دلایل ایجاد انقلاب کدام‌ها هستند؟

0

جک گلدستون –  ترجمهٔ آسیه حایری یزدی

این مقاله شامل بخش های زیر است:

۱. تعریف؛

۲. تاریخ انقلاب: انقلاب های کلاسیک و آغاز دوره مدرن، انقلاب های کبیر، انقلاب های مدرن؛

۳. نظریه های انقلاب: نظریهٔ توده و نظریهٔ طبقه، سیستم ها و ساختارهای اجتماعی، یک مدل فرایندی، دستاوردها؛

۴. نتیجه؛

۵. کتاب شناسی.

۱. تعریف

انقلاب ها به دلیل تظاهر بیرونی و اهمیتشان مورد توجه هستند. انقلاب ها علاوه براینکه منازعه ای برای قدرت اند، قهرمانی ها و تراژدی های بزرگ، خلق نمادهای چشمگیر، و درجاتی حماسه ای از خشونت را نیز دربر می گیرند. درعین حال، انقلاب ها نقاط عطف تاریخ ملت ها محسوب می شوند، زیرا آن ها نهادهایی را تغییر می دهند که با زندگی

این مقاله ترجمه ای است از:

Goldstone, Jack A.; “Revolution”; Center for Advanced Study in the Behavioral Sciences,

Stanford University, January 1997.

Prepared for the Encyclopedia of Social Sciences, edited by Giuseppe Bedeschi et al‌.,

Rome‌: Instituto della Enciclopedia Italiana, 2007

  1. Jack A. Goldstone (Ph. D. Harvard), Professor of Public Policy, George Mason University

۳. پژوهشگر سیاست گذاری انرژی؛ رایانامه: a.haieri-yazdi@sussex.ac.uk

میلیون ها نفر ارتباط دارند.

دلایل ایجاد، شکل گیری، و توسعهٔ انقلاب های مختلف و نیز دستاوردهای آن ها تا حد زیادی با یکدیگر متفاوت اند. در برخی انقلاب ها، مثل انقلاب چین در سال ۱۹۴۹‌ یا انقلاب کوبا در سال ۱۹۵۹‌، تهاجم برنامه ریزی شده از سوی تشکیلات انقلابی مستقر در دولت موجود، نقشی حساس ایفا کرد. در انقلاب های دیگر، نظیر انقلاب انگلستان در سال ۱۶۴۰ و انقلاب فرانسه در سال ۱۷۸۹، تشکیلات انقلابی فقط یک بار برپا شد آن هم وقتی که دولت حاکم مجلس های خبرگان را برای هدایت بحران های جاری و پیش رو فراخواند.

ِدرعین حال در انقلاب های دیگر، مثل انقلاب روسیه در سال ۱۹۱۷ و انقلاب ایران در سال ۱۹۷۹، رهبران انقلابی نه تنها در بدو امر فعال بودند، بلکه وقتی ترکیبی از اعتصابات، تظاهرات، و خیزش های مردمی توسط گروه های متفاوت به کناره گیری حکومت موجود منجر شد، با اغتنام فرصت به دست آمده قدرت را دراختیار گرفتند. هیچ الگوی واحدی وجود ندارد که بتواند سرمشق همهٔ انقلاب ها قرار گیرد و هیچ قاعده ای هم وجود ندارد که بگوید انقلاب ها چطور خلق می شوند. واژه «انقلاب» بر یک مجموعهٔ گسترده و عام دلالت دارد، و انقلاب های بزرگ در جزئیات فراوانی باهم اختلاف دارند. هنوز اندیشمندان درباره یک تعریف دقیق از انقلاب اتفاق نظر ندارند. برخی نویسندگان فقط تغییرات بنیادین در نهادها را انقلاب می دانند و برخی دیگر میزان تغییرات در متغیرها را به عنوان انقلاب برمی گزینند. بعضی نویسندگان خشونت را جزء ذات انقلاب ها می دانند و برخی دیگر خشونت را عنصری رایج و معمول و نه حیاتی برای تغییر انقلابی درنظر می گیرند. بعضی از اندیشمندان ترجیح می دهند انقلاب ها را فقط بر مبنای معیارهای عینی معرفی کنند و بعضی دیگر لازم می دانند که مفهومی از هدف و معنای اقدامات انقلابی نیز در تعریف لحاظ شود.

در این تحقیق، از این تعریف استفاده شده است که البته از پذیرش جهان شمول برخوردار نیست: «انقلاب سیاسی فرایند تغییر در نهادهای دولت و اصولی است که بر آن بنا شده است و فروپاشی یا سرنگونی اقتدار دولت موجود را نیز دربر می گیرد. تغییرات در نهادها عمدتا توسط مردمانی صورت می پذیرد که در لوای آن دولت زندگی می کنند. آنان به این اعتقاد رسیده اند که ساختار دولت فعلی بر روی اصولی بیهوده و ناعادلانه بنا شده است و غیرقابل اصلاح است. این خود انگیزه ای برای اقدام و تغییر آن اصول است».

اقداماتی که به فروپاشی یا سرنگونی اقتدار دولت حاکم منجر نشود انقلاب نیست.

جنبش اصلاح طلبی بریتانیا در سال های ۱۸۲۸ تا ۱۸۳۲، جنبش های زنان برای دریافت حق رأی و شرکت در انتخابات، و جنبش های اصلاح طلبانه در آفریقای جنوبی در سال

۱۹۸۴ تنها تجدیدنظرطلبی های عمده ای بودند که تبعات سنگین و بنیادینی درپی داشتند،

اما هیچ یک انقلاب سیاسی نام نمی گیرند. به همین ترتیب تغییرات گسترده و دگرگونی در نهادهای دولتی که نتیجهٔ اشغال نظامی توسط قدرت های خارجی است انقلاب محسوب نمی شود. قوانینی که متفقین علیه کشورهای شکست خورده در جنگ دوم جهانی وضع کردند در تاریخ سیاسی آلمان و ژاپن تغییرات بنیادینی به وجود آورد، اما انقلاب نام نگرفت. همچنین شورش ها، قیام ها، انواع کودتاها، نزاع بر سر جانشینی در درون خاندان های حاکم، و جنگ های داخلی بر سر مشکلاتی نظیر فساد یا تسلط بر منابع طبیعی یا میزان مالیات و عوارض، تنها نمونه هایی از شدت عمل سیاسی هستند. چنین فرایندهایی تا زمانی که با تلاش هایی برای تغییر وضعیت اصول زیربنایی دولت حاکم همراه نباشند انقلاب نام نمی گیرند. سقوط امپراتوری های چین، عثمانی، مغول، یا جنگ گل سرخ در انگلستان، ۴ یا کودتاهای گوناگونی که به سادگی سبب چرخش نیروهای حاکم یا جناح ها می شوند، یا مواردی که در آن رهبران نظامی قدرت را برای «محافظت» از قانون موجود تصاحب می کنند، انقلاب نامیده نمی شوند، زیرا هیچ تغییر اساسی در اصول دولت حاکم پدید نمی آورند.

در مواردی، ممکن است سقوط قدرت دولتی نزدیک به نظر برسد یا اینکه فقط در مراحل محدودی رخ دهد، اما عناصر دیگری از انقلاب مشاهده شود. به طور مثال، در آفریقای جنوبی مابین سال های ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۴‌ اقتدار دولت به طور مداوم با سرپیچی مردم مواجه بود، یعنی تغییرات بنیادینی رخ داده بود و اصول دولت مریکانر ۵ شدیدا ناعادلانه فرض می شد. سقوط دولت حاکمه در سال ۱۸۴۸‌ در آلمان و سایر کشورهای قلب اروپا یا در سال ۱۹۰۵ در روسیه برای مدتی محدود یا در نواحی محدودی رخ داد و بااینکه این رژیم ها بهبود یافتند و اصلاحاتی را وضع کردند، تغییری در اصول مطلقهٔ قوانین سلطه یا پادشاهی ایجاد نشد، ازاین رو بسیاری از بازیگران سیاسی این رژیم ها را بیهوده یا ناعادلانه می دانستند. در چنین مواردی، می شود از «شرایط انقلابی» سخن گفت که به ایجاد اصلاحات یا انقلاب های نافرجام منجر می شوند.

«انقلاب های اجتماعی» علاوه بر موارد گفته شده دو ویژگی دیگر نیز دارند: اول اینکه فروپاشی یا سرنگونی دولت مستلزم بسیج توده ای از گروه های مردمی است، و دوم اینکه تغییرات زیربنایی در ساختار توزیع ثروت و طبقهٔ نخبگان رخ می دهد. انقلاب های اجتماعی

۴. جنگ هایی در انگلستان که در نیمهٔ دوم قرن پانزدهم در فاصلهٔ سال های ۱۴۵۵ تا ۱۴۸۵ بین دو خاندان قدرتمند لانکاستر با نشان گل سرخ و یورک با نشان رز سفید درگرفت. علت این درگیری ها تلاش هریک از این دو خاندان برای رساندن یکی از اعضای خود به پادشاهی انگلستان بود.

۵.Mrikaner دولت سفیدپوست ونژادپرست آفریقای جنوبی. این واژه درمقابل Afrikaner یعنی آفریقایی های ساکن آفریقای جنوبی به کار می رفت.

در کشورهایی که به دلیل وسعت یا قدرت دولت یکی از بزرگ ترین کشورهای منطقهٔ خود بوده اند، «انقلاب کبیر» نام گرفته اند، به طور مثال انقلاب ۱۷۸۹ در فرانسه، انقلاب

۱۹۱۷ در روسیه، و انقلاب ۱۹۴۹ در چین.

این مقاله دو رویکرد را برای فهم انقلاب ها در نظر می گیرد:

الف ) بررسی تاریخ انقلاب ها و جستجو در گونه های تجربی این پدیده؛

ب ) بررسی نظری انقلاب ها، بازنگری تلاش های دانشمندان علوم اجتماعی برای بازیابی علل و آثار انقلاب ها با مقایسه و تشریح انقلاب های گوناگون و عناصر سازنده آن ها.

۲. تاریخ

۲. ۱. انقلاب های کلاسیک و آغاز دوره مدرن

انقلاب های سیاسی برای یونانیان و رومیان باستان به خوبی شناخته شده بود. اولین اعضای دولت شهر یونانی غالبا از خانواده های زمین دار ثروتمند بودند. دولت شهرها را گاهی پادشاهان هدایت می کردند اما از قرن هشتم پیش از میلاد، رشد سریع جمعیت، پهنهٔ آن ها را افزایش داد. گستردگی مستعمرات و تجارت هم منابع جدیدی از ثروت و رقابت های جدید را پدید آورد. بهره گیری از تقسیمات جناحی بین طبقات ممتاز زمین دار و ائتلاف های اشراف مخالف و شهرنشینان مرفه، حاکمیت طبقهٔ زمین دار را برانداخت و دیکتاتوری های توده گرا ظهور کردند: «خودکامگان» دولت شهرهای یونانی. این دیکتاتوری ها شکل های متفاوتی داشتند ازجمله حکومت اشتراکی، ‌ حکومت الیگارشی محدود اسپارتا، و دموکراسی شهروندی در آتن. در بسیاری از دولت شهرهای یونان جناح های الیگارشی و دموکراتیک تا زمان فتح شدن آن ها به دست رومی ها همچنان در کشمکش شدید بودند.

جمهوری رومیبا با سرنگونی پادشاهان اتروسک آغاز شد که در بخش های نزدیک دهانهٔ رود تیبر حکمرانی می کردند.۶ بااینکه جمهوری روم طی چند قرن هم پیشرفت کرد و هم بزرگ تر شد، با جنگ های داخلی بین جناح های طبقات ممتازه متلاشی شد و دست آخر با توسعهٔ امپراتوری آگوستوس به کلی ازمیان رفت. دهه هایی که قدرت سنای رومی به حکومت قیصرها منتهی شد به عنوان انقلاب دوم رومی خوانده می شود.

دوران نوزایی (رنسانس) و بازسازی، پر از منازعات فراوان بود: بین پادشاهان و پاپ ها؛ تیول داران سکولار و اسقف ها؛ رهبران مذاهب و جناح های مختلف. گرچه

۶. تمدن اتروسک تمدن ایتالیای قدیم بود که حدود ۷۰۰ سال پیش از میلاد و پیش از ظهور جمهوری روم در آن سرزمین حکومت می کرد؛ رود تیبر از داخل شهر کنونی رم می گذرد

در اغلب موارد این جنگ ها ناشی از تعلقات سرزمینی یا قومی بودند، در برخی موارد گروه هایی هم بر سر بعضی از اصول حکمرانی مجادله داشتند. در ایتالیا، حکومت دولت شهرها با منازعاتی شبیه به منازعات دولتشهرهای یونانی مواجه بود، به طوری که جناح های جمهوری طلب و اشرافیت درگیر زنجیره ای از ستیزه ها برای کسب قدرت بودند. مشهورترین رهبر انقلابی آنان جیرولامو ساونارولا ۷ بود که در سال ۱۴۹۴ در فلورانس عملیات موفقی را برای حکومت شهروندی علیه حکومت مدیسی رهبری کرد.

هرچند او در سال ۱۴۹۸ اعدام شد و مدیسی ها در سال ۱۵۱۲ به قدرت بازگشتند.

در قالب این منازعات بود که اولین بار واژه «انقلاب» برای وقایع سیاسی به کار رفت.

این واژه به تناوب بخت و اقبال گروه ها در فرازهای پیروزی و نشیب های شکست هایشان اشاره داشت. در سال ۱۶۴۰ در بریتانیا تلاش های چارلز اول برای کاهش وابستگی اش به طبقهٔ ممتاز زمین دار که در پارلمان گرد آمده بودند پادشاه و پارلمان را در لوایح گوناگون سلطنتی از امور مالی دولت گرفته تا ساختار کلیسا رودرروی هم قرار داد. وسعت درگیریها، شامل نافرمانی کلیسای پروتستان اسکاتلند و قیام های کشاورزان ایرلند و نیز تقسیم بندی های مذهبی و سیاسی در انگلستان، این کشور را به دو فرقهٔ سلطنتی و پارلمانی تقسیم کرد. مجموعه ای از جنگ های داخلی بین این جناح ها از سال ۱۶۴۱ تا ۱۶۴۹ به اعدام شاه انجامید. مهم تر از همه این بود که اصول حکمرانی پادشاه، اشرافیت، و کلیسای انحصارطلب آشکار شد، و سلطنت مطلقه، مجلس اعیان، و کلیساهای حکومتی منحل شدند. دولت جدید فقط شامل یک مجلس بود که توسط «لرد حامی منافع مشترک» (عنوان الیور کرامول رهبر نظامی نیروهای پارلمانی) هدایت می شد. اما این مجلس در ایجاد نهادهای سیاسی پایدار موفق نبود. مبارزه جناحی به انحلال پارلمان ختم شد، و کرامول از طریق نواب نظامی نه چندان محبوب در شهرستان های انگلستان حکمرانی می کرد. پس از مرگ کرامول در سال ۱۶۶۰، سلطنت، لردها، و کلیسای انگلیسی اعاده شد. فیلسوف انگلیسی قرن هفدهم توماس هابس از این تغییرات با عنوان «انقلاب» یاد می کند، زیرا قدرت در یک تناوب از پادشاه به پارلمان و سپس به کرامول منتقل شد و آنگاه بار دیگر به پادشاه بازگشت.

در سال ۱۶۸۹ نارضایتی های بیشتر درباره مذهب و نگرانی از قدرت پادشاه سبب اعتراض خاندان پادشاهی، توسط ویلیام ارنج، ۸ نوه چارلز اول شد که از سوی برگزیدگان

  1. Girolamo‌ Savonarola

۸. ویلیام ارنج یا ویلیام سوم در لاههٔ هلند به دنیا آمد. مادرش بزرگ ترین فرزند چارلز اول پادشاه انگلستان بود و ویلیام از این طریق به خانواده سلطنتی انگلستان متصل می شد.

