بهترین راه عذرخواهی کردن چیست؟ علم پاسخ می‌دهد

از آنجایی که عذرخواهی در ملا عام مشکلات خودش را دارد، ما می‌خواهیم بر روی مثال‌های شخصی و رو در رو متمرکز شویم. خب، تصور کنید: در دفتر جدید شما یک یخچال همگانی پر از بستنی نونی رایگان وجود دارد — یا حداقل این چیزی است که به نظرتان می‌رسد. اما روز جمعه،وقتی داشتید به همراه ترنس، همکارتان، سور و سات جشن تولد را برای همکار دیگرتان برپا می‌کردید، او می‌فهمد که نصف تعداد بستنی‌هایی که برای جشن خریده بود، غیب شده است. با اینکه در خجالت‌آور بودن این اتفاق شکی نیست، اما هنوز هم بهترین کار در اینجا جلو آمدن و عذرخواهی کردن است. درک و پذیرش مسئولیت اعمال شما چیزی است که برخی محققان آن را «رکن اصلی عذرخواهی» می‌نامند. اما اگر در هنگام عذرخواهی، احساس دشواری و ناتوانی می‌کنید طبیعی‌ست،باید اینطور باشد! این خصلت گزاف عذزخواهی است که آن را معنادار می‌سازد. خب، ممکن است شما وسوسه شوید تا از کار خود دفاع کرده و آن را اتفاقی تصادفی بنامید؛. مهم است به یاد داشته باشید که یک عذرخواهی خوب قرار نیست حال شما را بهتر کند. قرار است که به دنبال درک دیدگاه فرد مقابل بوده و به بازسازی آسیب وارده به رابطه شما بپردازد. این بدین معنی‌ست که اگر ماجرا را بدون حالت تدافعی تعریف کنید، کمک‌کننده خواهد بود، حتی اگر اشتباه‌تان یک اتفاق باشد به معنای معاف شدن شما از انجام دادن یک عذرخواهی صادقانه نیست.

اما اگر اشتباه‌تان از روی عمد بود، چه؟ فرض کنید: شما به دوستتان، ماری، قول دادید که به دیدن مسابقه فینال فوتبال او خواهید رفت. اما دوست دیگرتان قبل از مسابقه به شما زنگ زده و یک بلیط اضافه برای آخرین تور کنسرت هنرمند موردعلاقه‌تان پیشنهاد می‌دهد. می‌دانید که این شانس فقط یکبار در خانه‌تان را می‌زند، و نمی‌توانید از دستش دهید. علاوه‌بر آن، به خیالتان ماری هم متوجه نخواهد شد که شما به دیدن بازی نرفتید چون همیشه یک‌عالمه طرفدار دارد که او را تشویق کنند. اما روز بعد، ماری به شما می‌گوید: از اینکه تو را در میان جمعیت ندیدم، خیلی اذیت شدم.

چون شما او را ناراحت کردید، احساس افتضاحی دارید و از ته دل می‌خواهید عذرخواهی کنید. اما درحالی که از آسیب زدن به ماری پشیمانید کاملاً مطمئن نیستید که دارید کار درستی می‌کنید یا نه. پس، چگونه می‌توانید این کار بد نابخشودنی را حل و فصل کنید، با جمله‌ای مثل «متاسفم که چنین احساسی پیدا کردی»؟ در چنین شرایطی که باید به تلاش برای درک طرز فکر طرف مقابل بپردازید راه ساده‌تر این است که برای اعمالتان دلیل تراشی کنید. فرض کنید از ماری می‌پرسید که به خاطر عمل شما چه احساسی پیدا کرده است تا بتوانید کار بدتان را بهتر درک کنید. در اینجا، ماری ممکن است بگوید که از شما ناامید شده بوده چون زیر قولتان زدید، و او واقعا روی حمایت شما حساب می‌کرده است. این نوع شفافیت‌سازی به شما کمک می‌کند تا خطایتان را بشناسید و قبول کنید و اعمال سر زده از شما که آسیب‌زننده بوده را صادقانه بپذیرید. سپس می‌توانید عذرخواهی‌تان را با پرداختن حول محور نگرانی‌های او آماده کنید، شاید باید با اعتراف به اینکه زیر پا گذاشتن قولتان، کار اشتباهی بوده و شما برای حضور نداشتن در آنجا برای حمایت از او متأسفید همراه باشد.

اقرار کردن خطا‌ها، به وضوح بیانگر این است که شما دقیقا به اشتباه بودن عملتان واقفید، و همین می‌تواند به ماری این اطمینان را بدهد که این رفتار در آینده تکرار نخواهد شد اما اینکه نشان دهید قرار است چگونه تغییر کنید و چه کاری برای بهتر شدن آسیبی که خودتان مسبب آن بودید انجام خواهید داد، همیشه اثربخش است. محققان این را «پیشنهاد جبران کردن» می‌نامند، که اغلب یکی از اساسی‌ترین بخش‌های یک عذرخواهی به شمار می‌رود. در برخی موارد، این کار زحمت چندانی ندارد. مثل پیشنهاد خریدن بستنی و جایگذاری به جای آنهایی که شما خوردید. اگرچه، در مواردی که اشتباهاتت زیاد ملموس نیستند، شاید بهتر باشد که پیشنهاد بیشتر جنبه نمادین داشته باشد مثل ابراز عشق و احترام به کسی که در حقش مرتکب اشتباه شده‌اید. یکی از پیشنهادات رایج جبران کردن تعهد کلامی دادن است که دیگر شما این خطا را تکرار نخواهید کرد، اما قول دادن انجام رفتاری بهتر تنها زمانی مؤثر است که به عمل دیده شود.

دیدن قضیه از دید قربانی، پذیرش مسئولیت، و ارائه پیشنهاد قانع‌کننده برای جبران تنها چند عنصر تشکیل دهنده یک عذرخواهی خوب هستند. اما به یاد داشته باشید که عذرخواهی به معنای بخشیده شدن و فراموش کردن نیست؛ بلکه عذرخواهی یعنی ابراز پشیمانی و قبول کردن مسئولیت خطای خود. و بهترین عذرخواهی‌ها، تنها اولین گام در مسیر آشتی کردن است.