روان پریشی یا جنون مشترک یا folie à deux چیست؟

روان پریشی مشترک که با نام folie à deux نیز شناخته می شود، یک وضعیت روانپزشکی نادر است که با انتقال باورهای هذیانی از یک فرد (اولیه یا محرک) به فرد دیگر (ثانویه یا گیرنده) مشخص می شود. اصطلاح “folie à deux” یک عبارت فرانسوی است که به معنای “دیوانگی برای دو نفر” است.

در روان پریشی مشترک، فرد ثانویه هذیان های فرد اصلی را می پذیرد، اغلب یکی از اعضای نزدیک خانواده یا فردی که با او رابطه مهمی دارند. هذیان‌ها معمولاً به موضوعات پارانوئید یا آزار و اذیت مربوط می‌شوند، اما می‌توانند انواع دیگری از هذیان‌ها مانند هذیان‌های بزرگ یا جسمانی را نیز شامل شوند.

فرد اولیه معمولاً کسی است که در ابتدا هذیان ها را ایجاد می کند و فرد ثانویه به تدریج شروع به اشتراک این باورها می کند. فرد ثانویه ممکن است شخصیتی آسیب پذیر یا وابسته داشته باشد که او را مستعد پذیرش هذیان های فرد اصلی می کند.

روان پریشی مشترک می تواند در محیط های مختلف، مانند درون خانواده، بین زوج ها، یا در گروه های کوچکی از افراد که در مجاورت یکدیگر زندگی می کنند، مانند یک فرقه یا فرقه مذهبی رخ دهد. بیشتر در گروه های منزوی یا در حاشیه اجتماعی مشاهده می شود.

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) اختلال روان پریشی مشترک را به عنوان زیرشاخه اختلال هذیان می شناسد. برای تشخیص اختلال روان پریشی مشترک، فرد ثانویه باید یک هذیان برجسته داشته باشد که تحت تأثیر سیستم اعتقادی هذیانی فرد اولیه باشد و با اختلال روانپزشکی دیگری بهتر توضیح داده نشود.

درمان روان پریشی مشترک معمولاً شامل جداسازی افراد اولیه و ثانویه برای شکستن چرخه توهمات مشترک است. هر دو نفر بسته به نیازها و علائم خاص خود ممکن است به روان درمانی یا دارو درمانی فردی نیاز داشته باشند. داروهای ضد روان پریشی اغلب برای کاهش علائم هذیانی تجویز می شوند.

شایان ذکر است که روان پریشی مشترک یک وضعیت نسبتاً غیرمعمول است و اکثر افراد دارای باورهای هذیانی فرد ثانویه ای ندارند که با این باورها مشترک باشد. اگر شما یا شخصی که می شناسید علائم روان پریشی یا هر گونه نگرانی در مورد سلامت روان را تجربه می کنید، ضروری است که از یک پزشک متخصص سلامت روان برای تشخیص دقیق و درمان مناسب کمک بگیرید.

انواع فرعی: روان پریشی مشترک را می توان بر اساس تعداد افراد درگیر به زیرگروه های مختلفی طبقه بندی کرد:

آ. Folie imposée: این نوع فرعی به موقعیتی اشاره دارد که در آن یک فرد مسلط (اولیه) توهمات خود را به فرد منفعل یا مطیع تر (ثانویه) تحمیل می کند.

ب Folie simultanée: در این نوع فرعی، هر دو فرد به طور همزمان دچار هذیان های مشترک می شوند که معمولاً به دلیل یک محرک محیطی یا عامل استرس زا مشترک است.

ج. Folie à trois یا بیشتر: این نوع فرعی شامل حضور سه یا چند نفر است که توهمات مشابهی دارند.

انتقال و پویایی: انتقال باورهای هذیانی در روان پریشی مشترک به طور کامل درک نشده است. تصور می‌شود که این امر شامل تعامل پیچیده‌ای از عواملی مانند نزدیکی عاطفی، تلقین پذیری، انزوای مشترک، باورهای فرهنگی یا مذهبی و آسیب‌پذیری ژنتیکی است. فرد ثانویه ممکن است برای حفظ رابطه با فرد اصلی یا به دلیل وابستگی عاطفی یا روانی، توهمات را اتخاذ کند.