کلیسای پروتستان انگلستان حمایت می شد. این مسئله باعث شد ارنج به انگلستان حمله کند و جیمز دوم، پادشاه کاتولیک، را برکنار کند و خود بر تخت بنشیند. اگرچه حامیان ویلیام این حادثه را «انقلاب باشکوه» نامیدند، درمورد اصول حاکمیتی انگلستان چالش قابل توجهی نداشتند و می پذیرفتند که انگلستان باید توسط پادشاه و همچنین پارلمانی از طبقهٔ ممتاز زمین دار اداره شود، و هر دو باید در لوای کلیسای انگلستان متحد باشند.

بااین حال این واقعه در آینده تأثیرگذار بود. از منظر قانون پارلمان که ادعای ویلیام را نسبت به تاج و تخت به عنوان حقوق و مسئولیت های پادشاه و پارلمان اعلام کرد، صراحتا نقش این دو یعنی شاه و مجلس در تعادل قرار گرفت. البته این نقش ها جدید نبودند، ولی این اولین بار بود که وجود چنین تعادلی در تنظیم یک قانون، به حاکمیت محدود و مشروط رسمیت داد و تأثیر عمده ای بر انقلاب های بعدی داشت.

در قرن های شانزدهم و هفدهم (۱۵۶۶  ۱۶۴۸)، تبعه های هلندی خاندان کاتولیک هابسبورگ با هدف سرنگونی خاندان سلطنتی حاکم جنگ هایی پیاپی انجام دادند.

آن ها در آزادسازی همهٔ نواحی جنوبی از اسپانیا موفق نبودند، ولی این انقلاب منجر به ایجاد دولتی جدید در استان های هلند شمالی شد که با عنوان جمهوری الیگارشی توسط منتخبان محلی و اساسا پروتستان اداره می شد.

تمام انقلاب هایی که تاکنون به آن ها اشاره شد چند ویژگی دارند: اگرچه تعداد حملات دهقانان به ملاکان یا به زمین های آنان، و نیز آشوب های شهری پراکنده و اندک بود، در محبوب ترین قیام ها که تحت مدیریت و رهبری طبقهٔ ممتاز صورت می گرفت نیروهای طبقات فرودست به صورت استخدام در ارتشی خدمت می کردند که با نیروهای نظامی رژیم قبلی مبارزه می کرد. دوم اینکه، در هیچ یک از این انقلاب ها تحولات پایدار و بنیادین در جامعه با تغییرات منفرد و سریع ایجاد نشده است. در تمام موارد (ازجمله انقلاب های پرفرازونشیب هلند که پیروزی آن ها تقریبا یک قرن طول کشید) بخت و اقبال بین گروه ها به طور متناوب در جریان بود، و فقط در هلند بود که اعتبار سلطنت پادشاهی و اشرافیت در احیای قدرت سلطه شکست خورد. لذا این تحولات، جریان «انقلاب ها» را در معنای اولیه و متناوب خود دنبال می کنند. درنهایت، همهٔ گروه های انقلابی برای توجیه قیام خود به جای تمسک به حقوق مسلم، قانون اساسی، یا ایدئال های جهانی و غیردینی، جنبش خود را با انسجام طبقاتی یا با مذاهب توجیه کردند. طرفداران حکومت پارلمانی انگلستان از حقوق انگلیسی ها حرف زدند. میهن پرستان هلندی با رژیم کاتولیک هابسبورگ مقابله کردند. دولت شهرهای یونانی و ایتالیایی باوجود بحث درباره فضیلت شهروندان یا ضلالت شوراهای دموکراتیک و نکوهش الیگارشی طبقهٔ ممتاز، همچنان اسیر دلواپسی های منطقه ای باقی ماندند و همچنان پشتیبان دادخواهان در مقابل گروه ها یا حاکمان خاصی بودند. حتی آتنی ها، که در پی گسترش رژیم های دموکراتیک در امپراتوری خود بودند، دموکراسی را برای هیچ ملتی به اندازه یونانیان مناسب نمی دانستند. هنوز عصر قیام های عظیم، آرمان های جهانی، و تغییرات گسترده و دائمی فرا نرسیده بود.

۲. ۲. انقلاب های کبیر

انقلاب ها علی رغم تفاوت در زمان و مکانی که به وقوع پیوسته اند («انقلاب کبیر» فرانسه در سال ۱۷۸۹، و «انقلاب کبیر» روسیه در سال ۱۹۱۷، و «انقلاب کبیر» چین در سال

۱۹۴۹‌) در مشخصه هایی بنیادی باهم مشترک هستند. اول، در دوره ای که درباره ضرورت پیشروی در عملی شدن انگیزه های بشری برای زوال اقتدارهای باطل و نویابی حقایق پایدار جهانی باورهای قوی وجود داشت، ایدئولوژی های این انقلاب ها از فلسفهٔ روشنگری نشئت گرفت. همهٔ رهبران انقلابی به ویژه رهبر توده گرای فرانسوی، روبسپیر، انقلابیون روسی به ویژه لنین، تروتسکی، و استالین، و رهبران چینی همچون مائو تسه دونگ و چوئن لای کوشیدند رژیمی آرمانی ایجاد کنند. این اطمینان و اعتقادکه تنها فضیلت، ویرانی نظم قبلی است آن ها را ترغیب می کرد ‌ که منطقا بتوانند جامعهٔ برتری را تخیل، توجیه، و خلق کنند.

دوم اینکه، این انقلاب ها در نهادهای سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی در جامعهٔ خودشان تغییرات ماندگاری ایجاد کردند و اغلب این تغییرات ماندگار بودند. در هر مورد، نقش طبقهٔ ممتاز حاکم رژیم قبلی به طور دائمی تضعیف یا محو شد. نظیر برخورداران از حق اشراف زادگی فرانسوی، زمین داران عنوان گرفته از تزار در روسیه، و دیوانسالاران تحت تعالیم کنفسیوسی در چین. تغییرات بنیادین در مدیریت دولتی، ساختار اقتصادی، و پایگاه دین و مذهب حکومتی به حدی بود که هرگز به وضعیت قبل برنگشت.

سوم، موفقیت هر انقلاب به طور عمده به حمایت گروه های مردمی شامل کارگران شهری و دهقانان وابسته بود که علیه حکومت یا طبقهٔ ممتاز رژیم قبلی اقدام کردند. بسیج این گروه ها به درون سیاست در طول دوران انقلاب از طریق ساخت ارتش های بزرگ توده وار و جذب نیروهای مردمی ادامه یافت. چنین ارتشی در جنگ های گسترده علیه نیروهای ضدانقلابی، چه داخلی و چه خارجی، شرکت می جست. درهرصورت، جنگ برای ساختن یا دفاع از انقلاب به اصلی اساسی در سازماندهی اولیهٔ هر دولت انقلابی بدل شد. به علاوه رژیم های انقلابی در هر یک از موارد اعم از جنگ داخلی یا خارجی، دامنهٔ خود را در حوزه هایی گسترش می دادند، مثلا، فرانسه توسط ناپلئون بر بیشتر اروپا سلطه یافت، روسیه امپراتوری شوروی را بنا کرد که بعد از جنگ جهانی دوم اداره غیررسمی اروپای شرقی را دراختیار داشت، و چین تبت را مستعمره خود کرد.

چهارم، رهبری انقلابی برای پاسخ به تنش های ناشی از منازعات با نیروهای ضدانقلابی کشور و رژیم را از نیروهای فعال یا بالقوه ضدانقلابی پاک سازی کرد. این تلاش ها به دوره های

«ترور» دولتی منجر شد، که طی آن اشخاص یا گروه های مظنون به خیانت مورد بازجویی قرار می گرفتند و اغلب با اعدام های فوری یا دادگاه های بدوی به شدت مجازات می شدند.

پنجم، رژیم های انقلابی از دل مبارزه با دولت های قبلی برآمده بودند که عمدتا بزرگ تر، متمرکزتر، و قدرتمندتر از رژیم انقلابی بودند. ناپلئون در فرانسه، استالین در روسیه، و مائو در چین قهرمانان نظامی بودند که به عنوان رهبران مطلق برای مدیریت دیوان سالاری مطلق و ارتش های توده وار ظهور کردند، و انبوه مردمی را که در رژیم قبلی نادیده گرفته می شدند به کار گرفتند و شکل دادند. علاوه براین، رژیم های انقلابی تقویت شده، نقش مبلغانی را ایفا می کردند که مطمئن بودند حقایق جهانی یافت شده در انقلاب ایشان قابل صدور به جوامع دیگر است.

ششم، رژیم های انقلابی نتوانستند پایدار بمانند، و این امر اخیرا نیز درمورد چین و روسیه آشکار شد. در فرانسه، اغلب جوانب اصلی برنامه های انقلابی بعد از سقوط روبسپیر ازبین رفت. در روسیه، حزب کمونیست و سیاست های سوسیالیستی اش در ترکیبی از شکست های اقتصادی و درگیری های جناحی ساقط شد و در چین، اهداف کمونیستی اقتصادی و اجتماعی به صراحت رها شده اند، و ادامهٔ قدرت انحصاری حزب کمونیست مورد بحث قرار گرفته است و اخیرا با اعتراضات انبوه دانشجویان و کارگران در سال ۱۹۸۹‌ به چالش کشیده شد.۹

علی رغم شباهت های بسیار، تفاوت های مهمی در علل ایجادی و شکل گیری و توسعهٔ انقلاب ها وجود دارد. در فرانسهٔ قرن هجدهم، که مسلما ثروتمندترین و قدرتمندترین ملت آن روزگار بود، انقلاب به طور عمده از بحران مالی و درگیری های درون طبقهٔ ممتاز جامعه برآمد.

در دههٔ ۱۷۸۰، پس از دو دهه آزمون اصلاحات مالی و اقتصادی، پادشاه دریافت که مدیریت مالیاتی دیگر قادر نخواهد بود درآمد کافی برای بخش های اداری و نظامی فراهم کند. او از بزرگان حکومت خواست برای کمک به اصلاح امور مالی کاری انجام دهند اما نظام مالی به قدری با امتیازات طبقهٔ اشراف درآمیخته بود که نمی شد راه حل ساده ای پیدا کرد. در عوض، تعارضات بین شاه و گروه های طبقات ممتاز سبب تشکیل نشست ملی شد که به مناظره بین امتیازات و مالیات مشهور است.۱۰

۹. گلدستون این مقاله را در سال ۱۹۹۷‌ نوشته است، یعنی ۵ سال بعد از فروپاشی رژیم سوسیالیستی شوروی و ۷ سال بعد از واقعهٔ میدان تیان من در پکن.

۱۰. نشست ملی در سال ۱۷۸۸، ۱۷۴ سال بعد از آخرین نشست برگزار شد. در این مجمع اشراف زادگان، روحانیون، نمایندگان دولتی، و تعدادی از مردم طبقهٔ متوسط شرکت داشتند. این نشست یکی از جرقه های انقلاب و واقعهٔ بعد از آن یعنی سقوط باستیل بود.

این درگیری ها بین دولت و طبقهٔ ممتاز، همراه با اعتراض های شدید دو طرف مبنی بر ضرورت تغییرات، دهقانان و کارگران را تشویق کرد که تغییراتی را رقم بزنند که به نفع آنان نیز باشد. در سال ۱۷۸۸‌ برداشت محصولات زراعی اندک بود، دهقانان در بسیاری از نقاط فرانسه حاضر نشدند به صاحبان زمین مالیات پرداخت کنند و حتی در مواردی به دفاتر املاک داران حمله کردند تا منشورهای فئودالی را که به صاحبان زمین حق مالکیت سیاسی و مالی بر کار دهقانان می داد متوقف یا نابود کنند. به علاوه، کارگران شهری با نگرانی منازعات طبقهٔ حاکم را رصد می کردند و می دانستند که طرفداران شاه و محافظه کاران روند اصلاحاتی را که به زعم کارگران سبب کاهش قیمت نان می شد، متوقف می کنند. در ژوئیهٔ ۱۷۸۹، در واکنش به تعطیلی مجمع نشست ملی توسط شاه، گروهی از پاریسی ها به زندان سلطنتی باستیل حمله بردند و فرماندهان آن را به تسلیم شدن وادار کردند. سلطنت به دلیل ترس از افزایش خشونت هایی از این دست، با برگزاری مجدد مجمع موافقت کرد. به علاوه در واکنش به جمعیت هیجان زده در پاریس خواستار تغییر و معامله با دهقانانی شد که نظام فئودالی را قبول نداشتند. مجمع مأموریت انجام تغییرات فراگیردرنهادهای اقتصادیوسیاسیفرانسه رابه عهده گرفت.

در ده سال بعدی، منازعات بین اعتدالیون و اصول گراها، تلاش های پادشاه و محافظه کاران مهاجر برای جذب حمایت های خارجی برای تغییر مسیر انقلاب، اقدامات دولت انقلابی در پاریس برای جمع آوری کمک های مالی ازطریق سلطه برکلیسا، وترمیم وتجدیدنظردردولت همگی سبب شد که درگیری های خشونت آمیز شدت گیرد و افزایش یابد. دولت انقلابی با اغتشاش های شهری، شورش های منطقه ای، و جنگ های بین المللی مواجه بود. کمیتهٔ امنیت عمومی با دراختیارداشتن قدرت فوق العاده و تحت رهبری روبسپیر از قدرت دیکتاتوری برای محوکردن دشمنان داخلی و خارجی استفاده می کرد، اما دشمنان روبسپیر او را نیز اعدام کردند.

ثبات داخلی تنها بعد از سال ۱۷۹۹ یعنی بعد از کودتای ناپلئون و قدرت گیری او حاصل شد.

ناپلئون تغییرات مدیریتی را در انقلاب به وجود آورد. ارتش های انقلاب را برای فتح اروپا رهبری کرد، و از پیروزی های نظامی برای کمک به ثبات شرایط اقتصادی و سیاسی در فرانسه استفاده کرد. موفقیت های پیاپی او تنها زمانی دچار وقفه شد که کوشید قدرت فرانسوی را به مسکو بکشاند. بعد از نابودی بخش بزرگی از ارتش در راه مسکو، او شکست خورده به پاریس بازگشت. در سال ۱۸۱۵ به منظور بازیابی قدرت، یک ارتش تماما فرانسوی را دربرابر نیروهایی مرکب از بریتانیا و پروس در واترلو رهبری کرد ولی نتیجه اش تنها شکست و تبعید بود. رژیم سلطنتی به فرانسه بازگردانده شد. جمهوری خواهان، سلطنت طلبان، و طرفداران بناپارت طی شصت سال بعدی بر سر قدرت باهم جنگیدند؛ ولی در آن موقع انقلاب فرانسه دیگر به پایان رسیده بود.

برخلاف فرانسه، روسیه در سال ۱۹۱۷، مسلما فقیرترین و عقب مانده ترین قدرت اروپایی بود. صنایع سنگین روسیه، متمرکز در مسکو و سنت پترزبورگ بودند و عمدتا به جای عرضهٔ کالا به بازار مصرف کنندگان به تأمین نیازهای دولت در زیرساخت ‌ ها و تقاضاهای بخش نظامی می پرداختند. کشاورزی در روسیه به شکل ابتدایی و به صورت رعیت داری باقی مانده بود.

ارتش روسیه بزرگ بود ولی تجهیزات محقری داشت. طبقات بازرگان و صاحبان حرفه ها کوچک بودند و مردم عمدتا فقیر. قدرت حکومت بر حمایت نخبگان اجتماعی تکیه نداشت، بلکه ناشی ازفرماندهی مطلق ارتش ودیوان سالاری ونیزغیبت گروه های اجتماعی مخالف بود.

