامه یابد.

جلوگیری

برای کمک به جلوگیری از سردرد مصرف بیش از حد دارو:

• دارو‌های سردرد خود را طبق دستور مصرف کنید.
• اگر بیش از دو بار در هفته به دارو‌های سردرد نیاز دارید، با پزشک خود تماس بگیرید.
• از مصرف دارو‌هایی که حاوی بوتالبیتال یا مواد افیونی هستند خودداری کنید.
• کمتر از 15 روز در ماه از مسکن‌های OTC استفاده کنید.
• استفاده از‌تریپتان‌ها یا مسکن‌های ترکیبی را به بیش از نه روز در ماه محدود کنید.

مراقبت از خود می‌تواند به جلوگیری از اکثر سردرد‌ها کمک کند.

• از محرک‌های سردرد خودداری کنید. اگر مطمئن نیستید که چه چیزی باعث سردرد شما می‌شود، یک دفتر خاطرات سردرد با جزئیات مربوط به هر سردرد داشته باشید. در نهایت، ممکن است یک الگو را ببینید.
• به اندازه کافی خوابیدن. هر روز در یک ساعت مشخص به رختخواب بروید و از خواب بیدار شوید – حتی آخر هفته‌ها.
• وعده‌های غذایی را حذف نکنید. روز خود را با یک صبحانه سالم شروع کنید. ناهار و شام را هر روز تقریباً در یک زمان بخورید.
• هیدراته بمانید. حتما آب یا مایعات بدون کافئین زیاد بنوشید.
• به طور منظم تمرین کن. فعالیت بدنی باعث می‌شود بدن شما مواد شیمیایی آزاد کند که سیگنال‌های درد را به مغز شما مسدود می‌کند. با تأیید پزشک، فعالیت‌هایی را انتخاب کنید که از آن‌ها لذت می‌برید – مانند پیاده روی، شنا یا دوچرخه سواری.
• استرس را کاهش دهید. سازماندهی کنید. برنامه خود را ساده کنید و از قبل برنامه‌ریزی کنید. سعی کنید مثبت اندیش باشید.
• کاهش وزن. چاقی می‌تواند به ایجاد سردرد کمک کند، بنابراین اگر نیاز به کاهش وزن دارید، برنامه‌ای را بیابید که برای شما مناسب باشد.
• ترک سیگار. اگر سیگار می‌کشید، با پزشک خود در مورد ترک آن صحبت کنید. سیگار کشیدن با افزایش خطر سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو مرتبط است.

تشخیص

پزشک معمولاً می‌تواند سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو را بر اساس سابقه سردرد مزمن و استفاده مکرر از دارو تشخیص دهد. آزمایش معمولاً ضروری نیست.

درمان

برای شکستن چرخه سردرد‌های ناشی از مصرف بیش از حد دارو، باید دارو‌های مسکن خود را محدود کنید. بسته به دارویی که مصرف می‌کنید، پزشک ممکن است توقف فوری دارو یا کاهش تدریجی دوز را توصیه کند.

شکستن چرخه

وقتی داروی خود را قطع می‌کنید، انتظار داشته باشید سردردتان قبل از بهبودی بدتر شود. وابستگی به مواد مخدر ممکن است یک عامل خطر برای دارو‌هایی باشد که منجر به سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو می‌شود و ممکن است علائم ترک مانند:

• عصبی بودن
• بی‌قراری
• حالت تهوع
• استفراغ
• بیخوابی
• یبوست

این علائم معمولا بین دو تا 10 روز طول می‌کشد، اما می‌توانند برای چند هفته ادامه داشته باشند.

پزشک ممکن است درمان‌های مختلفی را برای کمک به کاهش سردرد و عوارض جانبی مربوط به ترک دارو تجویز کند. این به عنوان درمان پل یا انتقالی شناخته می‌شود. درمان‌ها ممکن است شامل دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی، کورتیکواستروئید‌ها یا دی هیدروارگوتامین، ارگوتی باشد که ممکن است از طریق ورید (داخل وریدی) داده شود.

بحث بر سر این است که بریج درمانی چقدر فوایدی دارد و اینکه آیا یک دارو نسبت به سایرین موثرتر است یا خیر. سردرد‌های قطع مصرف در کمتر از یک هفته بهبود می‌یابند.

بستری شدن در بیمارستان

گاهی اوقات بهتر است زمانی که مصرف دارو‌های مسکن را متوقف می‌کنید در یک محیط کنترل شده باشید. اقامت کوتاه مدت در بیمارستان ممکن است توصیه شود اگر:

• شرایط دیگری مانند افسردگی یا اضطراب داشته باشید
• در حال مصرف دوز‌های بالای دارو‌های حاوی مواد افیونی یا آرام بخش بوتالبیتال
• از موادی مانند آرام بخش‌ها، مواد افیونی یا باربیتورات‌ها سوء مصرف می‌کنند

