درد در مسیر عصب یا نورالژی چیست و راه تشخیص و درمان آن

حملات درد شدید در ناحیه‌ای که به وسیله یک عصب خاص عصب دهی می‌شود، نورالژی – neuralgia) نام دارد. از انواع نورالژی می‌توان به نورالژی عصب سه‌قلو، نورالژی بعد از هرپس، نورالژی ناحیه پس سری، و نورالژی بازو یا ساق پا اشاره کرد.

– درد نورالژی در اثر آسیب عصب ایجاد می‌شود و عوامل مختلفی در این زمینه نقش دارند که از جمله می‌توان به وارد آمدن فشار طولانی بر عصب یا آسیب آن و یا بیرون‌زدگی دیسک مهره‌ای اشاره کرد. عفونت با ویروس هرپس زوستر – بیماری زونا) می‌تواند موجب نورالژی در ناحیه مبتلا شود.

– جراحی صورت یا اعمال دندانپزشکی سنگین، مانند کشیدن دندان یا عصب کشی – درمان روت کانال یا درمان ریشه دندان) نیز می‌توانند موجب نورالژی شوند.

– در بسیاری از موارد، علت نورالژی مشخص نیست. به عنوان مثال تاکنون علت نورالژی عصب سه قلو یا نورالژی عصب زبانی حلقی معلوم نشده است.

— نورالژی عصب سه قلو در خانم‌ها و افراد مبتلا به بیماری ام اس شایع‌تر است. به ندرت نورالژی عصب سه قلو در اثر تحت فشار قرار گرفتن عصب سه قلو – تری ژمینه: trigeminalnerve) به وسیله تومور یا یک رگ خونی مبتلا به افزایش اندازه بروز می‌کند.

در صورت وجود نشانه‌های نورالژی به پزشک مراجعه کنید زیرا به ندرت ممکن است عامل آن، یک اختلال زمینه‌ای جدی باشد.

– در بعضی از افراد مبتلا به نورالژی اثبات شده، تماس با سرما موجب برانگیخته شدن حملات می‌شود. در عده‌ای از بیماران، تنها ایجاد ناراحتی بسیار خفیف در محل مبتلا باعث ایجاد درد شدید و خنجری می‌شود. به عنوان مثال در نورالژی عصب سه قلو، حرکت کردن صورت در هنگام لبخند زدن یا اخم کردن ممکن است باعث شروع حمله درد شود و در نورالژی پس از زونا، لمس پوست می‌تواند شروع حمله را در پی داشته باشد، اگر چه در بعضی موارد، درد، بدون وجود برانگیزاننده و به صورت خود به خود آغاز می‌شود.

درمان‌های مرسوم

—در بعضی موارد، نورالژی خود به خود بهبود می‌یابد. در سایر موارد باید عامل زمینه‌ای – مانند بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ای) را درمان نمود.

– شروع زودرس مصرف داروهای ضد ویروس – مثل آسیکلوویر)، احتمال نورالژی مقاوم بعد از زونا را کاهش می‌دهد و نیز می‌تواند مدت حمله را کوتاه کند.

– می‌توان در نورالژی زونا از مالیدن کرم‌های بی حس کننده بر روی ناحیه مبتلا استفاده کرد.

– آمی‌تریپتیلین، نوعی داروی ضد افسردگی است که می‌تواند احتمال بروز نورالژی پایدار را که ۶ ماه یا بیشتر طول می‌کشد کاهش دهد.

– کاربامازپین، نوعی داروی ضد صرع است که به تسکین درد نورالژی عصب سه قلو کمک می‌کند. در بعضی موارد، داروی ضد صرع دیگر، موسوم به کلونازپام مؤثر واقع می‌شود.

– در صورت مقاوم بودن علایم نورالژی عصب سه‌قلو می‌توان از عمل جراحی، به منظور از بین بردن عصب به وسیله حرارت یا بریدن آن – از طریق جراحی میکروسکوپی) استفاده کرد. هر دو روش مزبور موجب کرختی در سمت مبتلای صورت می‌شود. چنان‌چه بزرگ شدگی رگ خونی یا وجود تومور، عامل نورالژی عصب سه قلو باشد باید به وسیله جراحی آن را برداشت.