برخلاف فرانسه که در آن نخبگان اجتماعی قدرتمند انقلاب را آغاز کردند، در روسیه انقلاب با تعارض با دشمن خارجی شروع شد. روسیهٔ شکست خورده از ژاپن در سال ۱۹۰۵، امیدوار بود با ورود به جنگ اول جهانی نتایج بهتری حاصل کند اما ارتش آلمان نیروهای تزار روسیه را شکست داد و این امر انبوهی از سربازان واحدهای ارتشی را از خدمت فراری داد. تااینکه در سال ۱۹۱۷ تزار تحقیرشده با شکست ها، با داشتن ارتشی مضمحل، رودررو

ِ

با اعتصابات کارخانه ها و ناآرامیهای دهقانان در روستاها، بالاخره استعفا داد. صاحبان حرفه ها و روشنفکران تأسیس انجمنی ملی را برای جایگزینی رژیم تزاری روبه زوال پیشنهاد

ِ

کردند، و دولتی میانه رو با رهبری الکساندر کرنسکی ۱۱ انتخاب شد. بااین حال این دولت معتدل فقط چند ماه دوام آورد.

دولت کرنسکی نتوانست خود را با شکست در جنگ تطبیق دهد، یا پاسخگوی تقاضاهای فزاینده کارگران برای دستمزدهای بیشتر باشد یا درمورد درخواست دهقانان برای مالکیت زمینی که روی آن کار می کنند جوابی داشته باشد. در اکتبر ۱۹۱۷، کرنسکی در یک کودتا سرنگون شد. کودتا توسط جنبش کارگری و با بسیج کارگران کارخانه های دولتی در سنت پترزبورگ و مسکو انجام شد و واحدهای یاغی ارتش نیز به آن ها ملحق شدند، و این هر دو توسط بازوی بلشویک حزب کمونیست روسیه رهبری شدند، آن هم با این وعده که کنگره های کارگری (شوراها) قدرتمند خواهند شد و شعار «صلح، نان، و زمین» محقق خواهد گشت.

همانند فرانسه، دولت انقلابی جدید بدون چالش نبود، و چهار سال بعدی را صرف سازمان دهی ارتش برای مقابله با ضدانقلاب در داخل و خارج کشور کرد. تا سال ۱۹۲۱، حزب بلشویک تحت رهبری لنین و ارتش حزب تحت رهبری تروتسکی موفق و پیروز بودند، ولی بازسازی دیوانسالاری از طریق استخدام کادرهای کارگری برای خدمت در کنار مقامات سابق تزاری (و نظارت بر آن ها)، سبب ایجاد ساختار دوگانهٔ سیاسی توسط

11 Alexander Kerensky

بلشویک ها شد به طوری که در آن، سلسله مراتب حزب کمونیست در همهٔ جنبه ها اعم از حکمرانی و نیز دیوانسالاری نظامی و غیرنظامی به طور موازی با ساختار موجود عمل می کرد.

پس از مرگ لنین، درگیری در حزب بر سر بهترین راه برای حفظ انقلاب و ارتقای قدرت اقتصادی و سیاسی روسیه آغاز شد. استالین، که به عنوان رهبر اصلی حزب در دههٔ ۱۹۳۰ پدیدار شد، سه جنبش را پدید آورد که میلیون ها تلفات برجا گذاشت. اول، در مقابله با دهقانان، درآمد حاصل از کشاورزی را برای توسعهٔ اقتصادی به کار گرفت، تاحدی که دهقانان کاملا دچار قحطی شدند. دوم، در مقابله با مخالفان خود در حزب، چه آنان که عملا مخالفت می کردند و چه کسانی که مظنون به مخالفت بودند، با استفاده از نظارت و شگردهای ایجاد وحشت یک تصفیهٔ سنگین انجام داد تا سلطهٔ خود را در دولت تثبیت کند. میراث این جنبش پلیس مخفی عظیم، شبکه ای از زندان های دولتی، اطاعت محض ایدئولوژیک، و اندیشه های علمی در تأیید حزب بود. سوم، جنگ دربرابر آلمان در جنگ جهانی دوم که از نظر تلفات فاجعه بار بود. باوجود مقاومت قهرمانانهٔ روس ها دربرابر محاصره شهرهای لنینگراد و استالینگراد توسط آلمان و مهارت دولت در پیشرفت صنایع سنگین روسی به حد فراتر از دامنهٔ پیشروی ارتش آلمان، و مبارزه متحد و مقتدرانه ای که نیروهای روسی را به برلین رسانید و هژمونی شوروی را در اروپای شرقی برقرار کرد، سپاس و تقدیر از مردم خسته از جنگ جای خود را به تقدیر از استالین و حزب داد. مردمی که پیروزی خود را در «جنگ بزرگ میهنی» شادباش می گفتند.

تا سه دهه پس از جنگ دوم جهانی، حزب به طور چشمگیری مشغول بازسازی صنعتی و علمی کشور بود. بعد از مرگ استالین، حزب کوشید به جای حکومت وحشت، قدرت خود را بر رشد اقتصادی و اعتبار نظامی متمرکز کند. رژیم شوروی به عنوان یک ابرقدرت اقتصادی و نظامی، و مخالف سرسپردگی کشورهای جهان سوم به ایالات متحده، با حفظ متحدان اروپای شرقی خود، به شدت قوی به نظر می رسید.

بااین همه از سال ۱۹۷۵، اقتصادی که به طور متمرکز طراحی شده بود افت کرد. تولید کالاها هم در کیفیت و هم در حجم کاهش یافت. کشاورزی در مقایسه با تولید اروپایی عقب ماند. در اواخر دههٔ ۱۹۸۰ حزب به رهبری گورباچف در پی اصلاح تنگناهای اقتصادی حزب، دیگر از بودجهٔ نظامی ابرقدرت شوروی حمایت نکرد و درنهایت نقد و اصلاح حزب سبب تضعیف آن شد. در سال ۱۹۹۱‌، وقتی محافظه کاران حزبی کوشیدند کودتایی علیه اصلاحات گورباچف انجام دهند، نه طراحان کودتا و نه گورباچف هیچ کدام از حمایت و اقبال عموم مردم برخوردار نشدند. درعوض، بوریس یلتسین، سیاستمدار ملی گرا و عضو سابق حزب، حمایت سیاسی دولت را برای خروج از حزب کمونیست و خروج روسیه از اتحاد شوروی به دست آورد.

با فشار رهبران ملی گرا در برنامه های مشابهی در اوکراین، کشورهای بالتیک، مناطق قفقاز، و آسیای مرکزی، طی چند ماه اتحاد شوروی به بیش از دوازده کشور مستقل تبدیل شد.۱۲‌ بعضی ازاین کشورهارهبران کمونیست خودراحفظ کردند، برخی دیگرملی گراهای غیرکمونیست را برگزیدند، و بعضی وارد جنگ داخلی شدند. واژگان «СССР» ۱۳ از دیوارهای کرملین پاک شد زیرا دولت انقلابی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی دیگر وجود نداشت.

فرایند انقلاب چین با انقلاب های فرانسه و روسیه متفاوت بود. اگرچه شکست ارتش رژیم قبل، عاملی برای انقلاب بود، نه شورش های کارگران شهری و نه حملات مستقل دهقانان به صاحبان زمین نقش اساسی در تضعیف یا فروپاشی رژیم قبلی نداشت. درعوض، این نیروهای انقلابی بودند که در بیرون از شهرها ارتش میهنی را تشکیل دادند و مناطق بزرگی را از سلطهٔ دولت مرکزی آزاد کردند و درنهایت توانستند مخالفان خود را از کشور خارج کنند.

چین بزرگترین وبه طورسنتی توانمندترین قدرت آسیاست ولی درقرن نوزدهم قدرت های غربی شکست هایی تحقیرآمیز به این کشور تحمیل کردند. بنادر اصلی این کشور به مناطق مستعمره تقلیل یافتند و دولتش ناچار شد به دولت های غربی که در مقابلشان مانع ایجاد کرده بود غرامت بپردازد. در پی براندازی در سال ۱۹۱۱ توسط بوروکرات های استانی و بازرگانانی که به دنبال شکل نوینی از دولت تحت رهبری جمهوری خواهانهٔ سون یاتسن بودند، رژیم امپراتوری به کنگره ای متشکل از رهبران جنگ دیده دیروز و به زعم خود نوگرای آینده منتقل شد. در دههٔ ۱۹۲۰، یکی از سران نظامی که در دستهٔ به اصطلاح نوگراها قرار می گرفت، یعنی ژنرال چیانگ کایچک، مبارزاتی را برای اداره نظامی چین بنیان نهاد. بااین حال، سلطهٔ او تقریبا کمتر از یک دهه و تا پیش از حملهٔ ژاپن دوام یافت و تسخیر جزئی چین توسط ژاپن دولت او را به داخل کشور عقب راند.

در بین این نوگراهای چین و همچنین جمهوری خواهان و ملی گراهای نظامی، گروه کوچکی از روشنفکران هم حضور داشتند که در پی تأسیس حزبی کمونیستی بودند که بتواند انقلابی شورایی را رهبری کند. علی رغم کمک استالین، تلاش آن ها در ۱۹۲۰ برای بسیج کارگران برای یک قیام شهری به شکلی فاجعه بار پایان یافت. برخلاف رژیم شکست خورده تزاری روسیه، نیروهای نظامی و همچنان قدرتمند چیانگ به طور مؤثری قیام های شهری را سرکوب کردند و رهبران کمونیست را به خارج از شهرها راندند. در آنجا کمونیست ها دوباره گرد هم آمدند. مائو تصمیم گرفت جنگ چریکی را آغاز کند. او دهقانان را علیه رژیم

۱۲. لازم به ذکر است که چند سال قبل ‌ از این واقعه سه جمهوری بالتیک در درون اتحاد جماهیر شوروی یعنی لیتونی، لیتوانی و استونی از آن خارج شده بودند.

  1. Union‌ of Soviet Socialist Republics

چیانگ سازماندهی کرد، و یک راهبرد مداخله گر در تعارضات بین دهقانان و صاحبان زمین ها درپیش گرفت، و از هر نوع امکان یا خدمتی برای حمایت از پیروزی دهقانان استفاده کرد.

در بعضی مناطق، حزب کمونیست زمین را از صاحب ثروتمند زمین می گرفت و آن را در بین خانواده های فقیر تقسیم می کرد. در مناطق دیگر، حزب حداکثر رانت زمین را تضمین می کرد.۱۴ انقلابیون کمونیست در همه جا روستاها را از لحاظ اقتصادی و سیاسی سازماندهی کردند.

اگرچه نیروهای چیانگ نیروهای مائو را به خارج شهرها عقب راندند، و درنهایت آنان را طی یک «راهپیمایی طولانی» بیش از یک هزار مایلی به مناطق شمال غربی کوچ دادند، تهاجم ژاپنی ها مانع از این شد که چیانگ تمام توجه خود را صرف ازمیان بردن کمونیست ها کند.

درعوض، مائو و چیانگ درمورد مقابله با ژاپنی ها متحد شدند. این کار در عمل، به این معنی بود که نیروهای چیانگ به سمت جنوب غربی عقب نشینی کردند و مناطق شمال و غرب را برای تلاش های مائو در ایجاد پایگاه دهقانی باز گذاشتند.

پس از شکست متحدان ژاپن در سال ۱۹۴۵، مائو و چیانگ به نبرد ناتمام خود بازگشتند.

دو دهه از ایجاد پایگاه کمونیست ها در مناطق روستایی گذشته بود و کمونیست ها قادر بودند ارتشی مؤثرازطرفداران خودایجادکنند. درطرف مقابل، چیانگ به کمک نیروهای هم پیمانش وابسته بود، و قادر نبود فساد داخل ارتش خود را سرکوب کند، و عمده حمایت های داخلی خود را از دست داده بود یا از دسترسی به آن ها محروم بود. مائو با حمایت نظامی روسیه ۱۵ نیروهای چیانگ را در یک جنگ عظیم داخلی شکست داد و در سال ۱۹۴۹ اداره چین را به دست گرفت. باقیمانده رژیم چیانگ هم به جزیره تایوان گریختند.

انقلاب های فرانسوی، روسی، و چینی علی رغم ویژگی های مشترک به ترتیب سه راه متمایز را برای انقلاب نشان دادند: شورش نخبگان با حمایت مردمان شهری و روستایی، بسیج کارگران صنعتی تحت رهبری یک حزب انقلابی حرفه ای برای به دست گرفتن قدرت پس از سقوط رژیم قبلی، و بسیج دهقانان در نیروهای نظامی برای گرفتن قدرت از دولت فعلی. هریک از این مسیرها الگویی برای انقلاب های مدرن بود.

۱۴. مفهوم رانت زمین با درجهٔ حاصلخیزی زمین ها مشخص می شود. برای اطلاع بیشتر به مفهوم رانت ریکاردو توجه کنید.

۱۵. گلدستون در اینجا از واژه «روسیه» استفاده کرده است، و منظور او کشور اتحاد جماهیر شوروی است.

۲. ۳. انقلاب های مدرن

از سال ۱۷۵۰ به این سو، انقلاب ها در چندین دولت رخ داده است. این انقلاب ها فراوان و متنوع هستند و توصیف دقیق آن ها در این فضا ممکن نیست. بااین حال، مطابق با ماهیت رژیم هایی که می خواهند سرنگون کنند و جانشین آن ها شوند، قابل بررسی هستند: رژیم های استعماری، امپراتوری ها، سلطنت ها، دیکتاتوری ها، و حتی جمهوری ها. اولین انقلاب های بزرگ ضداستعماری در قاره آمریکا، ازجمله انقلاب آمریکا علیه بریتانیا (۱۷۷۶)، انقلاب های آمریکای لاتین برای استقلال از اسپانیا (۱۸۰۸  ۱۸۳۰)، و انقلاب هائیتی در مقابل فرانسه (۱۷۹۵‌). در انقلاب ها علیه بریتانیا و اسپانیا، نخبگان بومی مستعمرات که مخالف حاکمیت اروپاییان بودند، به دنبال ایجاد رژیم های غیروابسته بودند. در هر دو مورد، جمهوری های مشروطه به رهبری قهرمانان نظامی ظهور کردند (جورج واشنگتن در ایالات متحده و سیمون بولیوار در آمریکای جنوبی).

اما در درازمدت این انقلاب ها منحرف شدند. در ایالات متحده، جمعیت بزرگی از خرده مالکان، که با مهاجرت به سمت غرب و اسکان در آمریکا رشد کرده بودند، وارد نظام سیاسی کشور شدند، و مانع تحکیم قدرت سیاسی طبقهٔ ممتاز زمین دار شدند. در دههٔ

۱۸۶۰، اختلافات بین دولت های برده داری جنوب و نواحی آزاد (که برده داری در آن ها ممنوع بود) در شمال کشور به جنگ داخلی منجر شد. به یک معنی، این درگیری نیز یک انقلاب بود زیرا در یک سو دولت های جنوبی بودند که قصد داشتند قدرت دولت در واشنگتن را تغییر دهند، و آن نظام سیاسی را ایجاد کنند که در آن زمین داران بزرگ دارای مزیت هایی در قدرت سیاسی هستند. و در سوی دیگر با تکثر بیشتری، کشاورزان خرد و صنعتگران شهری قرار داشتند که سیاست بقیهٔ مناطق ایالات متحده را بنا گذاشته بودند.

سرانجام، کنفدراسیون جنوب در مقابل نیروهای متحد شمالی شکست خورد.

در آمریکای لاتین، تحدید حوزه های اصلی حاکمیت اسپانیا، و نفوذ نظام ارباب رعیتی و مالکیت متمرکز ۱۶، به معنای قطب بندی قدرت و ظهور الیگارشی های اراضی بود. در قرن بعد، بخش هایی از این الیگارشی، با همراهی متحدان خود در ارتش، برای کسب قدرت رقابت کردند. اگرچه اصول حکومت، قانون اساسی، و حکومت دموکراتیک به ندرت مورد تردید قرار می گیرند، در عمل حکمرانی های مواجه با کودتاهای مکرر و جانشینی دولت های جمهوری خواه با حکومت های نظامی در یک بازی به ظاهر بی پایان قرار داشتند که در برخی از کشورهای آمریکای لاتین تا به امروز ادامه دارد.