دارو‌های پیشگیرانه

دارو‌های پیشگیرانه ممکن است به شما کمک کند چرخه سردرد مصرف بیش از حد دارو را بشکنید. برای جلوگیری از عود مجدد و یافتن راه ایمن‌تری برای مدیریت سردرد خود با پزشک خود همکاری کنید. در طول یا پس از قطع، پزشک ممکن است هر یک از دارو‌های پیشگیرانه روزانه زیر را تجویز کند:

• یک داروی ضد تشنج مانند توپیرامات (Topamax، Qudexy XR، Trokendi XR)
• یک داروی ضد افسردگی سه حلقه‌ای مانند آمی‌تریپتیلین یا نورتریپتیلین (Pamelor)
• یک مسدودکننده بتا مانند پروپرانولول (ایندرال، اینوپران XL)
• یک مسدود‌کننده کانال کلسیم، مانند وراپامیل (کالان، ورلان، و غیره)

این دارو‌ها می‌توانند به کنترل درد شما بدون خطر سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو کمک کنند.

6- آیا سردرد من به خاطر تومور یا توده مغزی است؟ علائم و نشانه‌های تومور مغز و شیوه بررسی

چه بیماری‌های دیگری سردرد شبیه سردرد تومور یا توده مغزی ایجاد می‌کنند؟

• میگرن
• سردرد تنشی
• سردرد کلاستر
• آرتریت تمپورال
• آرتریت مهره‌های گردنی
• سردرد روزانه مزمن
• کرونیک پاروکسیسمال‌ همی‌کرانیا
• سردرد ناشی از مصرف بیش‌از حد مسکن‌ها
• سودوتومور سربری

چگونگی ایجاد و علت‌های بیماری سردرد ناشی از تومور یا توده مغزی

• این نوع سردردها در اثر کشش بر روی ساختمان‌های حساس به درد در داخل جمجمه (مثل دورا در قاعده جمجمه، سینوس‌های عروقی، تحریک اعصاب کرانیال و سرویکال) به‌وسیله یک ضایعه توده‌ای بروز می‌کند.
• ضایعات توده‌ای شامل تومور متاستاتیک اولیه، آبسه‌های مغزی، هماتوم‌های اپیدورال یا ساب‌دورال، انسداد وریدی یا سینوسی، تروما همراه ادم، انسفالیت، آمپیم‌ساب‌دورال، و مالفورماسیون شریانی وریدی است.

علایم و نشانه‌های بالینی سردرد ناشی از تومور یا توده مغزی

• سردرد یک‌طرفه از نوع فشاردهنده
• سردردی وضعیتی که با والسالوا (مثلاً سرفه) بدتر می‌شود و در حالت ایستاده بهتر می‌شود.
• صبح‌ها بدتر می‌شود.
• با تشنج، تب، علایم نورولوژی‌فوکال، یا اختلالات بینایی همراه است.
• ضایعات حفره خلفی اعصاب گردنی فوقانی را تحریک کرده و سبب ارجاع درد به پشت سر و گردن می‌شود.
• ضایعات فرونتال یا حفره میانی سبب تحریک عصب پنجم کرانیال و ارجاع درد به صورت می‌شوند.
• تهوع و استفراغ
• سکسکه

چگونه بیماری تومور یا توده مغزی را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی

• شرح حال و معاینه نورولوژی
• CT اسکن یا MRI مغز با کنتراست و بدون آن
• MRV درصورت شک به بیماری سینوس وریدی یا سودوتومور سربری
• پونکسیون لومبار همراه با آنالیز CSF برای رد کردن عفونت‌ها تنها زمانی قابل انجام است که وجود ضایعه توده‌ای به‌وسیله تصویربرداری رد شده باشد.

راه‌های درمان سردرد ناشی از تومور یا توده مغزی

• فشار بالای اینتراکرانیال را با بالابردن سر، هیپرونتیلاسیون خفیف (mm Hg 35 = pCO2)، تجویز مانیتول یا فوروسماید، و یا در ناژ به روش جراحی می‌توان کنترل کرد.
• ممکن است برای رفع فشار داخل جمجمه یا برداشتن کامل توده، مداخله نوروسرجری اندیکاسیون داشته باشد.
• برای کاهش ادم می‌توان کورتیکواستروئیدها را تجویز کرد.
• ترومبولیز یا ضد انعقادها در موارد انسداد سینوس وریدی
• مسکن‌ها برای کنترل درد.

پیش‌آگهی/ عوارض

• پیش‌آگهی به‌طور کامل بستگی به ماهیت بیماری زمینه‌ای و توانایی برداشتن توده یا ضایعه ساختمانی از مجاورت ساختمان‌های حساس به درد داخل جمجمه دارد.