درمان تغذیه‌ای

– حذف آسپارتام – که نوعی شیرین کننده مصنوعی نوشابه‌ها و غذاهای کنسرو شده است) ممکن است به بهبود نورالژی عصب سه قلو کمک کند. متانول، جزیی از آسپارتام است که بر اعصاب اثر سمی دارد.

– کافئین موجود در قهوه، چای، کولاها، شکلات و حتی بعضی داروهای مسکن می‌تواند باعث بروز نورالژی عصب سه قلو شود وحذف این ماده موجب بهبود نورالژی خواهد شد.

– فراورده‌های ویتامین B ممکن است موجب بهبود نورالژی شوند.

گیاه درمانی غربی

– کرم کاپساییسین – CAPSAICIN) را می توان برای تسکین درد نورالژی به پوست مالید.

احتیاط

مکمل‌های ویتامین B ممکن است با اثر بعضی از داروها تداخل داشته باشند. در این باره با پزشک مشورت کنید.

طب سوزنی

– طب سوزنی و نیز روش‌های مرتبط با آن، از جمله تحریک الکتریکی عصب از راه پوست – TENS) اغلب در کلینیک‌های درد برای درمان انواعی از سندرم‌های درد مزمن به کار می‌روند.

درمان با استفاده از کار برروی بدن

– اُستئوپاتی یا کایروپراکتیک ممکن است بتوانند دفعات و شدت نورالژی عصب سه قلو یا نورالژی پس سری را در صورتی‌که ناشی از محدودیت مفاصلی صورتیا جمجمه باشند تسکین دهند.

– اُستئوپاتی جمجمه که به آن دستکاری جمجمه نیز گفته می‌شود عبارت است از وارد آوردن فشار بسیار ملایم به نقاط خاصی از جمجمه به منظور برقرارری درجات بسیار کم حرکت در ناحیه درزها – سوچورها) ی مختلف آن و نیز سایر مفاصل جمجمه و مفاصل استخوان‌های صورت. درزهای جمجمه به مفاصل ثابت این استخوان گفته می‌شود. دستکاری جمجمه می‌تواند به تسکین درد ناشی از نورالژی صورت و پشت سر کمک کند.

– وارد آوردن فشار – با دست) و استفاده از روش‌های کشش به وسیله متخصصان اُستئوپاتی، ماساژ درمانی و بعضی از فیزیوتراپیست‌ها و متخصصان کایروپراکتیک می‌تواند موجب غیرفعال شدن نقاط برانگیزاننده درد شود.

درمان‌های روان – تنی

– تمرین‌های آرام‌سازی و بیوفیدبک الکترومیوگرافیک – EMG) یا بیوفیدبک مخصوص سفتی عضلات می‌توانند موجب تسکین نورالژی شوند. در بعضی افراد استرس‌های روانی باعث نورالژی می‌شوند و با کاهش میزان بروز استرس و آرام‌سازی می‌توان به بهبود آنها کمک کرد.

 نورالژی عصب سه قلو

– نورالژی عصب سه قلو، به درد ناشی از آسیب عصب‌تری ژمینه – عصب سه قلو) که پنجمین جفت اعصاب جمجمه‌ای – مغزی) است گفته می‌شود. این اختلال، شایع‌ترین سندرم عصببی سنین بالا است و زنان سه برابر مردان به آن مبتلا می‌شوند. درد نورالژی عصب سه قلو در بیش از ۹۵% موارد یک طرفه است و اغلب به شکل برق گرفتگی – تیک دردناک) یا احساس سوزش در یک یا دو یا هر سه شاخه عصب بروز می‌کند و ۲ تا ۱۲۰ ثانیه طول می‌کشد. گاهی درد مبهم به صورت مداوم وجود دارد. درد ممکن است طاقت فرسا باشد. به نظر می‌رسد شایع‌ترین علت بیماری، تحت فشار قرارگرفتن رگ‌ها به وسیله ریشه‌های سرخرگی نزدیک رشته عصبی است که این اختلال در MRI تشخیص داده می‌شود. سایر علل عبارتند از: بیماری‌های بدخیم، ام‌اس، آنوریسم‌های داخل جمجمه و التهاب سرخرگ‌های جمجمه‌ای.