۱۶. در مستعمرات امپراتوری اسپانیا، با تجمیع زمین های کوچک دهقانان زمین های بزرگ برای کشت فراهم می شد، و عملا دهقانان بومی به کار اجباری بر روی زمین های خود مشغول می شدند.

موج دوم انقلاب های ضداستعماری دربرابر دولت های تحمیلی از سوی اروپا پس از جنگ دوم جهانی در آفریقا و آسیا ایجاد شد. در آفریقا، نبرد الجزایر علیه فرانسه (۱۹۶۲  ۱۹۶۶) بیشترین خشونت در بین انقلاب های ضداستعماری بود. بااین حال، انقلاب های قابل توجه یا تلاش های انقلابی نیز در کنیا و زیمبابوه (علیه رژیم های مهاجر انگلیسی) و در گینهٔ بیسائو، آنگولا، و موزامبیک (علیه حکومت استعماری پرتغال) رخ داد. در اکثر موارد، انقلاب ها از یک الگوی چینی پیروی می کردند، و با جنگی چریکی علیه دولت آغاز می شد که در روستاها سازماندهی شده بود.

در آسیا، تعدادی از قلمروهای استعماری بلافاصله پس از شکست ژاپن و خروج این کشور از دیگر سرزمین های آسیایی به دنبال استقلال خود بودند. هند بزرگ ترین آن ها بود.

جنبش استقلال هند به علت خشونت فوق العاده خفیف بسیج جمعی به رهبری گاندی، اغلب با عنوان انقلاب شناخته نمی شود. بااین حال، نه به صورتی کمتر از جنگ های استقلال آمریکا، بسیج نیروهای تحت رهبری نخبگان هند با قدرت به حاکمیت بریتانیا خاتمه داد. متأسفانه، به زودی پس از استقلال، هند با درگیری های مدنی و مذهبی تقسیم شد؛ ابتدا پاکستان از هند جدا شد، سپس بنگلادش از پاکستان جدا شد. هندوستان هنوز به صورت یک دموکراسی قانونی پایدار باقی مانده است، البته با معدود قوانین برجامانده از قبل برای شرایط اضطراری.۱۷ اما پاکستان و بنگلادش دوره های متناوبی از دولت های نظامی و دموکراتیک را پشت سر گذاشته اند.

در ویتنام، لائوس و کامبوج (فرانسوی) و در اندونزی (هلندی)، قدرت های استعماری پس از سال ۱۹۴۵ تلاش کردند رژیم های خود را بازگردانند و تنها با استفاده از زور اخراج شدند.

بااین حال پس ازاینکه فرانسوی ها در سال ۱۹۵۴ شکست خوردند، ایالات متحده با حمایت از دیکتاتوری محافظه کاردرویتنام جنوبی وکامبوج، ازپیروزی کامل نیروهای کمونیست تحت رهبری هوشی مین جلوگیری کرد. تااینکه پس از دو دهه جنگ، آمریکایی ها سرانجام مجبور به عقب نشینی شدند، و این اتفاقات به برپایی یک دولت کمونیست متمرکز در ویتنام منجر شد. در کامبوج، شکست دیکتاتوری تحت حمایت آمریکا موجب مبارزه برای کسب قدرت بین خانواده سلطنتی سنتی و یک گروه کمونیستی رادیکال با نام خمرهای سرخ شد. خمرهای سرخ قدرت رابه دست گرفت ویک سلسله عملیات ستیزه جویانه برای ریشه کن کردن تأثیرات غرب از جامعهٔ کامبوج اجرا کرد. مداخلهٔ ویتنام و بعد از آن سازمان ملل متحد برای اخراج خمرهای سرخ ‌ و بازگرداندن خانواده سلطنتی فقط سبب کشتار شد. در اندونزی نیز اخراج هلندی ها به سیاست های شخصیت سازی تحت هدایت نظامیان قدرتمند انجامید.

۱۷. هندوستان هنوز جزء کشورهای مشترک المنافع بریتانیای کبیر است.

سده های نوزدهم و بیستم شاهد چندین انقلاب ملی گرا و ضدامپریالیستی نیز بود. در اغلب موارد، این انقلاب ها به دنبال آزادکردن ملتی خاص از امپراتوری های چندملیتی بودند، هرچند در موارد اندکی نیز برای گردآوردن دولت های کوچکتر و تشکیل دولتی بزرگتر تلاش می کردند. به این ترتیب، هدف انقلاب های آلمانی و ایتالیایی در سال ۱۸۴۸ نه تنها سرنگونی اقتدار سلطنتی بلکه پیوستن به دولت های دیگر و تشکیل جمهوری های ملی متحد بود.

در اروپا، انقلاب های ملی گرای اصلی شامل انقلاب یونان علیه عثمانی (۱۸۲۱)، انقلاب لهستان علیه روسیه (۱۸۳۰‌)، انقلاب ایتالیا و مجارستان علیه امپراتوری هابسبورگ (۱۸۴۸)، انقلاب رومانی علیه روسیه (۱۸۴۸) و انقلاب پروس و سایر ایالات آلمان علیه حاکمان سلسلهٔ آلمانی (۱۸۴۸) بود. از بین همهٔ این ها، تنها یونانی ها موفق شدند و بقیه اغلب با کمک نیروهای روسی عقب رانده شدند.

از دیگر انقلابات مهم ملی گرایانه یکی در عربستان بود (انقلاب سعودی) که یک دولت بنیادگرای اسلامی را ایجاد کرد و دیگری در ترکیه، جایی که کمال آتاتورک یک دولت ملی گرای سکولار را بر روی ویرانه های امپراتوری مضمحل شده عثمانی بنا کرد.

در دههٔ ۱۹۹۰، انقلاب های ملیگرایانه کمونیسم و اتحاد شوروی سوسیالیستی را به سمت فروپاشی سوق داد. رژیم های مختلف جدید جایگزین رهبری شوروی در اروپای شرقی و جمهوری های شوروی سابق شدند.

به علاوه، اغلب پادشاهی های باقی مانده اروپاتوسط انقلاب های جمهوری درقرون نوزدهم و بیستم خاتمه یافتند. سلطنت هوهنزولرن ۱۸ آلمان پس از جنگ جهانی دوم سرنگون شد، و به سمت جمهوری پویا اما ناپایدار وایمار رفت. آخرین پادشاه فرانسه، در انقلابی که در همان ابتدا یک جمهوری ایجاد کرد، در سال ۱۸۴۸ از سلطنت خلع شد، اما جمهوری درنهایت به کودتای بناپارتی منتهی شد. یک قیام شهری دیگر در پاریس، در سال ۱۸۷۱، حکومت ناپلئون سوم را به پایان رساند و درنهایت دوره رژیم های جمهوری پایدار در فرانسه آغاز شد. در سال

۱۸۶۰‌، پادشاهی ناپل توسط نیروهای انقلابی گاریبالدی، که پیروزی اش به متحدشدن ایتالیا منجر شد، سرنگون شد. و در سال ۱۹۱۰، یک انقلاب، امانوئل دوم را در پرتغال سرنگون کرد و جمهوری کوتاه مدتی را پدید آورد که به دیکتاتوری انجامید.

رژیم های سنتی در آسیا و آفریقا نیز به چالش کشیده شدند. در چین، اولین جنبش

۱۸. هوهنزولرن خانواده سلطنتی آلمانی بود که پادشاهان پروس در سال های ۱۷۰۱  ۱۹۱۸ و امپراتورهای آلمان در سال های ۱۸۷۱  ۱۹۱۸ از آن برآمدند. در سال ۱۹۴۵، هوهنزولرن یک دولت در غرب آلمان بود که به عنوان بخشی از منطقهٔ اشغال شده فرانسه پس از جنگ جهانی دوم و به پایتختی توبینگن ایجاد شده بود. این دولت در سال ۱۹۵۲، با دولت تازه تأسیس بادن وورتمبرگ ادغام شد.

واقعا انقلابی، شورش تای پین در اواسط قرن نوزدهم بود که هدف آن احداث یک دولت مسیحی الهام گرفته از مبلغان مذهبی بود. اگرچه جنبش تای پین شکست خورد، مسیر انقلاب جمهوریخواهانه ای را که سبب سرنگونی سلسلهٔ امپراتوری در سال ۱۹۱۱ شد هموار کرد.

در ژاپن، شوگون ها که حاکمیت جزیره را از قرن هفدهم دراختیار داشتند، در سال ۱۸۶۵ با ائتلافی از فرمانداران و اصلاح طلبان سامورایی سرنگون شدند. رژیم جدید میجی نظام سیاسی و اجتماعی ژاپن را با لغو رتبه های شوگونی و سامورایی و واردکردن علوم، صنایع، و مؤسسات دولتی از غرب مدرن کرد. در ایران انقلاب مشروطهٔ مدرن در سال ۱۹۰۵ رخ داد. در مصر، خانواده سلطنتی در سال ۱۹۵۲ توسط رژیم ملی گرای جمال عبدالناصر سرنگون شد و موفقیت او الهام بخش دیگر انقلاب های مدرن و نظامی در خاورمیانه به ویژه در یمن، عراق، و سودان شد. در اتیوپی، امپراتوری سنتی توسط یک کودتای نظامی در سال ۱۹۷۴ سرنگون شد و تلاش هایش در تحولات انقلابی موجب شورش های ملی گرایانه در اریتره و تیگره شد. در افغانستان، ظاهرشاه، حاکم سنتی، در سال ۱۹۷۳ سرنگون و اعلام جمهوری شد.

انقلاب های ملیگرا و ضداستعماری و همچنین انتقال های مسالمت آمیز از حکومت استعماری اغلب تلاشی برای ایجاد رژیم های دموکراتیک مبتنی بر قانون اساسی بود، ولی چنین رژیم هایی به ندرت بر نوعی از جامعهٔ مدنی گسترده که لازمهٔ حکمرانی است تکیه داشتند و اغلب با گروه کثیری از خرده کشاورزان، صنعتگران، بازرگانان متوسط، و کارگران ماهر سروکار داشتند. درعوض، ساختار طبقاتی قطبی شده سبب تسلط طبقهٔ ممتاز و ثروتمند می شد که خود از اصول دموکراتیک بیزار بودند. به علاوه این ساختار طبقاتی به اختلاف در جناح های مختلف طبقهٔ ممتاز دامن می زد. مثلا حاکمان نظامی و غیرنظامی به بهانهٔ «حق دفاع از ملت و قانون اساسی» بر دولت سیطره می یافتند. در برخی موارد، رژیم های دیکتاتوری نسبتا پایداری ظهور کردند که در آن یک فرد موفق می شد حمایت های مدنی و نظامی را مدیریت کند و قدرت بیشتری را در دستان خود متمرکز می کرد. بااینکه این رژیم ها با همکاری مجامع قانون اساسی فعالیت می کردند، ولی ساختار طبقاتی جامعه را تغییر نمی دادند. آن ها در واقع انتخابات را جعل می کردند و دادگاه های قانون اساسی و مجلسین را به یک نما تبدیل می کردند. نمونه های قابل توجه چنین دیکتاتوری های شخصیتی در فیلیپین (فردیناند مارکوس)، کره جنوبی (سینگمان ری)، کوبا (فولگانچیو باتیستیا)، پرتغال (آنتونیو سالازار)، مکزیک (پورفینو دیاز)، ایران (محمدرضاشاه پهلوی) و نیکاراگوئه (سوموزاها) بودند. در هریک از این کشورها، پس از دهه ها حکومت فردی موفق، دیکتاتوری فروپاشید. فساد، افزایش حملات به اندک اختیارات باقی مانده در دست نخبگان داخلی و نیز بحران های اقتصادی، حمایت نخبگان را از دیکتاتورها تضعیف کرد. درعین حال، رشد طبقهٔ متوسط، کارگران و متخصصان به تقاضای بیشتر برای بازبودن فضای سیاسی منجر شد. این تغییرات همراه با بسیج دهقانان یا فقیران شهری که از ملاکان استثمارگر یا کاهش اشتغال و دستمزد به ستوه آمده بودند، دیکتاتور را تنها کرد.

اولین دیکتاتور ازاین دست دیاز در مکزیک بود که سقوط کرد و انتخابات جعلی او در سال ۱۹۱۰ موجب شورش های روستایی و شهری شد. متأسفانه جناح های مردمی و نخبگان گوناگون نتوانستند اختلافات خود را حل کنند و تلاش برای انقلاب رادیکال، قانون اساسی محدود و ضدانقلاب کشور را چند دهه درگیر یک جنگ داخلی کرد. دیکتاتور دیگر باتیستیا در کوبا بود که در سال ۱۹۵۹ توسط یک ائتلاف دهقانی شهری به رهبری فیدل کاسترو سرنگون و کشته شد. در کره جنوبی شورش های مردمی در سال ۱۹۶۰ به رژیم ری پایان داد. در سال ۱۹۷۴، رادیکال های ارتش پرتغالی، مارسلو کائنتو را سرنگون کردند که دیکتاتوری سالازار را به ارث برده بود. در سال ۱۹۷۹، شاه ایران توسط اعتصابات جمعی و اعتراضات شهری سرنگون شد. در همان سال، چریک های شهری و روستایی که از حزب ساندینیست حمایت می کردند آخرین سوموزا را در نیکاراگوئه مجبور به فرار کردند. در سال ۱۹۸۶ در فیلیپین، اعتراضات علیه انتخابات جعلی، مارکوس را از قدرت کنار زد. این انقلاب ها اگرچه در اهدافشان مشابه بودند، منابع و دستاوردهای آن ها به طور گسترده ای باهم تفاوت داشت. در مکزیک، نیکاراگوئه و کوبا ارتش های دهقانی نقش مهمی ایفا کردند.

در کره، ایران، پرتغال و فیلیپین معترضان شهری و سربازان فراری، بازیگران اصلی انقلاب بودند. در مکزیک، پس از جنگ داخلی یک دولت سرمایه داری تک حزبی ایجاد شد.

کوبا تحت رهبری کاسترو دولتی تک حزبی با طرحی سوسیالیستی بود. در ایران، ائتلاف گسترده کارگران سوسیالیست، متخصصان لیبرال و سازمان های مذهبی شاه را سرنگون کرد و راه را به سمت یک جمهوری اسلامی تحت رهبری روحانیون باز کرد. در نیکاراگوئه، کره جنوبی، پرتغال، و فیلیپین، علی رغم تأثیرات مارکسیستی در ابتدا، اختلاف در حاکمیت نظامی و اقدام برای کودتاهای ضدانقلابی، سبب شد دموکراسی های پایدار مبتنی بر قانون اساسی ظهور کنند.