7- سردرد ناشی از خون‌ریزی ساب‌آراکنوئید چه ویژگی‌هایی دارد و چطور می‌توان آن را تشخیص داد؟

تشخیص افتراقی خون‌ریزی ساب‌آراکنوئید

• میگرن
• سردرد تقلایی (exertional)
• سردرد مقاربتی
• سردرد ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال
• خون‌ریزی پری‌مزانسفالیک ناشی از خون‌ریزی وریدی

چگونگی ایجاد و علت‌های بیماری خون‌ریزی ساب‌آراکنوئید

• همچنین مبحث خون‌ریزی ساب‌آراکنوئید در بخش بیماری‌های عروقی مغز را ملاحظه نمایید.
• شایع‌ترین علت خون‌ریزی ساب‌آراکنوئید غیرتروماتیک پارگی آنوریسم مغزی به داخل فضای ساب‌آراکنوئید است.
• آنوریسم‌های بزرگ‌تر بیشتر در معرض پارگی قرار دارند.
• هرچند ممکن است پارگی به‌صورت خودبه‌خود رخ دهد اما اغلب به دنبال والسالوا، سرفه‌کردن، یا زور زدن رخ می‌دهد.
• پارگی معمولاً در سنین 70-50 سالگی اتفاق می‌افتد.
• در 30% موارد چند آنوریسم پاره شده‌اند.

علایم و نشانه‌های بالینی خون‌ریزی ساب‌آراکنوئید

• شروع ناگهانی سردردی انفجاری که بیماران اغلب آن را به عنوان “بدترین سردرد زندگی‌شان” ذکر می‌کنند.
• 50% بیماران دچار تغییرات هوشیاری از جمله تشنچ می‌شوند.
• معمولاً مننژیسم (سفتی گردن) دیده می‌شود.
• ممکن است خون‌ریزی‌های ساب‌هیالوئید بر روی سطح شبکیه‌ها مشاهده شود.
• ممکن است سکته یا کما به دنبال واژواسپاسم رخ دهد.

چگونه بیماری خون‌ریزی ساب‌آراکنوئید را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی

• شرح حال و معاینه فیزیکی کاراکتریستیک
• 95% CT اسکن‌ها وجود در فضای ساب‌آراکنوئید و یا داخل بطنی را نشان می‌دهند.
• درصورتی که تشخیص قطعی نباشد، پونکسیون لومباراندیکاسیون دارد.
• (CSF صورتی) 4-2 ساعت بعد از شروع خون‌ریزی ظاهر می‌شود و نشان‌دهنده وجود اکسی‌هموگلوبین است.
• فشار گشایش افزایش یافته است.
• در ابتدا افزایش RBC دیده می‌شود؛ میزان پروتئین بعد از چند روز افزایش می‌یابد.
• رنگ غیرطبیعی CSF ناشی از وجود بیلی‌روبین آزادشده از RBC های لیزشده ممکن است تا سه هفته باقی بماند.
• CT آنژیوگرام برای بررسی عروق داخل جمجمه اندیکاسیون دارد؛ این روش برای مشخص‌کردن آنوریسم‌ها عالی است.
• ممکن است MRA آنوریسم‌های کوچک را نشان ندهد.
• آنژیوگرافی هنوز روش استاندارد طلایی برای تشخیص آنوریسم‌هاست هرچند ممکن است 20% موارد منفی باشد.

راه‌های درمان خون‌ریزی ساب‌آراکنوئید

• درمان اولیه SAH عبارت است از استراحت، کنترل فشار خون، آرام‌بخشی، و کنترل فشار اینتراکرانیال.
• فشار خون بالا می‌تواند سبب خون‌ریزی مجدد آنوریسم شود؛ هیپوتانسیون می‌تواند سبب ایسکمی مغزی شود.
• کنترل فشار اینتراکرانیال را می‌توان با بالا آوردن سر، تجویز مانیتول، هیپرونتیلاسیون (35-30 = pCO2)، کشیدن CSF، و گذاشتن درن داخل بطنی صورت داد.
• پروفیلاکسی تشنج با فنی‌توئین وریدی
• درصورت پایدار بودن وضعیت بیمار، آنوریسم پاره شده باید فوراً به روش جراحی کلیپ‌گذاری شود.
• فشار خون باید به دقت کنترل شود؛ حجم مایعات را با محلول‌های نرمال‌سالین یا رینگرلاکتات حفظ کنید.
• بیمار باید تسکین و آرامش بیابد.
• برای پیشگیری از وازواسپاسم و سکته ثانویه لازم است نیمودیپین تجویز شود.
• فنرگذاری (coiling) اندوواسکولر در آنوریسم‌های غیرقابل دسترسی به‌کار می‌رود.

پیش‌آگهی/ عوارض خون‌ریزی ساب‌آراکنوئید

• SAHبه‌طور کلی 50% مرگ‌ومیر دارد.
• 25% از بیماران دچار اختلالات دایمی می‌شوند.
• درصورتی‌که بیمار در کما نباشد پیش‌آگهی بهتر خواهد بود.
• پارگی مجدد ممکن است در طی 3 هفته اول رخ دهد.
• پارگی مجدد آنوریسم درمان‌نشده در مجموع به میزان حدود 3% در سال اتفاق می‌افتد.
• آنوریسم‌های کلیپ‌زده‌شده نه هرگز اما به ندرت خون‌ریزی مجدد می‌کنند.
• 20% بیماران، آنژیوگرام طبیعی دارند.
• پیش‌آگهی این بیماران بهتر است.
• انجام آنژیوگرام مجدد بعد از یک هفته توصیه می‌شود.
• وازواسپاسم ثانویه که در 30% موارد دیده می‌شود از عوارض مخوف آن است.
• ممکن است سبب سکته یا کما شود.
• معمولاً بعد از روز سوم اتفاق می‌افتد.
• در صورت بروز وازواسپاسم، پیش‌آگهی بد خواهد شد.
• ممکن است در طی 24-12 ساعت اول هیدروسفالی ارتباطی رخ دهد و نیاز به شانت‌گذاری یا درناژ داشته باشد.
• ممکن است SIADH همراه با هیپوناترمی رخ بدهد.