روان پریشی مشترک در اختلالات مختلف: روان پریشی مشترک بیشتر با اختلال هذیانی همراه است. با این حال، می تواند در سایر شرایط روانپزشکی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی با ویژگی های روان پریشی، یا اختلال افسردگی اساسی با ویژگی های روان پریشی نیز رخ دهد. در این موارد، روان پریشی مشترک به عنوان نشانه ای از اختلال زمینه ای در نظر گرفته می شود.

چالش های درمان: درمان روان پریشی مشترک به دلیل پویایی و پیچیدگی های موجود می تواند چالش برانگیز باشد. جداسازی افراد اولیه و ثانویه، در صورت امکان، اغلب گامی حیاتی برای مختل کردن انتقال باورهای هذیانی است. روان درمانی فردی، درمان شناختی-رفتاری (CBT) یا خانواده درمانی ممکن است برای رفع هذیان ها و مسائل عاطفی مرتبط به کار گرفته شود. داروها، به ویژه داروهای ضد روان پریشی، ممکن است برای کاهش علائم روان پریشی تجویز شوند.

پیش آگهی بلندمدت: پیش آگهی روان پریشی مشترک بسته به عوامل متعددی مانند وضعیت روانی زمینه ای، مدت و شدت هذیان های مشترک و پاسخ فرد به درمان متفاوت است. با مداخله و حمایت مناسب، از جمله دارو و درمان، بسیاری از افراد مبتلا به روان پریشی مشترک می توانند بهبود قابل توجهی را در علائم و عملکرد کلی خود تجربه کنند.

مهم است که به یاد داشته باشید که روان پریشی مشترک یک پدیده نسبتاً نادر است و بیشتر موارد روان پریشی شامل توهمات مشترک نیست. اگر سؤال بیشتری دارید یا به اطلاعات دقیق تری نیاز دارید، لطفاً به من اطلاع دهید!

عوامل خطر: عوامل متعددی ممکن است در ایجاد روان پریشی مشترک نقش داشته باشند. اینها شامل رابطه نزدیک با فرد اصلی، مانند همسر، خواهر یا برادر یا والدین بودن است. زندگی در یک محیط اجتماعی منزوی یا درگیر؛ داشتن سابقه وابستگی عاطفی یا آسیب پذیری روانی؛ و قرار گرفتن در معرض باورهای هذیانی فرد اولیه در یک دوره طولانی.

نقش استرس و انزوا: رویدادهای استرس زای زندگی یا انزوای اجتماعی می تواند خطر روان پریشی مشترک را افزایش دهد. این عوامل ممکن است در مستعد شدن فرد ثانویه به پذیرش توهمات فرد اولیه نقش داشته باشد. در برخی موارد، روان پریشی مشترک در گروه های کوچکی از افراد با باورهای مشترک که در جوامع منزوی یا بسته زندگی می کنند، مشاهده شده است.

ملاحظات فرهنگی: پدیده روان پریشی مشترک در فرهنگ های مختلف شناخته شده است، اگرچه شیوع آن ممکن است متفاوت باشد. باورهای فرهنگی، هنجارها و پویایی های اجتماعی می توانند بر تجلی و انتقال باورهای هذیانی تأثیر بگذارند. در زمینه های فرهنگی خاص، روان پریشی مشترک ممکن است تحت تأثیر باورهای مذهبی یا فراطبیعی مشترک باشد.

سود ثانویه: در برخی موارد، فرد ثانویه ممکن است از پذیرش هذیان ها سود ثانویه داشته باشد. این دستاوردها می تواند شامل توجه، اعتبار، احساس تعلق یا اجتناب از تعارض یا طرد باشد. درک انگیزه ها و پویایی های اساسی برای درمان موثر بسیار مهم است.