گرچه معمولا رژیم های ‌ استعماری، امپراتوری ها و دیکتاتوری ها هدف انقلاب ها بوده اند، رژیم های مبتنی بر جمهوری نیز از انقلاب در امان نمانده اند. جایی که دولت های غیرنظامی داخلی غیریکپارچه یا بی اثر بوده اند، تنگناهای اقتصادی سخت شده اند و جنبش های رادیکال ملی گرایانه توانسته اند ائتلاف های مغازه داران، کشاورزان خرد، طرفداران کلیسا و نظامیان را سازمان دهند. رژیم های رادیکال نه تنها دموکراسی های ضعیف را سرنگون کرده اند بلکه برخلاف کودتاهای معمول نظامی برای نابودی قانون اساسی و ایجاد نهادهای کاملا جدید و بسیج توده ای و حکومت تک حزبی تلاش کرده اند. در سه مورد عمده در این قرن – ایتالیا در سال ۱۹۲۲ تحت سلطهٔ موسولینی، آلمان در سال ۱۹۳۳ تحت رهبری هیتلر، و اسپانیا در سال ۱۹۳۶‌ تحت رهبری ژنرال فرانکو- هدف هر سه رژیم عمدتا تخریب دموکراسی های قانون اساسی و ایجاد دولت های فاشیستی بود. اما در موارد دیگر، فشار از جانب نیروهای چپگرا بود. در سال ۱۹۵۲‌، معدنچیان قلع و متخصصان شهری برای سرنگونی الیگارشی بولیوی متحد شدند. در سال ۱۹۶۸ یک رژیم نظامی چپ در پرو به قدرت رسید و تلاش کرد بنیادهای اقتصادی و سیاسی جامعه را اصلاح کند. در سال ۱۹۷۸، یک کودتای نظامی شبه رادیکال، رژیم جمهوریخواه افغانستان را سرنگون کرد. در اکثر موارد، رژیم های انقلابی با هدف حاکمیت دائمی بر سر کار آمده بودند، ولی عمر آن ها عملا کوتاه بود. رژیم های ایتالیا و آلمان در بازسازی جوامع خود موفق بودند (ازجمله درمورد آلمان تلاش های موفق برای نسل کشی وحشتناک یهودیان با هدف حذف آنان از مناطق تحت سلطهٔ آلمان)، اما در سال ۱۹۴۵ در نتیجهٔ شکست در جنگ جهانی دوم هر دو رژیم نابود شدند. در بولیوی، پرو، و افغانستان، تلاش برای تغییر جامعه تا حدی موفقیت آمیز بود و درمقابل به مقاومت شدیدی رسیده بود که رژیم ها نمی توانستند بر آن غلبه کنند. کودتاهای نظامی بولیوی در سال ۱۹۶۴ و پرو در سال ۱۹۷۵ هر دو کشور را به الگوی متقابل دموکراسی و دیکتاتوری در زمینهٔ دفاع از نهادهای ضعیف قانون اساسی تبدیل کرد. رادیکال های افغانستان و نیروهای ارتش سرخ که برای حمایت از آنان به تهاجم گسترده به افغانستان اقدام کرده بودند، توسط مجاهدین اسلامی در سال ۱۹۹۲ شکست خوردند. فقط رژیم فرانکو در اسپانیا پیش از آغاز اصلاحات دموکراتیک یک نسل کامل دوام آورد.

به طور خلاصه، اگرچه «انقلاب های بزرگ» همچنان مورد توجه هستند، جهان مدرن هنوز هم شاهد انقلاب های فراوان دربرابر انواع مختلف رژیم ها و نتایج متنوع آن هاست. این تنوع، تا حد زیادی، یافتن اصول عمومی و مشترک بین همهٔ انقلاب ها را پیچیده و مشکل کرده است.

۳. نظریه

۳. ۱. الگوهای توده و الگوهای طبقه

تا حدود دویست سال پس از انقلاب فرانسه یعنی از ۱۷۸۹‌ تا ۱۹۷۰، اکثر محققان برای کشف حقیقت انقلاب ها جامعه را به دو بخش توده ها و نخبگان تقسیم می کردند. بسیاری از محققان با چنین دیدگاهی سعی داشتند بدانند که چرا افراد عادی به شورش می پیوندند و بنابراین بر روانشناسی فرد و گروه تمرکز می کردند. زیگموند فروید و ماکس وبر، بنیانگذاران علوم اجتماعی مدرن، از این جمله بودند. این هر دو استدلال می کردند که توده ها توسط رهبران «کاریزماتیک» هدایت می شوند، رهبرانی که به عنوان جایگزین پدران، حسی از تعلق پدید می آورند (فروید) یا مانند پیامبران حسی از رستگاری و نجات را منتقل می کنند (وبر).

به همین ترتیب، ویلفردو پارتو و گیتانو موسکا استدلال کردند که توده ها توسط نیروهای

ِ

مستعدی که خواهان کسب قدرت هستند، اغفال می شوند یا مرعوب رفتار انقلابی می شوند.

در استدلال آن ها توده ها همچنان در نقش پیروان باقی مانده بودند، و آنچه در انقلاب رخ می داد، صرفا گردش پیاپی نخبگان مختلف بود. الکسیس دو توکویل ابتکارات بیشتری برای توده ها قائل شد، به این صورت که وقتی شرایط بهبود یابد و نهادهای اجتماعی لخت و سنگین انسجام خود را از دست بدهند، انقلاب محتمل تر است زیرا این دقیقا زمانی است که مردم عادی بیش از این بی عدالتی و نهادهای سرکوبگر را برنمی تابند. توکویل معتقد بود نخبگانی که سعی دارند نهادهای روبه زوال را اصلاح کنند، به انقلاب ها کمک می کنند، زیرا آن ها به توده ها آموزش می دهند که نهادهای فعلی هم قابل تغییرند و هم نیازمند به تغییر.

پس از جنگ جهانی دوم، دیدگاه های مادیگرا بیشتر توسعه یافتند. جیمز دیویس و تد رابرت گور تأکید کردند که انقلاب زمانی رخ می دهد که توده ها احساس «محرومیت نسبی» دارند، و این یعنی شکاف بین رفاه موردانتظار و شرایط واقعی آن ها. محققان دیگری که ماهیت انتخاب عقلایی را بررسی می کنند، دنبال این هستند که چرا حمایت افراد عادی از انقلابیون ممکن می شود و نتیجه می گیرند که افراد عادی حتی اگر احساس محرومیت کنند، به حمایت از ان قلابیون برنمی خیزند مگر آنکه با وعده های محکمی از مزایای آتی متقاعد شوند و با پیوندهای قوی به جوامع متأثر از مبارزات انقلابی متعهد گردند.

جایگزین اصلی برای استدلال های «توده»، نظریهٔ جامعهٔ طبقاتی است که از کارل مارکس است. در این دیدگاه، گروه های مختلف مردم دارای موقعیت های اقتصادی مختلف هستند و عوامل متفاوتی را دراختیار دارند: برخی با داشتن زمین، گروهی با کسب وکار خود، و برخی نیز با نیروی کار خود. به طور معمول، یک طبقهٔ مسلط بر طبقات دیگر می شود و حاکمان سیاسی به نمایندگی از این طبقه قانون گذاری می کنند. انقلاب ها زمانی رخ می دهد که طبقهٔ پیشرو به دلیل تغییراتی در سازماندهی اقتصادی جامعه تضعیف شده باشد، در این زمان است که اعضای طبقات فرودست دربرابر طبقهٔ پیشرو شورش می کنند.

این دیدگاه نه تنها توضیحی است بر اینکه چرا انقلاب رخ می دهد، بلکه یک الگوی تاریخی است. تاریخ نظریهٔ مارکسیستی از طریق مجموعه ای از انقلاب ها آشکار شد: حاکمان فئودال و طبقهٔ ممتاز زمین دار ابتدا در یک سلسله انقلاب ها به رهبری بازرگانان و سرمایه داران تولیدی (بورژوازی) سرنگون شدند؛ این انقلاب ها فئودالیسم را نابود و عصر گسترش سرمایه داری را آغاز کردند. انقلاب انگلیسی ۱۶۴۰ و انقلاب فرانسوی ۱۷۸۹ نمونهٔ کلیدی در تاریخنگاری مارکسیستی بودند. اما مارکسیسم به آینده نگاه داشت: خود سرمایه داری به دلیل فشار بیش ازحد بر کارگران با بحران مواجه می شود؛ پس از آن بورژوازی قربانی یک انقلاب کارگری خواهد شد که با هدف محو نظام سرمایه داری شامل کار، دستمزد، و مالکیت خصوصی، و اجرای آن در یک اقتصاد سوسیالیستی و دولت حداقلی بر روی کار می آید.

گرچه دو الگوی «توده» و «طبقه» رایج ترین الگوهای انقلاب در دو قرن گذشته بوده است، در دهه های اخیر، محققان از این دیدگاه ها دور شده اند. آن ها به این اتفاق نظر رسیده اند که سازمان اجتماعی پیچیده تر از تعارضی ساده بین حاکمان و محکومان است. جوامع شامل گروه های مختلف با سطوح مختلف از شأن، ثروت و قدرت هستند. حتی «توده ها» به کارگران شهری و روستایی، پیر و جوان، کارگران صنعتی و خدماتی، گروه های مختلف منطقه ای و قومی و غیره تقسیم می شوند، و ممکن نیست به سادگی درباره شرایط و اقدامات احتمالی یک فرد «نوعی» صحبت شود.

افزون براین، علیرغم ده ها سال تحقیق درباره هویت طبقاتی و آگاهی طبقاتی، تاریخ پرولتاریا و بورژوازی و تلاش برای جابه جایی موتور سرمایه داری در تجارت اقتصادی بین المللی و بهره برداری از کشورهای درحال توسعه، نظریه های مارکسیستی انقلاب ناکارآمد شده اند. نقص اصلی آن ها این است که بررسی گسترده و تجربی مهم ‌ ترین انقلاب ها یعنی انقلاب های انگلیسی و فرانسوی به طور قطعی نشان داده است که این انقلاب ها طبقاتی نبوده اند. نه بازیگران اصلی و حامیان آن ها، نه اهدافشان، و نه دستاوردهای انقلاب ها نمی توانند به یک نوع «طبقه» خاص نسبت داده شوند.

چنین است که هم اکنون، دانشمندان علوم اجتماعی از پیچیدگی مؤلفه های درهم آمیخته بین «نظام» های اجتماعی و «ساختار» های اجتماعی سخن می گویند. آن ها می دانند که نظام های اجتماعی درعین اینکه توانایی عظیمی برای تحمل بی عدالتی، ظلم و ستم و نابرابری دارند، می توانند سرپا باشند و به کار خود ادامه دهند. برای درک اینکه چرا انقلاب ها رخ می دهند، ما باید درک کنیم که جوامع چگونه عمل می کنند و چگونه ساختارهای مختلف آن ها باهم هماهنگ می شوند یا برعکس متلاشی می گردند.

۳. ۲. نظام ها و ساختارها

تلقی جامعه به عنوان یک نظام، ما را به این امر هدایت می کند که بتوانیم مجموعه ای از

روابط را یک جا درنظر بگیریم. بین جامعه و محیط فیزیکی آن روابط خارجی وجود دارد: عرضهٔ مواد خام، جابه جایی های جمعیتی، فرایندهای تولید فنی، و دفع زباله. بین جامعه و محیط اقتصادی و سیاسی آن روابط خارجی وجود دارد: روابط تجاری، استقراض، وابستگی اقتصادی به کشورهای دیگر، مسائل دفاع ملی، معاهده های مختلف، و کمک خارجی. همین طور بین گروه های مختلف در جامعه روابط داخلی نیز وجود دارد که دارای کارکردهای مختلف است: کارگران، رهبران مذهبی، رهبران سیاسی، مدیران خلق و توزیع اطلاعات و سرگرمی، و رهبران اقتصادی و تجاری.

تحت شرایط عادی، ظلم، بی عدالتی ونارضایتی درسراسرنظام اجتماعی پراکنده می شوند و می شود آن ها را با تفکیک و تعادل در میان گروه های مختلف در نظام اجتماعی بررسی کرد. برخی از روابط ممکن است سرکوبگرانه باشند و تعارض و آسیب ایجاد کنند، اما دیگر روابط ممکن است کم وبیش بدون اشکال باشند. براین اساس چالمرز جانسون استدلال کرده است که انقلاب در جامعه ای محتمل است که تعارضات متعددی در آن وجود داشته باشد، یعنی بسیاری از روابط عادی داخلی و خارجی آن تحت فشار باشند.

بااین حال اگر همهٔ جوامع به عنوان نظام های اجتماعی تلقی شوند، حقیقتا ثابت می شود که برخی جوامع پایدارتر از دیگران هستند. به عبارت دیگر، ساختار اجتماعی ویژه، سازماندهی گروه های مختلف اجتماعی، و روابط خاص آن ها، تفاوت ها را ایجاد میکنند. در برخی از جوامع، ساختار اجتماعی بسیار صلب و سخت است. در این موارد اگرچه ممکن است نظام اجتماعی مادامی که محیط اطراف پایدار است کاملا پایدار بماند، چنین جامعه ای برای پاسخگویی به تغییرات محیطی با دشواری و زمینگیرشدن گسترده ای روبه روست؛ به طور مثال مواقعی که تغییرات جمعیتی رخ می دهد، یا فشار جنگ حادث می شود، یا تغییرات فناورانه در اقتصاد رخ می دهد. در برخی از جوامع، ساختار اجتماعی انعطاف پذیر است و گروه های مختلف توانایی ایجاد تغییر را در رهبری و سیاست های اجتماعی دارند. در این جوامع، ازجمله تمام دموکراسی های صنعتی مدرن، تغییرات در محیط می تواند از طریق تغییرات در سیاست عمومی و همبستگی سیاسی هدایت شود، و این قابلیت به جوامع مزبور اجازه می دهد بدون تحمل انقلاب، فشار اجتماعی عظیمی را تاب بیاورند.

تدا اسکوپول نشان داده است که ساختارهای اجتماعی کشورهایی که انقلاب های بزرگی را تجربه کرده اند ویژگی های معینی داشتند که آن ها را نسبت به انقلاب بسیار آسیب پذیر می کرد؛ مانند فرانسهٔ تحت حکومت شاه لویی شانزدهم، روسیهٔ تحت حکومت تزار نیکلاس دوم و چین تحت حکومت رژیم ناسیونالیست چیانگ کای چک. این دولت های پادشاهی یا امپراتوری نسبت به سایر دولت ها به لحاظ مالی یا نظامی ضعیف بودند و این امر سبب آسیب پذیری آن ها در جنگ های پرهزینه شده بود. طبقهٔ اشراف کاملا بر روستاها مسلط نبودند، و اداره دهقانان به قدرت دولت مرکزی (که در آن زمان ضعیف شده بود) بستگی داشت. و دست آخر اینکه، دهقانان شکلی از خودمختاری سازمانی را برای پیشبرد اقدام جمعی علیه نخبگان به کار می بردند. شوراهای روستایی سنتی در فرانسه و روسیه و نیز سازمان حزب کمونیست در دهه های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ در چین روستایی تشکیل شد. بنابراین درصورت

ِ

بروز جنگی که موجب تضعیف دولت می شد، یا درگیری بین دولت و نخبگان که حکومت را فلج می کرد، قیام های مردمی در خطر محاصره یا بلوکه شدن نبودند. بنابراین بحران مالی و شورش های نخبگان در سال ۱۷۸۹ در فرانسه، شکست نظامی روسیه در جنگ جهانی اول و حملهٔ ژاپن به چین در جنگ جهانی دوم راه را برای شورش های توده ای گشود.

در سوی مقابل، در قرن نوزدهم انگلستان و آلمان، کشورهایی با دولت های قوی تر و با طبقهٔ اشرافی که هم حکومت و هم روستاها را بیشتر در تسلط خود داشتند، فشار جنگ و ناآرامی های مردمی به جای انقلاب به جنبش های اصلاحی انعطاف پذیر انجامید.

به نظر می رسد که تلقی جوامع مختلف به عنوان نظام هایی با ساختارهای اجتماعی مختلف، به ما کمک می کند که بفهمیم چرا بعضی از کشورها انقلاب ها را تجربه کرده اند و برخی دیگر چنین نبودند. با همهٔ این احوال، جوامع و ساختارهای اجتماعی مختلف هستند و برای درک کلی درباره اینکه چه وقت و چرا جامعه ای در حال ورود به شرایط انقلابی است به راهنمایی بیشتری نیاز داریم.

۳. ۳. الگوی فرایندی انقلاب

گاهی اوقات انقلاب ها برای سادگی بیان با یک رویداد واحد توصیف می شوند، مانند انقلاب روسیه در سال ۱۹۱۷، یا انقلاب نیکاراگوئه در سال ۱۹۷۹. درحقیقت انقلاب ها فرایندهایی طولانی هستند که طی آن دولت قدیمی تضعیف می شود، مبارزه برای جانشینی درمی گیرد، و سپس قدرت توسط یک دولت جدید مستقر می شود. گرچه ما اغلب این فرایندها را با تاریخی که دولت قدیمی برای اولین بار مورد حمله قرار می گیرد شناسایی می کنیم، برای انقلاب چیزی بیشتر از یک حملهٔ اولیه لازم است. چارلز تیلی استدلال کرد که انقلاب زمانی آغاز می شود که اپوزیسیون مردم را علیه دولت بسیج می کند. او می گوید ما نه تنها باید دریابیم که چرا مردم ممکن است شورش کنند، بلکه باید بفمیم که چرا ساختارهای اجتماعی معینی دربرابر انقلاب آسیب پذیر هستند. ما همچنین باید بدانیم که چگونه مردم آماده اقدام عملی می شوند و اینکه چگونه دولت ها دربرابر انقلابی که در راه است واکنش نشان می دهند.