8- آرتریت تمپورال چیست و چه نوع سردردی ایجاد می‌کند؟

چه بیماری‌های دیگری شبیه آرتریت تمپورال هستند؟

• میگرن
• سردرد تنشی
• آرتریت مهره‌های گردنی
• سردرد ناشی از توده داخل جمجمه‌ای
• سندروم درد میوفاشیال
• سردرد کلاستر
• انسداد شریان مرکزی رتین
• نوروپاتی بینایی ایسکمیک قدامی
• فیبرومیالژی

چگونگی ایجاد و علت‌های بیماری آرتریت تمپورال

• بیماری التهابی با علت نامعلوم که تمام لایه‌های دیواره شریان‌های اکستراکرانیال و بیشتر از بقیه شریان‌ها، شریان تمپورال را درگیر می‌کند.
• شریان‌های با اندازه متوسط در سرتاسر بدن، اما بیشتر آنهایی را که در محدوده شریان‌های کاروتید اکستراکرانیال قرار دارند درگیر می‌کند.
• به‌طور شایع شریان‌های کوروئیدال خلفی که دیسک بینایی را خون‌رسانی می‌کند درگیر می‌شود.
• شریان‌ها ضخیم و مسدود می‌شوند که روی پوست سر ایجاد ندول‌های ایسکمیک می‌کند.
• ممکن است بتوان ارتشاح‌های لنفوسیتی در دیوارهٔ شریانی، شامل سلول‌های ژانت را با میکروسکوپ مشاهده کرد.
• تظاهر کلاسیک آرتریت تمپورال عبارت است از بیمار سالخورده‌ای که از سردرد جدید یک‌طرفه، از دست‌دادن بینایی، و میالژی شکایت دارد.
• مواردی که درمان نشود می‌توان منجر به کوری شود.
• یکی از سه جزئی است که آرتریت سلول ژانت را تشکیل می‌دهند: پلی‌میالژیا روماتیکا، سندروم قوس آئورت، و آرتریت تمپورال.
• عمدتاً در بیماران مسن‌تر از 60 سال اتفاق می‌افتد.
• زن‌ها بیشتر از مردها درگیر می‌شوند.
• اغلب با درد در نواحی پروگزیمال اندام‌ها (پلی‌میالژیاروماتیکا) همراه است.

علایم و نشانه‌های بالینی آرتریت تمپورال

• سردرد به صورت ضربان‌دار و فشاردهنده است؛ ممکن است در محل شریان ملتهب یا منتشر باشد.
• بروز درد فک تحتانی با جویدن (jaw claudication).
• آرترالژی/ میالژی
• تب درجه‌پایین
• احساس کسالت
• کاهش وزن
• کوری گذرای یک‌چشمی یا از دست‌دادن ناگهانی بینایی در 50-25% بیماران
• درصورتی که بینایی یک چشم از بین برود، بیش از 50% احتمال از دست‌رفتن بینایی در چشم دیگر در طی یک ماه وجود دارد.
• فلج عضلات چشم
• دیسک بینایی رنگ‌پریده
• ضخیم‌شدگی شریان تمپورال

چگونه بیماری آرتریت تمپورال را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی

• شرح حال و معاینه پزشکی
• ممکن است CBC نشان‌دهنده لکوسیتوز و یا کم‌خونی نرموسیتیک باشد.
• در 90% بیماران ESR افزایش می‌یابد (اغلب بیش از mm/h 80)
• در بیمارانی که کروتیکواستروئید یا آسپیرین مصرف می‌کنند ممکن است ESR به‌طور کاذب پایین باشد.
• پروتئین رآکتیو-C (CRP) نیز افزایش نشان می‌دهد.
• بیوپسی شریان تمپورال سطحی تشخیصی است.
• به‌خاطر وجود مناطق سالم بینابینی، قطعه طویلی از شریان باید در برداشته شود.
• درصورتی که نتیجه بیوپسی منفی باشد اما همچنان شک به آرتریت تمپورال وجود داشته باشد، یک بیوپسی از شریان تمپورال طرف مقابل باید انجام شود.
• راه‌های درمان +++
• به خوبی به دوز بالای کورتیکواستروئید پاسخ می‌دهد.
• در موارد مشکوک، حتی قبل از آنکه بیوپسی انجام شود باید درمان با پردنیزون با دوز بالا (mg/d 80) را شروع کرد.
• درمان با استروئید تا دو هفته تغییری در نتیجهٔ بیوپسی ایجاد نخواهد کرد.
• سعی در پیش‌گیری از عوارض استروئید با تجویز یک روز درمیان آن توصیه نمی‌شود.
• هنگامی که علایم بیمار برطرف گردید و ESR تا حدود mm/h 25 پایین آمد، باید از مقدار استروئید به‌تدریج کاسته شود.
• در بیمارانی که استروئیدها را تحمل نمی‌کنند می‌توان از سیکلوفسفامید و متوترکسات استفاده کرد.
• درمان باید برای 18 ماه تا 2 سال ادامه پیدا کند.