پیامدهای حقوقی و اخلاقی: روان پریشی مشترک می تواند پیامدهای قانونی و اخلاقی داشته باشد، به ویژه زمانی که شامل تصمیم گیری در مورد رفاه و استقلال افراد درگیر باشد. در مواردی که هذیان های فرد اولیه مضر است یا برای دیگران خطر ایجاد می کند، ممکن است برای اطمینان از ایمنی همه طرفین مداخله لازم باشد.

پیشگیری و آموزش: شناخت اولیه و مداخله کلیدی برای مدیریت روان پریشی مشترک است. افزایش آگاهی متخصصان مراقبت های بهداشتی، خانواده ها و جوامع در مورد علائم و نشانه های روان پریشی می تواند به شناسایی موارد و شروع سریع درمان مناسب کمک کند.

به یاد داشته باشید، روان پریشی مشترک یک بیماری پیچیده و نسبتاً نادر است. اگر شما یا شخصی که می‌شناسید علائم روان‌پریشی را تجربه می‌کنید یا در موقعیتی قرار گرفته‌اید که نگرانی‌هایی در مورد هذیان‌های مشترک ایجاد می‌کند، مهم است که با یک متخصص سلامت روان برای ارزیابی جامع و برنامه درمانی شخصی‌شده مشورت کنید.

چند نکته اضافی در مورد روان پریشی مشترک:

توزیع جنسیتی و سنی: روان پریشی مشترک می تواند در افراد با هر جنسیت و گروه سنی رخ دهد. با این حال، برخی از مطالعات نشان می دهد که ممکن است بیشتر در زنان و در روابط نزدیک بین زنان، مانند خواهر یا جفت مادر و دختر مشاهده شود. با این وجود، روان پریشی مشترک می تواند در روابط مرد و زن یا مرد و زن نیز رخ دهد.

مدت و دوره: مدت و دوره روان پریشی مشترک می تواند بسیار متفاوت باشد. در برخی موارد، هذیان های مشترک ممکن است گذرا باشند و پس از جدا شدن افراد اولیه و ثانویه برطرف شوند. در موارد دیگر، روان پریشی مشترک ممکن است برای مدت طولانی ادامه داشته باشد و توهمات عمیقاً در سیستم اعتقادی فرد ثانویه ریشه دوانده باشد.

تأثیر بر عملکرد: روان پریشی مشترک می تواند به طور قابل توجهی عملکرد و کیفیت زندگی افراد اولیه و ثانویه را مختل کند. توهمات مشترک ممکن است در فعالیت های روزانه، روابط و تعاملات اجتماعی تداخل ایجاد کند. علاوه بر این، فرد ثانویه ممکن است پریشانی عاطفی، سردرگمی و از دست دادن هویت شخصی را تجربه کند.

تشخیص افتراقی: تمایز روان پریشی مشترک از سایر شرایطی که می توانند با علائم مشابه ظاهر شوند، مهم است. این شامل رد احتمال روان پریشی ناشی از مواد، علل ارگانیک یا سایر اختلالات اولیه روانپزشکی است. یک ارزیابی جامع روانپزشکی برای ایجاد تشخیص دقیق ضروری است.

دفاع از جنون قانونی: در برخی موارد نادر، روان پریشی مشترک به عنوان بخشی از دفاع از جنون در پرونده های حقوقی استفاده شده است. دفاع استدلال می کند که توهمات مشترک بر وضعیت روانی متهم تأثیر می گذارد و توانایی او را برای تشخیص درست از نادرست یا درک عواقب اعمال خود مختل می کند. با این حال، استفاده موفقیت آمیز از روان پریشی مشترک به عنوان یک دفاع حقوقی به شدت به شرایط خاص پرونده و استانداردهای قانونی حوزه قضایی بستگی دارد.

مطالعات موردی و نمونه های تاریخی: در طول تاریخ، مطالعات موردی و نمونه هایی از روان پریشی مشترک وجود داشته است. یکی از موارد شناخته شده کریستین و لیا پاپن، دو خواهر فرانسوی است که در سال 1933 مرتکب قتل مضاعف شدند. آنها یک سیستم توهم آمیز شامل آزار و شکنجه مشترک داشتند و معتقد بودند که کارفرمایانشان در تلاش بودند به آنها آسیب برسانند.