اخیرا جک گلدستون با همراهی تد رابرت گور و فرخ مشیری، انقلاب ها را از قرن هفدهم تا دههٔ ۱۹۸۰ بررسی کرده اند و دریافته اند که در مواردی میان انقلاب های مدرن قرابت های مسلمی وجود دارد، از انقلاب های مدرن اروپا گرفته تا انقلاب های مدرن در نیکاراگوئه و ایران. این محققان استدلال کرده اند که اگر مشخصهٔ فرایندی انقلاب شناسایی شود، می توان زمانی را که یک وضعیت انقلابی در شرف بروز است و نیز اینکه چگونه محتمل است که آشکار شود پیش بینی کرد. به بیان این الگوی فرایندی بسیاری از ترکیبات مختلف علل و ساختارهای اجتماعی می توانند وضعیتی انقلابی ایجاد کنند. بااین حال، به هر علت خاص، انقلاب ها فقط در صورتی اتفاق می افتند که در بسیاری از سطوح مختلف جامعه منازعه ایجاد کنند. فقط چنین درگیری های گسترده ای می تواند دولت موجود را تضعیف کند و به تغییر اجتماعی اساسی منجر شود.

به این ترتیب، می توانیم تعیین کنیم که آیاعلل ‌ احتمالی درگیری های انقلابی، مثلافشارهای بین المللی، تغییرات اقتصادی، تغییر جمعیتی، فساد، درگیری های مذهبی، بحران مالی، و غیره، با ایجاد ارزیابی روندهای زیر، باعث ایجاد یک انقلاب در یک جامعهٔ خاص می شود یا نه؟ روندهایی مانند میزان نارضایتی های عمومی و توان بالقوه آن ها برای بسیج، درجهٔ تعارضات بین نخبگان، و میزان ضعف دولت. علاوه براین، توجه به روند انقلاب، نیازمند توجه به نقش نیروهای بین المللی، ائتلاف های انقلابی، ایدئولوژی و ملی گرایی، جنگ و تروریسم دولتی، و دستاوردهای انقلاب است.

اعتراضات و بسیج مردمی. انقلاب به حمایت نیاز دارد. این نیروی حامی ممکن است جمعیت شهری باشد که به ادارات حمله کرده، شورش و تظاهرات می کنند، یا دهقانانی که به مالکان زمین حمله می کنند و از چریک های روستایی محافظت می کنند، یا سربازان ارتش انقلابی که انقلاب را ایجاد می کنند و از آن دفاع می کنند. گروه های مردمی باید انگیزه ای برای شرکت در انقلاب داشته باشند.

بااین حال، تناقض عجیبی در تاریخ هست که گروه های مردمی که در انقلاب ها شرکت می کنند، عموما به انقلاب اهمیت نمی دهند. بلکه، آن ها درخواست رسیدگی به اعتراض و مطالبهٔ خود را دارند. دهقانانی که با شورش های خود در روستاهای فرانسوی از انقلاب فرانسه پشتیبانی می کردند، تنها مطالبه ای که داشتند زمین های بیشتر با قیمت کمتر بود. برای آن ها اهمیت نداشت که چه کسی، پادشاه یا مجلس انقلابی، حقوق ملوکانهٔ مالکان زمین را برای اخذ پرداخت ها و هزینه های اضافی لغو کند. گاوچران ها و کشاورزانی که از ارتش های انقلابی امیلیانو زاپاتا و پانچو ویلا در انقلاب مکزیک حمایت می کردند، صرفا خواستار چتری حفاظتی دربرابر دلالان تجاری بودند که سعی داشتند زمین دهقانان را تصاحب کنند.

تظاهرکنندگان شهری که از آیت الله دربرابر شاه ایران حمایت کردند، خواستار یک جامعهٔ اسلامی تر و ایرانی تر بودندکه در آن فضیلت دختران و درآمد خانواده های آنان به طور دائمی توسط نمایندگی های تجاری خارجی، دلالان فاسد و مدرنیزه سازان غرب، تهدید نشود؛ چون شاه از آن ها حمایت نکرد، به کسی روی آوردند که به حرفشان اهمیت می داد.

اعتراضات مردمی در آغاز موقعیت های انقلابی اغلب به سادگی یک تقاضا برای

ِ

حفاظت از حقوق سنتی، معیشت و فضایل انسانی است. این خواسته ها از فقیرترین فقرا یعنی بی خانمان ها، مجرمان و افراد فقیر برنمی آید و این اقشار عملا نقشی در جمعیت انقلابی ایفا نمی کنند. درعوض، تقاضا برای تغییر ازسوی افرادی است که صاحب درآمد هستند و نیز ازسوی معدودی از کسانی است که در معرض خطر ازدست دادن درآمد و دارایی هستند.

این خطرات معمولا از دو منبع عمده برمی آید. یکی ناشی از رشد جمعیت است که در جوامع سنتی می تواند زمین های کشاورزی، بازار کار و مواد غذایی را بیش ازحد تحت فشار گذاشته، به فروپاشی روندهای سنتی و معیشت منجر شود. منبع اصلی دیگر توسعهٔ سریع اقتصادی است که اگرچه در بسیاری موارد بهبود اقتصادی و اجتماعی را به ارمغان می آورد، گاهی اوقات پیش از آنکه مردم فرصت کنند خود را با آن تطبیق دهند و شغل های صنعتی و خدماتی جدیدی بیابند، به فروپاشی معیشت سنتی میانجامد. به ویژه اگر توسعهٔ اقتصادی توسط حکومتی فاسد اداره شود، و منافع آن عمدتا به یک گروه کوچک ممتاز برگردد، توسعهٔ اقتصادی می تواند به نارضایتی عمومی ختم شود.

اگر اعتراضات مردمی در موقعیت های انقلابی عمدتا درمورد تهدیدات خاصی برای درآمد و معیشت سنتی یا نقض حقوق سنتی باشد، چگونه این نارضایتی ها به سمت انقلاب هدایت می شوند؟ این گونه اعتراضات به نتیجه نمی رسد، مگر اینکه مردم به طور همزمان ابزارهایی برای بحث، برنامه ریزی و عمل به آن اعتراضات داشته باشند، آنگاه اطمینان خواهند داشت که اقدام جمعی آن ها را به نتیجه می رساند. بنابراین اعتراضات روبه رشد باید به قابلیت قابل توجهی برای اقدام جمعی پیوند بخورد.

اگر افراد به جوامعی متعلق باشند که اعضای آن به بحث درمورد مسائل مشترک و حل آن ها به طور مشترک عادت کرده باشند، اقدام جمعی آسان تر می شود. چنین افرادی نیازی به سازمان های رسمی و حتی احزاب انقلابی ندارند. آن ها ممکن است درگروه های همجوار، سازمان های محل کار، انجمن های مذهبی، مدارس و دانشگاه ها یا روستاهای دهقانی حضور داشته باشند. بازیگران انقلابی معمولا جذب نیرو و سربازگیری را از چنین سازمان هایی آغاز می کنند. علاوه براین، «فضا» برای بحث و اقدام افراد، در شرایطی که تحت نظارت دقیق مالکان یا افسران دولتی قرار نگرفته باشند، گسترش می یابد. روستاهای خودمختار دهقانی، مناطق مرزی و تمرکز جمعیت های بزرگ در شهرها، امکانات مناسبی برای بسیج فراهم می کنند. به همین ترتیب، مهاجرت داخلی، به مناطق یا شهرهای مرزی، فرصت های بیشتری را برای بسیج نیروها فراهم می آورد. درنهایت باید خاطرنشان کرد که بسیاری از انقلاب ها در طول دوره هایی با تجمع های غیرمعمول جمعیت جوانان رخ داده است. بنابراین بی پروایی و آرمان گرایی جوانان می تواند یک عامل در بسیج انقلابی باشد.

به طور خلاصه، اقدام مردمی در انقلاب ها تنها در جایی است که قابلیت بالایی برای بسیج توده ای وجود دارد. مثلا براساس ترکیبی از نارضایتی های مطبوعات، شبکه های موجود، تمرکز جمعیت در محل های مطلوب برای بسیج و ترغیب جوانان. بااین حال، اقدامات مردم به تنهایی نمی تواند جنبش ملی هماهنگ یا یک رژیم انقلابی جدید ایجاد کند. برای اینکه انقلاب توسعه یابد، نارضایتی های مردمی باید با اقدامات نخبگان ترکیب شود.

تضاد نخبگان. این نیز تناقضی دیگر در انقلاب هایی است که توسط نخبگان رهبری می شوند، یعنی افراد و گروه هایی که دارای موقعیت و قدرت قابل توجهی در نظام اجتماعی موجود هستند. انقلاب فرانسه توسط نجبایی رهبری شد که علیه پادشاه تغییر موضع داده بودند. انقلاب ایران توسط رهبران مذهبی و بازاریانی هدایت می شد که علیه شاه بودند.

انقلاب نیکاراگوئه توسط پسران و دختران نخبگان اقتصادی هدایت شد و توسط رهبران کسب وکار حمایت گردید. این به آن معنی نیست که در یک انقلاب تمام نخبگان علیه رژیم موضع می گیرند. بلکه در یک وضعیت انقلابی، گروه های خاصی از نخبگان با حکومت مخالفت می کنند. سپس آن مخالفت را با بسیج گروه های مردمی معترض دنبال می کنند و آنگاه این ائتلاف از نخبگان انقلابی و حامیان مردمی برای کسب قدرت با حکومت مبارزه میکند.

چرا نخبگان دربرابر ترتیبات موجود که از موقعیت های ممتاز آن ها حمایت می کنند، دست به مخالفت می زنند؟ پاسخ در بررسی روابط گروه های خاص نخبه با دولت، با نخبگان دیگر و با مردم است. در یک جامعهٔ پایدار، نخبگان ازسوی دولت حمایت می شوند و از آن حمایت می کنند. نخبگان برای کسب قدرت و شأن رقابت می کنند، اما نه به درجه ای که به تخریب یکدیگر برسند. به علاوه نخبگان درآمد و موقعیت خود را از مردم به دست می آورند، به طور مستقیم از طریق اجاره ها و مالیات ها، یا به طور غیرمستقیم از طریق سود حاصل از مالکیت دارایی یا اداره دفاتر مهم. درعوض، خدمات معینی را برای دیگران فراهم می کنند، ازجمله برای دولت با حمایت قانونی و حمایت در مواقع سختی.

بااین حال، هنگامی که این روابط گوناگون مختل می شوند، نخبگان می توانند چندپاره ‌ شوند، رقابت کنندوباحاکمیت وسایرگروه های نخبه درگیرگردند. اگردولت برای گسترش قدرت خود به منافع یا ثروت نخبگان حمله کند، و اگر نخبگان دریابند که فرصت هایشان برای کسب موقعیت و ثروت کاهش یافته است، به طوری که آن ها یا فرزندانشان ممکن است موقعیت خود را ازدست بدهند؛ یا اگر فقر عمومی و بی نظمی عمومی سبب شود که کسب درآمد برای نخبگان دشوار شود، بسیاری از نخبگان به احتمال زیاد نتیجه می گیرند که یک دولت جدید، شاید حتی یک نظام جدید حکومتی ضروری است.

منابع بالقوه بسیاری وجود دارد که می تواند روابط نخبگان را مختل کند: اول، اقتصاد بین المللی یا دخالت نظامی که درآمد یا موقعیت نخبگان را تهدید می کند؛ دوم، جمعیت روبه رشد یا اقتصاد ناپایداری که کمبودی فراگیر را ایجاد می کند و سود و کالا را در میان نخبگان تقسیم می کند؛ سوم، تغییر در اقتصاد داخلی یا فساد اداری، که موجب تضعیف یا ازبین رفتن موقعیت های سنتی نخبگان می شود؛ چهارم، ورود متقاضیان جدید به موقعیت های نخبگان از گروه های قومی یا اقتصادی که قبلا ثروت یا شأنی نداشته اند، اما ثروت به دست آورده اند و اکنون تقاضای ورود به رتبه های نخبگان جامعه را دارند.

در یک جامعهٔ انعطاف پذیر، با مشارکت گسترده نخبگان در نظام سیاسی و حرکت آزاد افراد در داخل و خارج، چنین درگیری هایی بعید به نظر می رسد. گروه های نخبگان قادر به انجام تغییرات در سیاست های دولتی، تشکیل ائتلاف با دیگر نخبگان و گروه های مردمی خواهند بود و اصلاحات را برای حل وفصل چنین اختلافاتی ایجاد خواهند کرد. بااین حال در جامعه ای با دولت صلب و سخت که بسیاری از نخبگان را از قدرت محروم می کند، مانند یک سلطنت سنتی یا دیکتاتوری شخصی مدرن، چنین طغیان هایی احتمالا ظهور خواهند کرد. لذا این نه تنها دامنهٔ تضاد نخبگان، بلکه توانایی دولت و نخبگان برای حل صلح آمیز این اختلافات است که احتمال وقوع انقلاب را تعیین می کند.

ضعف دولت. دولت ها، به منظور حکومت کردن بر جامعه، نیاز به دو چیز دارند. اولا، به پول کافی نیاز دارند که این پول از طریق مالیات یا اداره شرکت ها یا فروش مواد خام (مثلا نفت) افزایش می یابد. ثانیا، آن ها به حمایت سیاسی بوروکرات ها، رهبران نظامی، تجار، سایر گروه های نخبه، و نیز عموم مردم نیاز دارند تا دستورات دولتی را اجرا کنند حتی اگر این اجرا با شور و اشتیاق همراه نباشد. قدرت در یک حوزه ممکن است ضعف در حوزه ای دیگر را تا حدودی جبران کند. به این معنی که اگر دولت پول کافی نداشته باشد اما از حمایت سیاسی برخوردار باشد، ممکن است در سیاست های جدید برای افزایش درآمد، عملا توسط مردم تأیید شود. یا، اگر دولت درآمد مستقل زیادی داشته باشد، ممکن است بتواند سربازان و پلیس را به خدمت بگمارد تا سیاست های دولتی با اجبار اجرا شوند. اما تا حدودی، هر دوی این نیازها مهم هستند. دولت نمی تواند درصورت ورشکستگی کار کند؛ و حتی دولت ثروتمند نمی تواند سرپا بماند اگر کسی از آن اطاعت نکند. بنابراین دولت ممکن است قوی باشد (بالابودن منابع و پشتیبانی سیاسی) یا ضعیف (پایین در هر دو دسته) یا ضعیف معتدل، یعنی قوی در یک سو و ضعیف در سوی دیگر.

یک دولت قوی می تواند از بروز نارضایتی های عمده عموم مردم و مخالفت های محدود نخبگان جلوگیری کند. با منابع مالی کافی و پشتیبانی سیاسی، امکان مصالحه و اصلاحات وجود دارد. بااین حال، اگر دولتی ضعیف باشد، ناآرامی های عمومی یا نخبگان منتقد ممکن است به درگیری هایی منجر شود که با مصالحه حل وفصل نمی شود. در چنین شرایط ناپایداری، درگیری بین دولت و گروه های دیگر می تواند موجب انقلاب و افزایش آن شود.