پیش‌آگهی/ عوارض آرتریت تمپورال

• بیماری عموماً به حد کافی به‌وسیله استروئیدها کنترل می‌شود؛ علی‌رغم سن بالای بیماران، کورتیکواستروئیدها معمولاً به‌خوبی تحمل می‌شوند.
• درصورتی که مصرف استروئیدها خیلی زود متوقف شود، عود شایع است.
• درصورت عدم درمان می‌تواند منجر به نابینایی شود: 50% بیماران بینایی یک یا دو چشم خود را از دست می‌دهند.
• نابینایی ایجادشده معمولاً دایمی است، با این حال درصورتی که بعد از کاهش بینایی در یک چشم درمان شروع شود، از چشم دیگر محافظت خواهد شد.
• می‌توان از ESR و CPR جهت پیگیری پاسخ به درمان استفاده کرد.
• بعد از 2 سال درمان، عود نادر است (کمتر از 20% بیماران)

9- سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال چه ویژگی‌هایی دارند و چطور باید درمان شوند؟

چه بیماری‌های دیگری شبیه سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال هستند؟

• آرتریت مهره‌های گردنی
• سردرد تنشی
• میگرن
• تومور مغزی
• مننژیت
• خون‌ریزی ساب‌آراکنوئید

چگونگی ایجاد و علت‌های بیماری سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال

• هیپولیکوره سردردی است که در ناحیه اکسی‌پیتال و پشت گردن که در اثر کشش ساختمان‌ها حساس به درد در قاعده مغز ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال ایجاد می‌شود.
• به دنبال پونکسیون‌لومبار در حدود 20% موارد بروز می‌کند؛ ممکن است به دنبال پونکسیون‌لومبار، نشت مایع به بافت‌های پارااسپاینال ادامه پیدا کند و سبب فشار پایین مایع اسپاینال شود.
• یکی از عوامل بروز آن تلاش‌های متعدد و اصرار برای به‌دست‌آوردن مایع با پونکسیون‌لومبار است.
• در مواردی غیر از انجام پونکسیون، عفونت‌های ویروسی یا تروماهای کوچک ممکن است سبب بروز سندروم فشار پایین مایع اسپاینال “خودبه‌خود” شوند.

علایم و نشانه‌های بالینی سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال

• سردرد اکسی‌پیتال که با تغییر وضعیت (حالت ایستاده) تشدید و با درازکشیدن بهتر می‌شود.
• درد شدید گردن که آن هم در حالت ایستاده تشدید و با درازکشیدن بهتر می‌شود.
• ممکن است مننژیسم دیده شود.
• تهوع و استفراغ
• فلج عصب ششم (ناتوانی در گردش چشم به خارج).

چگونه بیماری سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی

• شرح حال و ارزیابی نورولوژی
• MRI مشخصاً نشان‌دهنده ضخیم‌شدن مننژ و تقویت زیاد دورا است که گمان می‌رود ناشی از رکود وریدی باشد.
• فشار CSF بسیار پایین، معمولاً کمتر از H2O mm60 و اغلب غیرقابل اندازه‌گیری است.
• اغلب پلئوسیتوزلنفوسیتی و افزایش خفیف پروتئین وجود دارد.
• ممکن است سندروم فشار پایین مایع اسپاینال خودبه‌خود ناشی از نشت مداوم CSF باشد که می‌توان آن را با روش‌های رادیونوکلئید تشخیص داد.

راه‌های درمان سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال

• تنها با استراحت کردن، اغلب بیماران در طی 3-2 روز بهبود می‌یابند.
• فایده دریافت زیاد مایع مشخص نیست.
• داروهای ضددرد ممکن است سبب تسکین علامتی شوند.
• نشان داده شده که مصرف کافئین (خوراکی یا وریدی) باعث بهبودی درد می‌شود.
• تزریق مقداری از خون خود بیمار (“blood patch”) در محل احتمالی نشت، در 80% موارد سودمند واقع می‌شود (باید خون به فضای ساب‌آراکنوئید تزریق شود تا شاید جلوی نشت گرفته شود.)

پیش‌آگهی/ عوارض

• سردرد بعد از پونکسیون‌لومبار خوش‌خیم است و معمولاً بعد از چند روز استراحت و درمان بهبود می‌یابد.

پیش‌آگهی سندروم فشار پایین مایع اسپاینال خودبه‌خود کمتر روشن است اما اغلب به تزریق لخته خون پاسخ می‌دهد.

10- سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال چه ویژگی‌هایی دارند و چطور باید درمان شوند؟

چه بیماری‌های دیگری شبیه سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال هستند؟

• آرتریت مهره‌های گردنی
• سردرد تنشی
• میگرن
• تومور مغزی
• مننژیت
• خون‌ریزی ساب‌آراکنوئید

چگونگی ایجاد و علت‌های بیماری سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال

• هیپولیکوره سردردی است که در ناحیه اکسی‌پیتال و پشت گردن که در اثر کشش ساختمان‌ها حساس به درد در قاعده مغز ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال ایجاد می‌شود.
• به دنبال پونکسیون‌لومبار در حدود 20% موارد بروز می‌کند؛ ممکن است به دنبال پونکسیون‌لومبار، نشت مایع به بافت‌های پارااسپاینال ادامه پیدا کند و سبب فشار پایین مایع اسپاینال شود.
• یکی از عوامل بروز آن تلاش‌های متعدد و اصرار برای به‌دست‌آوردن مایع با پونکسیون‌لومبار است.
• در مواردی غیر از انجام پونکسیون، عفونت‌های ویروسی یا تروماهای کوچک ممکن است سبب بروز سندروم فشار پایین مایع اسپاینال “خودبه‌خود” شوند.

علایم و نشانه‌های بالینی سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال

• سردرد اکسی‌پیتال که با تغییر وضعیت (حالت ایستاده) تشدید و با درازکشیدن بهتر می‌شود.
• درد شدید گردن که آن هم در حالت ایستاده تشدید و با درازکشیدن بهتر می‌شود.
• ممکن است مننژیسم دیده شود.
• تهوع و استفراغ
• فلج عصب ششم (ناتوانی در گردش چشم به خارج).

چگونه بیماری سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی

• شرح حال و ارزیابی نورولوژی
• MRI مشخصاً نشان‌دهنده ضخیم‌شدن مننژ و تقویت زیاد دورا است که گمان می‌رود ناشی از رکود وریدی باشد.
• فشار CSF بسیار پایین، معمولاً کمتر از H2O mm60 و اغلب غیرقابل اندازه‌گیری است.
• اغلب پلئوسیتوزلنفوسیتی و افزایش خفیف پروتئین وجود دارد.
• ممکن است سندروم فشار پایین مایع اسپاینال خودبه‌خود ناشی از نشت مداوم CSF باشد که می‌توان آن را با روش‌های رادیونوکلئید تشخیص داد.

راه‌های درمان سردردهای ناشی از فشار پایین مایع اسپاینال

• تنها با استراحت کردن، اغلب بیماران در طی 3-2 روز بهبود می‌یابند.
• فایده دریافت زیاد مایع مشخص نیست.
• داروهای ضددرد ممکن است سبب تسکین علامتی شوند.
• نشان داده شده که مصرف کافئین (خوراکی یا وریدی) باعث بهبودی درد می‌شود.
• تزریق مقداری از خون خود بیمار (“blood patch”) در محل احتمالی نشت، در 80% موارد سودمند واقع می‌شود (باید خون به فضای ساب‌آراکنوئید تزریق شود تا شاید جلوی نشت گرفته شود.)

پیش‌آگهی/ عوارض

• سردرد بعد از پونکسیون‌لومبار خوش‌خیم است و معمولاً بعد از چند روز استراحت و درمان بهبود می‌یابد.

پیش‌آگهی سندروم فشار پایین مایع اسپاینال خودبه‌خود کمتر روشن است اما اغلب به تزریق لخته خون پاسخ می‌دهد.

11- سردرد به خاطر مننژیت یا آنسفالیت چه ویژگی‌هایی دارد؟

ویژگی‌های معمول سردرد ناشی از مننژیت یا آنسفالیت عبارتند از:

(پیشرفت تدریجی در طی چند ساعت تا چند روز

(ضربان دار

(دوطرفه

(در ناحیه اکسی پیتال یا گردن

(همراه با فتوفوبی واضح، سفتی گردن، تب و لتارژی

شدت سردرد ناشی از مننژیت و آنسفالیت در موارد زیر افزایش می‌یابد:

(پس از نشستن از حالت خوابیده

(هنگام حرکت سر

(هنگام فشار بر روی ورید ژوگولار

(هنگام سرفه، عطسه یا زور زدن

سردرد پس از تشنج

گاهی بیمار پس از تشنج تونیک کلونیک ژنرالیزه دچار سردرد (postictalheadache) می‌شود که ممکن است همراه با لتارژی، درد عضلات و پارگی زبان باشد.

گاهی افتراق بالینی آن از SAH و مننژیت دشوار است و پونکسیون لومبار انجام می‌شود.

تعداد گلبول‌های سفید در CSF پس از یک بار تشنج تا 10 سلول در میکرولیتر و پس از statusepilepticus تا 100 سلول در میکرولیتر افزایش می‌یابد ولی گلوکز مایع مغزی نخاعی طبیعی است.