دو نوع حکومت ضعیف معتدل خوانده می شوند، سلطنت های سنتی مانند پادشاهان انگلستان و فرانسه در اوایل دوره های مدرن یا حکومت های امپریالیستی روسیه و چین، و دیکتاتوری های مدرن فردی مانند شاه سابق ایران یا فردیناند مارکوس در فیلیپین. سلطنت سنتی اغلب از لحاظ سیاسی قوی است، زیرا سنت طولانی پادشاهی موروثی موردقبول عوام و مورداحترام نخبگان است. بااین حال، آن ها اغلب از لحاظ اقتصادی ضعیف هستند، زیرا نظام های مالیاتی سنتی به طورکلی صلب و سخت است و قادر به پاسخگویی به تغییرات جمعیت و اقتصاد نیست. بنابراین سلطنت و امپراتوری اغلب دربرابر شورش آسیب پذیر است به خصوص وقتی که گسترش خود را متوقف میکنند و درآمدهای آن ها رو به کاهش می گذارد، درحالی که جمعیت همچنان درحال رشد است. اگر این ضعف اقتصادی همراه با شکستی در جنگ، یا رشد فساد یا درگیری های مذهبی باشد که حمایت سیاسی را نابود کند، پادشاهی یا امپراتوری سنتی می تواند به صورت فاجعه باری تضعیف شود و دچار انقلاب گردد.

دیکتاتوری های فردی اغلب از لحاظ اقتصادی قوی هستند و درآمد دولت را از طریق کمک های خارجی یا اداره شرکت ها و منابع تأمین می کنند. بااین حال، عموما از لحاظ سیاسی ضعیف هستند، زیرا اقشار مردم از دایره قدرت اقتصادی و سیاسی، یعنی دیکتاتور و حلقهٔ کوچکی از اطرافیان وی، خارج هستند. در چنین حکومتی، دولت به ظاهر قدرتمند است و این وضع ادامه دارد تا زمانی که به لحاظ اقتصادی به اندازه کافی قوی باشد و بتواند اقتصاد را به خوبی مدیریت کند، و سخاوتمندانه به حامیان پاداش دهد و دشمنان را مجازات کند. اگر تغییری در اقتصاد بین المللی یا داخلی، یا در حمایت بین المللی رخ دهد، منابع درآمد دولت کاهش می یابد، یا اگر دولت متأثر از استقراض و درعین حال هزینه های گزاف باشد، به طور چشمگیری تضعیف می شود. سپس مخالفان دولت می توانند صدای خود را بلند کنند و تفاضای تغییر داشته باشند. واکنش دولت به چنین وضعیتی ممکن است تلاش برای مصادره دارایی نخبگان و مردم یا حمله به منتقدانش باشد. اغلب این اقدامات دولت را تقویت نمی کند، بلکه دیکتاتور را منزوی و منحرف می کند. دقیقا این شرایط موجب انقلاب در ایران، نیکاراگوئه و فیلیپین شد.

در دههٔ ۱۹۸۰، دولت های کمونیست در اروپای شرقی و اتحاد جماهیر شوروی هر دو نوع جنبهٔ ضعف را داشتند. انعطاف ناپذیری و عملکرد بد اقتصادشان موجب ضعف مالی شد، درعین حال، دولت های بسته که همه به جز رهبران حزب کمونیست را از قدرت اقتصادی و سیاسی دور نگه داشته بودند، حمایت سیاسی را از دست دادند. به این ترتیب این دولت ها تا رسیدن به پایان دهه نسبت به انقلاب آسیب پذیر شده بودند.

از سوی دیگر در چین کمونیستی اصلاحات کشاورزی و تجاری وضعیت اقتصادی را ارتقا داد (نرخ رشد تقریبا ۱۰ درصد در سال در GNP‌ در دههٔ ۱۹۸۰). دولت با این عملکرد اقتصادی مطلوب هر دو قدرت اقتصادی و حمایت سیاسی را به دست آورد. اگرچه چینی هایی که عضو حزب نیستند خارج از حلقهٔ قدرت قرار دارند و تورم بالا در دوره ای در شهرها موجب اعتراض دانشجویان و کارگران در سال ۱۹۸۹ شد، دولت چین به اندازه ای قدرتمند بود که توانست اکثریت مخالفان را خنثی کند. باوجوداین، حزب حمایت ایدئولوژیک را ازدست داده است زیرا سوسیالیسم کنار گذاشته شده است و رشد اقتصادی ممکن است برای همیشه به این میزان ادامه نیابد. اگر رشد اقتصادی متوقف شود یا رژیم نتواند برای مقابله با ساختار سیاسی بسته و از لحاظ ایدئولوژیک ضعیف شده خود قدرت مالی اش را حفظ کند، رژیم کمونیست چین نیز می تواند نسبت به تغییر انقلابی آسیب پذیر باشد.

فشارهای بین المللی. روابط بین عامهٔ مردم، نخبگان و دولت ها در یک محیط ایزوله و مهروموم شده نیست. نیروهای خارج از مرزهای ملی اغلب بر سیاست داخلی تأثیر می گذارند. کمک های اقتصادی یا نظامی خارجی ممکن است ‌ یک دولت ضعیف را حمایت کند، شرایط اقتصادی بین المللی ممکن است بر رشد ملی و درآمدهای دولتی تأثیر بگذارد و مداخلهٔ مستقیم خارجی ممکن است به دنبال حمایت از دولت یا سرنگونی آن باشد. به عنوان مثال، مداخلهٔ شوروی در اروپای شرقی، سبب شکست انقلاب در مجارستان به سال ۱۹۵۶‌ و در چکسلواکی به سال ۱۹۶۸ شد. اما زمانی که رهبر شوروی، میخائیل گورباچف نفوذ شوروی را در شرق اروپا در سال ۱۹۸۹‌ کاهش داد، انقلاب های گسترده در آن مناطق رخ داد.

ائتلاف ها و مناقشات. قبلا اشاره کردیم که در شرایط انقلابی، گروه های مختلف اجتماعی ممکن است به دلایل مختلف مخالف دولت باشند. جوامع دارای گروه های مختلف نخبه، مانند گروه های سیاسی، اقتصادی، مذهبی؛ و گروه های مختلف مردمی مانند شهری، روستایی؛ و مردم نواحی مختلف یا گروه های قومی هستند. برخی از نخبگان ممکن است با دولت مخالفت کنند؛ زیرا آن ها را از قدرت محروم کرده است. دیگران ممکن است دولت را به فساد یا بی کفایتی متهم کنند. بعضی از مخالفت ها ممکن است ناشی از فقدان فرصت برای به دست آوردن ثروت و شأن برای خود یا خانواده هایشان باشد. برخی دیگر ممکن است با نفوذ و وابستگی خارجی مخالفت کنند. گروه های مردمی به نگرانی های سنتی تمایل دارند. مثلا دهقانان با ازدست دادن زمین خود تهدید می شوند، کارگران شهری در معرض تهدید ازدست دادن شغل خود یا هزینه های فزاینده برای تأمین غذای خانواده های خود هستند. هر دو گروه نخبگان و گروه های مردمی ممکن است با اقداماتی دولتی تهدید شوند که اصول سنتی فرهنگی یا مذهبی را نقض می کنند یا دولت متهم شود که شأن یک گروه منطقه ای یا قومی را بیش از دیگران ارتقا می دهد. هنگامی که تظاهرات یا شورش ها آغاز شده است، سرکوب های دولتی، چه گسترده و چه نامنظم، ممکن است نخبگان و گروه های مردمی را در صفوف مخالفان قرار دهد.

اگر قرار باشد این گروه های گوناگون انقلابی را خلق کنند، به جای آنکه دربرابر یکدیگر بایستند و توسط دولت سرکوب شوند، باید اصولی را برای همکاری و ابزاری را برای ایجاد ائتلاف علیه دولت پیدا کنند. چنین ائتلافی بین طبقات، ازجمله گروه های مختلف مردمی و نخبگان، کلید انقلاب های موفق است.

در مراحل اولیهٔ انقلاب، چنین ائتلافی معمولا توسط مصلحان معتدل رهبری می شود

ِ

(ازآنجاکه اکثر تندروها در زندان، تبعید یا مخفی هستند). بااین حال، با پیشرفت انقلاب، این ائتلاف با اختلافات مابین گروه های مختلف روبه رو می شود. اول، ائتلاف باید علیه دولت و نیروهای ضدانقلاب مبارزه کند. دوم، هنگامی که دولت قدیمی شکست خورده است، ائتلاف اغلب دچارمناقشات داخلی درموردمیزان مقبول افراط گرایی درانقلاب می شود. این درگیری ها به طورکلی به تغییر در ایدئولوژی انقلابی و سپس حکومت ترور و جنگ منجر می شود.

ائتلاف انقلابی در رقابت جناح های مختلف برای پشتیبانی مردمی و قدرت دولتی درهم می شکند. در چنین مواردی، جنگ داخلی و خشونت های انقلابی پس از سقوط رژیم پیشین می تواند شدیدتر از خشونت حوادثی باشد که در جریان سقوط رژیم قبل رخ داده است. شدت مبارزات انقلابیون فرانسوی علیه گروه های معتدل در غرب و جنوب فرانسه، مبارزه استالین علیه دهقانان، انقلاب فرهنگی مائو علیه بوروکرات ها و عملگرایان معتبر در چین و مبارزه روحانیون ایرانی با لیبرال های غربی قابل مقایسه با تلاش های انقلابیون برای رسیدن به قدرت و گاه شدیدتر از آن تلاش هاست. در چنین درگیری هایی، تعارضات ایدئولوژیک و فیزیکی ممکن است تشدید شود و سیاست های انقلابی در میان خطوط رادیکال تر تغییر شکل بدهد.

ایدئولوژی و ملی گرایی. انقلابیون ابتدا نیازمند مجموعهٔ گسترده ای از ایده ها هستند تا مخالفان دولت را متحد کنند. مجموعه ای ساده از ایده هایی که به نظر می رسد وعده ای برای همه دارد، نتیجه ای معمولی است. شعارهایی مانند «ایجاد دموکراسی» یا «استقرار جمهوری اسلامی» بسیار وعده داده شده است و نیازی به توضیح جزئیات ندارند.

بااین حال، همگام با مبارزات انقلابی علیه ضدانقلاب ها، رهبران انقلاب نیاز به یک ایدئولوژی قوی تر دارند، که باعث فداکاری و پیوند عمیق تر میان طرفداران شود. این ایدئولوژی معمولا به شکل ملی گرایی افراطی و نگرش «ما علیه آن ها» است، با این ادعا که انقلابیون و حامیان آن ها مدافعان راستین فضیلت کشورشان هستند، و همهٔ ضدانقلابی ها به عنوان دشمن و خائن شناخته می شوند.

بنابراین، در مراحل اولیهٔ انقلاب، ائتلاف گسترده ای مشاهده می شود که اهداف معتدلی را برای برآورده ساختن آمال همهٔ افراد اعلام می کند اما همراه با توسعهٔ مبارزه برای قدرت، اهداف معتدل، رضایت بخشی کمتری دارند. رهبران افراطی، با ایدئولوژی قوی تر و رادیکال، اغلب به پیش می روند. آن ها خود را مدافعان واقعی انقلاب و ملت می دانند و با هر کسی که با این ادعا مخالف است درمی افتند.

ایدئولوژی رهبران انقلابی عمیقا در تشکیل نهادهای دولت پساانقلابی دخیل است.

انقلابیون ملهم از روشنگری به دنبال ایجاد رژیم های قانون اساسی بودند که باعث ارتقای سرمایهٔ فردی و قدرت محدود دولتی می شود؛ درمقابل، انقلابیون ملهم از مارکس و لنین، به دنبال ایجاد دولت های تک حزبی بودند که دامنهٔ تحملشان کم بود و اداره و هدایت اقتصاد را به دست گرفته بودند. اعتقادات مذهبی رهبران انقلاب، چه از نوع بنیادگرایی (همانند آنچه در بین روحانیون انگلیسی ۱۹‌ و روحانیون ایرانی است) و چه از نوع سکولار (مانند فرانسه، روسیه و چین)، سازماندهی و تعالیم مذهبی را حاکم کرده است. میزان تبعیت از سرمایه داری یا سوسیالیسم درجهٔ تلاش های دولت های انقلابی را برای بازتوزیع دارایی و درآمد تعیین می کند. دموکراسی های پساانقلابی فقط در فیلیپین و نیکاراگوئه ظاهر شدند، جایی که رهبری انقلابی به شدت به دموکراسی به عنوان یک هدف اصلی متعهد بود.

درنهایت لازم به ذکر است که چارچوب های فرهنگی گسترده سبب محدودیت یا ترویج تغییرات انقلابی می شوند. جایی که چارچوب هایی فرهنگی در دسترس هستند که به جبر پیش روندگی تاریخ معتقدند، به ویژه اگر بر پاک سازی جامعهٔ زمینی به عنوان نشانه یا الزامی برای پیروزی الهی در آینده تأکید داشته باشند، رهبران انقلابی به احتمال زیاد از این ایده ها برای ترویج و توجیه بازسازی جامعه استفاده می کنند. به این ترتیب، الهیات پروتستان و برداشت های سکولار از لیبرالیسم عقلانی و مارکسیسم، چارچوب بسیار مطلوبی برای تغییرات انقلابی بوده و گسترش آن ها اغلب راه را برای انقلاب هموار کرده است. از سوی دیگر، در

۱۹. پیوریتن ها در قرون شانزدهم و هفدهم در انگلستان.

چارچوب های فرهنگی که تاریخ را به صورت سیر ادواری می نگرند، یا تغییرات جامعهٔ زمینی را بی ارتباط با پیروزی های آسمانی و معنوی می دانند (مانند کاتولیک محافظه کار و اغلب ادیان کلاسیک و شرق آسیا)، تمایل به تحول اجتماعی رادیکال احتمالا منتفی است. وقتی که چنین چارچوب هایی در دسترس هستند، نخبگان حتی درصورت بروز بحران های سیاسی و شکست دولت، بیشتر به دنبال احیای نهادهای سنتی خواهند بود تا تلاش برای بازسازی جامعه.

جنگ و حکومت ترور. این یکی دیگر از تناقض های تاریخ است که انقلاب هایی که عموما به منظور رفع درد و رنج و نارضایتی گروه های مختلف مردمی و نخبه به وجود آمده بودند، اغلب رنج و ضرر زیادی پدید آوردند. هنگامی که انقلابیون برای کسب قدرت مبارزه می کنند، باید در جنگی تمام عیار شرکت کنند. اول، باید با دولت قدیمی و متحدانش مبارزه کنند. وقتی که ضدانقلابیون در داخل کشورشان باشند، ممکن است ‌ در جنگ داخلی شرکت کنند. و هنگامی که کشورهای خارجی به دنبال عقب زدن انقلاب هستند، به جنگ بین المللی سوق داده می شوند. اکثر انقلاب ها، ازجمله در ایران، نیکاراگوئه و ویتنام، در ادامهٔ راه خود با جنگ های داخلی و بین المللی و صدهاهزار تلفات مواجه شدند.

علاوه براین، ائتلاف های انقلابی اغلب در هنگام تصمیم گیری درمورد اینکه تا کجا جنگ را ادامه دهند، یا درمورد تخریب دولت های قدیمی یا توزیع مجدد مالکیت و قدرت، ازهم گسیخته می شوند. سپس اعتدالیون وتندروهای افراطی تربه منازعه خاتمه می دهند؛ وازآنجاکه تندروها معمولا در بسیج حمایت مردمی موفق تر هستند، یک دوره قدرت را به دست می گیرند و طی آن مخالفان خود را ترور می کنند.

در طول دوره دولت ترور، دولت جدید در جست وجوی دشمنان است و تلاش می کند جامعه را از آن ها پاک کند. دوره ترور ممکن است کوتاه باشد، ممکن است برای سال ها ادامه داشته باشد، یا ممکن است با فواصل زمانی مجددا آغاز شود. دولت ترور ممکن است خبرچین ها یا پلیس مخفی، دادگاه های نمایشی، اعدام ها، احکام طولانی مدت حبس، یا اردوگاه های تبعید و بازآموزی برای هرگونه مخالفت با دولت را شامل می شود. دوره های ترسناک دولت ترور در انقلاب های فرانسه، روسیه، چین، کامبوج و ایران رخ داده است، و با درجهٔ خفیف تری از شدت در رژیم های انقلابی ویتنام، کوبا، مکزیک، افغانستان، و عراق.

انقلابیون اغلب هزینه های ترور و جنگ را به عنوان قربانی های لازم برای حصول دستاوردهای انقلابی توجیه می کنند. بااین حال، انقلاب ها در واقع دستاوردهای متفاوت و اغلب ناامیدکننده ای داشته اند.

۳. ۴. دستاوردها

دستاوردهای انقلاب ها شامل تغییر در نهادها، نگرش ها، روابط ژئوپولیتیک و سازمان های اقتصادی است. اگرچه دستاوردهای انقلابی در میزان و اثربخشی تغییری که تولید می کنند متفاوت است، ممکن است چند تعمیم وجود داشته باشد.

اختیار دولتی قوی تر. انقلاب ها زمانی رخ می دهند که دولت های ضعیف قادر به پاسخگویی به اعتراضات مردم و نخبگان و دفاع از خود دربرابر حملات مخالفان نباشند.

بنابراین انقلابیون به طورکلی از نیاز به تقویت دولت آگاه هستند تا از سرنگون شدن در نوبت بعد جلوگیری کنند. انقلابیون معمولا منابع را جذب می کنند و مالیات را افزایش می دهند و حجم دولت را به میزان قابل توجهی گسترش می دهند. آن ها اغلب زمین و دارایی های دیگر را از ثروتمندان مصادره می کنند و این منابع را خودشان اداره می کنند یا مجددا توزیع می کنند تا حمایت های مردمی را به دست آورند. انقلابیون همچنین غالبا ملزومات، تعهدات یا امتیازات نخبگان قدیمی را ازبین می برند. علاوه براین، انقلابیون درجهت گسترش ایدئولوژی ملی گرایی و ایجاد انگیزه قوی تلاش زیادی به خرج می دهند. برای همهٔ این دلایل، آن ها می توانند به محض اینکه قدرت خود را مستقر کردند، بر حمایت گسترده مردمی تکیه کنند.

بنابراین دولت های انقلابی جدید تمایل دارند از لحاظ اقتصادی و از نظر حمایت سیاسی قوی تر از دولت هایی باشند که جایگزین آن ها شده اند. همان طورکه حکومت های انقلابی با بسیج مردم برای جنگ، یا برای دفاع از انقلاب خود را توسعه می دهند، دولت های انقلابی جدید نیز نسبت به قبل تمایل بیشتری به قدرت نظامی و تهاجمی دارند.

غرور ملی. اگرچه ممکن است نامعقول به نظر برسد، یکی از نتایج شایع و قابل توجه انقلاب این است که شهروندان در دولت انقلابی جدید مملو از حس افتخار برای استقلال و عزم و اراده خود هستند. حس ایستادگی درمقابل کشورهای دیگر، رهبران بد، و متوقف کردن سرنوشت محتوم، دوره های انقلابی را برای کسانی که درگیر آن هستند بسیار هیجان انگیز و معنی دار می سازد. این غرور ملی می تواند حکومت انقلابی را برای مدتی طولانی پس از آنکه شروع به رفع مشکلات اقتصادی و سیاسی کرد پایدار نگه دارد، مانند کوبای کنونی و ویتنام. از سوی دیگر، فقدان غرور ملی در دولت های کمونیستی در اروپای شرقی، که پس از جنگ جهانی دوم تحت نفوذ روسیه ۲۰ بودند، در پی تضعیف دولت ها، راه را برای انقلاب در این کشورها باز کرد. علاوه براین، اگر رژیم های جدید (چه با انقلاب حاصل شوند و چه به علل دیگر) نتوانند هویت ملی ایجاد کنند، ضعف دولت می تواند فرصت هایی برای اعلان هویت های جایگزین و تعارضات شدید بین گروه های مختلف به وجود آورد، همان گونه که پس از فروپاشی یوگسلاوی رخ داد.

مشکلات رشد اقتصادی و نابرابری. متأسفانه، انقلاب ها نمی توانند مشکلات اقتصادی،

۲۰. گلدستون «روسیه» را به جای «اتحاد شوروی» به کار برده است، و مترجم عینا همان را نقل می کند.

مسئلهٔ رشد، و کاهش نابرابری را حل کنند. انقلاب هایی نظیر انقلاب آمریکا در سال ۱۷۷۶، انقلاب فرانسه در سال ۱۷۸۹ و انقلاب مکزیک در سال ۱۹۱۱ که به جوامع سرمایه داری منجر شدند، به مشاغل انفرادی اجازه دادند که بتوانند تولید و انباشت ثروت بزرگی ایجاد کنند و رشد اقتصادی قابل توجهی داشته باشند. بااین حال، آن ها همچنین اجازه دادند که نابرابری و حتی فقر بزرگی در جامعه ایجاد شود، که گاهی اوقات حتی از جامعهٔ پیش از انقلاب بیشتر است.

انقلاب هایی که به جوامع سوسیالیستی منجر شدند، مانند انقلاب روسیه در سال ۱۹۱۷، انقلاب چین در سال ۱۹۴۹ و انقلاب کوبا در سال ۱۹۵۸، در افزایش برابری و ازبین بردن فقر شدید نتایج بهتری کسب کردند. اگرچه تمام انقلاب ها به توزیع مجدد زمین یا درآمد تمایل دارند، چنین توزیع مجددی در جوامع سوسیالیستی کامل تر و ماندگارتر است. جوامع انقلابی سوسیالیستی در توسعهٔ سوادآموزی و بهبود دسترسی به مراقبت های پزشکی پیشرفت کردند.

بااین حال، جوامع سوسیالیستی تلاش های انفرادی برای کسب وکارراخنثی می کنندومقررات سنگین اقتصادی ایشان، انعطاف پذیری، نوآوری و رشد کلی را کاهش می دهد. به این ترتیب، جوامع سوسیالیستی اگرچه ممکن است به سرعت رشد اقتصادی اولیه را نشان دهند، گرایشی محتوم به رسیدن به یک حالت ثابت و سپس رکود دارند. همگام با رشد جمعیت جوامع سوسیالیستی، جوامع سرمایه داری ازآن هاپیشی می گیرند. درجوامع سوسیالیستی زندگی مردم را باهم برابرتر، اما از لحاظ زندگی اقتصادی کمتر رضایت بخش است. در آن زمان، ممکن است منابع اقتصادی خود دولت و حمایت سیاسی آن کاهش یابد، درنتیجه تا حد زیادی دولت تضعیف می شود. این فرایند، دولت های اتحاد جماهیر شوروی و اروپای شرقی را آسیب پذیر کرد و به انقلاب های ۱۹۸۹  ۱۹۹۱ رسید.

مشکلات دموکراسی. انقلاب ها به طورکلی دموکراسی و حقوق برابر برای همه، ازجمله اقلیت های قومی و مذهبی و زنان، را وعده می دهند. بااین حال، دموکراسی اغلب قربانی سوءمبارزه علیه نیروهای ضدانقلابی می شود. جنگ و ترور به هدایت کامل دولت مرکزی نیاز دارد و به نظامی سازی جامعه منجر می شود. جست وجو برای دشمنان ضدانقلابی مایل است مردم را به تک حزب متحد انقلابی تبدیل کند. بنابراین انقلاب ها به طور معمول به دیکتاتوری یا دولت های تک حزبی منجر می شوند که چتر حمایتی محدودی دارند و گروه های اقلیت را که در خارج از ایدئولوژی سلطه جوی ملی گرای حکومت انقلابی قرار می گیرند مورد آزار و اذیت قرار می دهند. آزار و اذیت تبتی ها در چین، کردها در ایران، و بومیان آمریکایی در نیکاراگوئه، تنها نمونه ای از آزار و اذیت قومی در دولت های جدید انقلابی است. افزون براین، درحالی که حقوق زنان به مدت طولانی نادیده گرفته شده، انقلابی که به رهبری مردان انجام شده است، به رغم نیت های خوب، بعید است شرایط زنان را بهبود دهد.

دموکراسی فقط ‌ در جوامع پساانقلابی ای ظاهر می شود که با تهدیدات قوی ضدانقلاب داخلی روبرو نیستند، یا اینکه پس از این تهدیدها شکست خورده اند، یا اینکه رهبران انقلابی به شدت به دموکراسی متعهد هستند. هند، فیلیپین، پرتغال، نیکاراگوئه و ایالات متحده از معدود ملت هایی هستند که به دنبال انقلاب های دموکراتیک پایدار شده اند. بااین حال، پس از چندین دهه، هم زمان با ظهور طبقات گسترده ای از قشر متوسط و حرفه ای در جامعه، حتی یک دولت انقلابی تک حزبی ممکن است با خواست های جدیدی برای دموکراسی تکثرگرا مواجه شود که وقتی دولت اولین بار قدرت را به دست گرفته بود سرکوب شده بودند. این موردی است که در مکزیک، چین، اتحاد جماهیر شوروی سابق و اروپای شرقی صادق است.

۴. نتیجه

تاریخ انقلاب ها نشان می دهد که تنوع فوق العاده ای در علل ایجادی، توسعه و دستاوردهای انقلاب ها وجود دارد. از اعصار کلاسیک تا مدرن، حکومت ها توسط گروه های تحول خواه سرنگون شده اند، اما روش ها و اهداف آن ها تغییر کرده است. به نظر نمی رسد هیچ نوع رژیمی کاملا از انقلاب مصون باشد، درعین حال به نظر می رسد که سلطنت سنتی، امپراتوری ها و دیکتاتوریهای فردی آسیب پذیرند.

نظریه های توده و نظریه های طبقه برای توصیف این تنوع و پیچیدگی بسیار ساده هستند.

الگوی فرایندی که به تغییر در ساختارها و روابط بین دولت ها، نخبگان و گروه های مردمی توجه می کند و نقش ائتلاف های انقلابی، فشارهای بین المللی و ایدئولوژی ها را در الگو منظور می کند مفیدتر خواهد بود.

انقلاب ها در کشورهایی رخ می دهد که در معرض فشار تعارضات بین المللی هستند، یا با رشد جمعیت در دولت هایی ضعیف مواجه اند، یا نخبگان در تضاد و تعارض باهم هستند یا مردمانی دارند که قابلیت اعتراض و بسیج در آن ها زیاد است. تا زمانی که چنین شرایطی رخ می دهد، و البته هنوز چشم انداز چنین شرایطی در بسیاری از نقاط آفریقا، خاورمیانه، آمریکای لاتین، آسیا و حتی چین وجود دارد، تاریخ انقلاب ها پایان نخواهد یافت.

 


اگر خواننده جدید سایت «یک پزشک»  هستید!
شما در حال خواندن سایت یک پزشک (یک پزشک دات کام) به نشانی اینترنتی www.1pezeshk.com هستید. سایتی با 18 سال سابقه که برخلاف اسمش سرشار از مطالب متنوع است!
ما را رها نکنید. بسیار ممنون می‌شویم اگر:
- سایت یک پزشک رو در مرورگر خود بوک‌مارک کنید.
-مشترک فید یا RSS یک پزشک شوید.
- شبکه‌های اجتماعی ما را دنبال کنید: صفحه تلگرام - صفحه اینستاگرام ما
- برای سفارش تبلیغات ایمیل alirezamajidi در جی میل یا تلگرام تماس بگیرید.
و دیگر مطالب ما را بخوانید. مثلا:

اگر این شخصیت‌های سینمایی و تلویزیونی به صورت گربه تصور می‌شدند

این کاری است با هوش مصنوعی انجام آن نستا ساده شده است. اما به یاد دارم که در سالیان دور برای همانند نشان دادن برخی سگ‌ها با شخصیت‌ها انسانی خاص، عکاس و روتوش کار چه زحمتی کشیده بود و این سری عکس‌ها را در شماره ظاهرا نوروزی یک شماره مجله…

اگر سلبریتی‌های کنونی در دوران ویکتوریایی می‌زیستند …

پس از ویلیام چهارم، که خود جانشین جرج چهارم بود، در ۱۸۳۷، ملکه ویکتوریای ۱۸ساله به تخت نشست. دوران ۶۴سالهٔ سلطنت او در تاریخ انگلستان به «عصر ویکتوریا» شهرت دارد، که همزمان با به‌اوج‌رسیدن گسترهٔ امپراتوری بریتانیا در سطح جهان بود.اما…

عکس های هوایی تام هگن از باغ های زیتون اسپانیا – الگوهای زیبای مواج و سنت‌های قدیمی

به مدت هزاران سال، اسپانیا به دلیل آب و هوای مدیترانه‌ای، تابستان‌های طولانی و گرم و دمای معتدل زمستانی، در تولید زیتون پیشرو بوده است. میوه‌های زیتون که در آب نمک نگهداری می‌شوند و یا آسیاب می‌شوند تا روغن‌های طبیعی از آنها استخراج شوند،…

مجموعه‌ای از تصاویر هراس‌آور، عجیب با به اصطلاح نفرین‌شده!

برای قسمتی از شگفتی یا ترس خودمان از پیرامون یا عکس‌ها نمی‌شود توضیح صریح ارائه کرد. احتمالا منشا این ترس‌ها به تدریج در سیناپس‌های مغزی ما از هزاران سال پیش یه یادگار گذاشته شده.آدم فکر می‌کند اگر قرار باشد برنامه هوش مصنوعی ایجاد شود…

انگار این شخصیت‌های تاریخی و اسطوره‌ای همین الان عکس گرفته‌اند! استفاده از هوش مصنوعی برای بازسازی…

ما بسیاری از شخصیت‌های تاریخی را تنها به صورت طراحی‌های محو و مجسمه‌ها و سردیس‌ها را دیده‌ایم. حالا تصور کنید که این شخصیت‌ها دوباره زنده می‌شدند و با آرایش صورت و مو و ریش امروزی و لباس‌های مدرن به عکاسخانه می‌رفتند.این کاری است که یک…

برای جبران خطرات سلامتی ناشی از نشستن در طول روز وجود باید تحرک متناوب انجام بدهید. اما هر چند دقیقه…

برای کاهش اثرات مضر نشستن بر سلامتی، هر نیم ساعت یکبار 5 دقیقه پیاده روی سبک داشته باشید. این یافته کلیدی مطالعه جدیدی است که در مجله Medicine & Science in Sports & Exercise منتشر شده است.محققان نوشته‌اند:«ما از 11 فرد سالم…
آگهی متنی در همه صفحات
دکتر فارمو / موتور فن کویل / شیشه اتومبیل / نرم افزار حسابداری / خرید سیلوسایبین / هوش مصنوعی / قیمت وازلین ساج / مقاله بازار / شیشه اتومبیل / قیمت ایمپلنت دندان با بیمه /سپتیک تانک /بهترین دکتر لیپوماتیک در تهران /بهترین جراح بینی در تهران / آموزش تزریق ژل و بوتاکس / دوره های زیبایی برای مامایی / آموزش مزوتراپی، PRP و PRF /کاشت مو / مجتمع فنی تهران /قیمت روکش دندان /خدمات پرداخت ارزی نوین پرداخت / درمان طب / لیست قیمت تجهیزات پزشکی / دانلود آهنگ / سریال ایرانی کول دانلود / دانلود فیلم دوبله فارسی /داروخانه اینترنتی آرتان /اشتراك دايت /فروشگاه لوازم بهداشتی /داروخانه تینا /لیفت صورت در تهران /فروش‌ دوربین مداربسته هایک ویژن /سرور مجازی ایران /مرکز خدمات پزشکی و پرستاری در منزل درمان نو /توانی نو / ثبت برند /حمل بار دریایی از چین /سایت نوید /پزشک زنان سعادت آباد /کلاه کاسکت / لمینت متحرک دندان /فروشگاه اینترنتی زنبیل /ساعت تبلیغاتی /تجهیزات پزشکی /چاپ لیوان /خرید از آمازون /بهترین سریال های ایرانی /کاشت مو /قیمت ساک پارچه ای /تولید محتوا /دانلود نرم افزار /

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

••4 5