ویژگی‌های معمول سردرد ناشی از مننژیت یا آنسفالیت عبارتند از:

(پیشرفت تدریجی در طی چند ساعت تا چند روز

(ضربان دار

(دوطرفه

(در ناحیه اکسی پیتال یا گردن

(همراه با فتوفوبی واضح، سفتی گردن، تب و لتارژی

شدت سردرد ناشی از مننژیت و آنسفالیت در موارد زیر افزایش می‌یابد:

(پس از نشستن از حالت خوابیده

(هنگام حرکت سر

(هنگام فشار بر روی ورید ژوگولار

(هنگام سرفه، عطسه یا زور زدن

سردرد پس از تشنج

گاهی بیمار پس از تشنج تونیک کلونیک ژنرالیزه دچار سردرد (postictalheadache) می‌شود که ممکن است همراه با لتارژی، درد عضلات و پارگی زبان باشد.

گاهی افتراق بالینی آن از SAH و مننژیت دشوار است و پونکسیون لومبار انجام می‌شود.

تعداد گلبول‌های سفید در CSF پس از یک بار تشنج تا 10 سلول در میکرولیتر و پس از statusepilepticus تا 100 سلول در میکرولیتر افزایش می‌یابد ولی گلوکز مایع مغزی نخاعی طبیعی است.

12- سردرد به خاطر خونریزی مغزی یا سکته مغزی چه ویژگی‌هایی دارد؟

خونریزی داخل مغزی (intracerebralhemorrhage) با سردرد، استفراغ، کاهش سطح هوشیاری و نقایص عصبی فوکال تظاهر پیدا می‌کند.

هیپرتانسیون شایع‌ترین علت خونریزی داخل مغزی غیر تروماتیک است ولی گاهی AVM یا خونریزی به داخل تومور علت آن است.

سکته ایسکمیک

سردرد ناشی از سکته ایسکمیک به طور تیپیک دارای ویژگی‌های زیر است:

(دارای شدت خفیف تا متوسط

(در همان سمت سکته

(بدون ضربان

در مقایسه سکته ناشی از ترومبوز شریانی، آمبولی و انفارکتوس لاکونار، سردرد در ترومبوز شریانی شدیدتر و در انفارکتوس لاکونار خفیف‌تر است.

ضایعات کاروتید موجب سردرد فرونتال می‌شوند، در حالی که سکته در posteriorfossa موجب سردرد اکسی پیتال می‌گردد.

TIA در 50 درصد موارد موجب سردرد می‌شود و در یک سوم موارد سردرد نخستین علامت است.

گاهی سردرد ناشی از آمبولی شریان رتینال یا انسداد posteriorcerebralartery به دلیل بروز همزمان اختلال بینایی با میگرن اشتباه می‌شود.

گاهی روز دوم یا سوم پس از اندآرترکتومی کاروتید، بیمار دچار سردرد شدید ضربان دار در همان سمت همراه با تهوع می‌شود که علت آن cerebralhyperperfusionsyndrome است.

خونریزی داخل مغزی (intracerebralhemorrhage) با سردرد، استفراغ، کاهش سطح هوشیاری و نقایص عصبی فوکال تظاهر پیدا می‌کند.

هیپرتانسیون شایع‌ترین علت خونریزی داخل مغزی غیر تروماتیک است ولی گاهی AVM یا خونریزی به داخل تومور علت آن است.

سکته ایسکمیک

سردرد ناشی از سکته ایسکمیک به طور تیپیک دارای ویژگی‌های زیر است:

(دارای شدت خفیف تا متوسط

(در همان سمت سکته

(بدون ضربان

در مقایسه سکته ناشی از ترومبوز شریانی، آمبولی و انفارکتوس لاکونار، سردرد در ترومبوز شریانی شدیدتر و در انفارکتوس لاکونار خفیف‌تر است.

ضایعات کاروتید موجب سردرد فرونتال می‌شوند، در حالی که سکته در posteriorfossa موجب سردرد اکسی پیتال می‌گردد.

TIA در 50 درصد موارد موجب سردرد می‌شود و در یک سوم موارد سردرد نخستین علامت است.

گاهی سردرد ناشی از آمبولی شریان رتینال یا انسداد posteriorcerebralartery به دلیل بروز همزمان اختلال بینایی با میگرن اشتباه می‌شود.

گاهی روز دوم یا سوم پس از اندآرترکتومی کاروتید، بیمار دچار سردرد شدید ضربان دار در همان سمت همراه با تهوع می‌شود که علت آن cerebralhyperperfusionsyndrome است.

13- سردرد به خاطر مننژیت یا آنسفالیت چه ویژگی‌هایی دارد؟

ویژگی‌های معمول سردرد ناشی از مننژیت یا آنسفالیت عبارتند از:

(پیشرفت تدریجی در طی چند ساعت تا چند روز

(ضربان دار

(دوطرفه

(در ناحیه اکسی پیتال یا گردن

(همراه با فتوفوبی واضح، سفتی گردن، تب و لتارژی

شدت سردرد ناشی از مننژیت و آنسفالیت در موارد زیر افزایش می‌یابد:

(پس از نشستن از حالت خوابیده

(هنگام حرکت سر

(هنگام فشار بر روی ورید ژوگولار

(هنگام سرفه، عطسه یا زور زدن

سردرد پس از تشنج

گاهی بیمار پس از تشنج تونیک کلونیک ژنرالیزه دچار سردرد (postictalheadache) می‌شود که ممکن است همراه با لتارژی، درد عضلات و پارگی زبان باشد.

گاهی افتراق بالینی آن از SAH و مننژیت دشوار است و پونکسیون لومبار انجام می‌شود.

تعداد گلبول‌های سفید در CSF پس از یک بار تشنج تا 10 سلول در میکرولیتر و پس از statusepilepticus تا 100 سلول در میکرولیتر افزایش می‌یابد ولی گلوکز مایع مغزی نخاعی طبیعی است.

ویژگی‌های معمول سردرد ناشی از مننژیت یا آنسفالیت عبارتند از:

(پیشرفت تدریجی در طی چند ساعت تا چند روز

(ضربان دار

(دوطرفه

(در ناحیه اکسی پیتال یا گردن

(همراه با فتوفوبی واضح، سفتی گردن، تب و لتارژی

شدت سردرد ناشی از مننژیت و آنسفالیت در موارد زیر افزایش می‌یابد:

(پس از نشستن از حالت خوابیده

(هنگام حرکت سر

(هنگام فشار بر روی ورید ژوگولار

(هنگام سرفه، عطسه یا زور زدن

سردرد پس از تشنج

گاهی بیمار پس از تشنج تونیک کلونیک ژنرالیزه دچار سردرد (postictalheadache) می‌شود که ممکن است همراه با لتارژی، درد عضلات و پارگی زبان باشد.

گاهی افتراق بالینی آن از SAH و مننژیت دشوار است و پونکسیون لومبار انجام می‌شود.

تعداد گلبول‌های سفید در CSF پس از یک بار تشنج تا 10 سلول در میکرولیتر و پس از statusepilepticus تا 100 سلول در میکرولیتر افزایش می‌یابد ولی گلوکز مایع مغزی نخاعی طبیعی است.

14- سردرد یا دردهای صورت ناشی از بیماری‌های مهره گردن و سینوزیت

درد شبیه یخ شکن

درد شدید، تیز و بسیار کوتاه در اسکالپ در خارج از محدوده تری ژمینال icepick – likepain نامیده می‌شود.

این نوع سردرد در مبتلایان به میگرن، کلاستر و آرتریت سلول ژآنت شایع‌تر است، ولی گاهی در افرادی دیده می‌شود که مبتلا به سردرد دیگری نیستند.

اگر بیمار دچار دردهای مکرر شود، درمان با یکی از داروهای زیر توصیه می‌شود:

– – 25-50 mg tid)Indomethacin

– – 3-12 mg qhs)Melatonin

– – 400 mg bid)Gabapentin

بیماری مهره‌های گردنی

گاهی آسیب یا بیماری دژنراتیو در قسمت بالای ستون مهره‌های گردنی موجب درد در ناحیه اکسیپوت یا اطراف چشم می‌شود و تحریک ریشه گردنی C2 مهمترنین علت آن است.

بیماری قسمت پایین ستون مهره‌های گردنی موجب درد شانه یا بازو می‌گردد، گرچه ممکن است اسپاسم عضله گردنی نیز روی دهد.

درد حاد ناحیه گردن با بی حرکتی گردن از جمله با softcollar یا تجویز داروهای ضد درد یا ضد التهابی درمان می‌شود.

 سینوزیت

سینوزیت حاد در سینوس‌های فرونتال و ماگزیلاری موجب بروز درد و تندرنس لوکالیزه بر روی آن سینوس‌ها می‌شود، در حالی که التهاب سینوس‌های اتمویید یا اسفنویید موجب درد عمقی خط وسط در پشت بینی می‌شود.

درد سینوزیت با خم شدن به جلو و با سرفه یا عطسه بدتر می‌شود.

در سینوزیت ماگزیلاری یا فرونتال، دق سینوس‌های ملتهب موجب تندرنس و بدتر شدن درد می‌شود.

سینوزیت با تجویز داروهای زیر درمان می‌شود:

– قطره فنیل افرین هر 3-2 ساعت

– آنتی هیستامین

– آنتی بیوتیک

– جراحی درناژ سینوس – در موارد مقاوم)

درد مزمن سینوس در بیشتر موارد تظاهری از میگرن یا سردرد تنشن و در موارد کمی ناشی از سینوزیت است.

بیماری دندان

گاهی عفونت دندانی موجب درد پایدار یک‌طرفه می‌شود.

اختلال عملکرد مفصل تمپورومندیلار موجب درد اطراف گوش، محدودیت حرکت فک، تندرنس عضلات جونده و بروز کلیک در هنگام حرکت فک می‌شوند و اغلب همراه با malocclusion، دندان فروچه – bruxism) و اسپاسم عضلات جونده است. گرم کردن موضعی، ورزش‌های فک و مصرف داروهای NSAID کمک کننده است.