قارچ سیاه یا موکورمایکوزیس چیست و چرا با شیوع کرونا اهمیت یافته است؟
موکورمایکوزیس که به قارچ سیاه نیز معروف است، یک عفونت نادر اما خطرناک است و میتواند عفونت سینوس، ریهها، پوست و مغز ایجاد کند.
انتقال عفونت توسط تنفس اسپورهای کپک در مواردی انتقال از طریق خاک، محصولات پوسیده یا نان یا کمپوست صورت میگیرد.
چه کسی در معرض خطر قارچ سیاه یا موکورمایکوزیس است؟
این عفونت میتواند برای هر فردی در هر سنی اتفاق بیفتد. اکثر مردم در مقطعی از زندگی روزمره خود با این قارچ تماس میگیرند. اما اگر سیستم ایمنی بدن شما ضعیف شده باشد، به دلیل دارویی که مصرف میکنید یا به دلیل بیماریهای زیر میتوانید درگیر این عفونت شوید:
- دیابت، به ویژه هنگامی که تحت کنترل نیست
- HIV یا ایدز
- سرطان
- پیوند عضو
- پیوند سلولهای بنیادی
- نوتروپنی (تعداد کم گلبولهای سفید خون)
- استفاده طولانی مدت از استروئید
- استفاده از داروهای تزریقی
- سطح بالای آهن در بدن (هموکروماتوز)
- سلامت بد ناشی از تغذیه نامناسب
- سطح ناهموار اسید در بدن (اسیدوز متابولیک)
- زایمان زودرس یا وزن کم هنگام تولد
- همچنین اگر آسیب پوستی مانند سوختگی، بریدگی یا زخم داشته باشید، بیشتر محتمل است
و البته مواردی در افراد مبتلا به کرونا یا COVID-19 گزارش شده است و این موارد رو به افزایش هستند. به عبارتی به خاطر اینکه عفونت شدید، سیستم ایمنی را تشعیف میکند و در بیماران بستری کرونا، لازم است که کورتون استفاده شود، این بیماران به ویژه در بخش آی سی یو، مستعد عفونت با قارچ سیاه هستند.
علائم قارچ سیاه یا موکورمیکوزیس
علائم موکورمیکوزیس بستگی به این دارد که قارچ در کجای بدن شما در حال رشد است.و ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تب
- سرفه کردن
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- تورم در یک طرف صورت شما
- سردرد
- احتقان سینوسی
- ضایعات سیاه روی پل بینی یا داخل دهان
- درد شکم
- تهوع و استفراغ
- خونریزی دستگاه گوارش
- خون در مدفوع
- اسهال
اگر پوست شما آلوده است، این ناحیه ممکن است تاولزده، قرمز یا متورم به نظر برسد. ممکن است سیاه شود یا گرم یا دردناک شود.
عفونت همچنین میتواند از طریق خون به سایر نقاط بدن شما سرایت کند. به این موکورمایکوزیس منتشر میگویند. هنگامی که این اتفاق میافتد، قارچ میتواند اندامهایی مانند طحال و قلب را تحت تأثیر قرار دهد. در موارد شدید، ممکن است تغییراتی در وضعیت هوشیاری و ذهنی ایجاد شود یا بیمار به کما برود. حتی میتواند کشنده باشد.
تشخیص و درمان قارچ سیاه موکورمایکوزیس
در صورت مشکوک بودن به موکورمایکوزیس ، پزشک بیمار را معاینه میکند و از سابقه پزشکی او میپرسد. اگر در غذاهای فاسد شده خورده شده یا بیمار در مکانهایی که اسپور قارچ در آنها اغلب یافت میشده، بوده، باید به پزشک اطلاع داده شود.
پزشک ممکن است نمونهای از مایع بینی یا گلو را گرفته و برای آزمایش در آزمایشگاه ارسال کند. همچنین ممکن است بیوپسی بافت انجام داده شود و یک قطعه کوچک از بافت آلوده را برای آزمایش خارج کنند.
پزشک ممکن است آزمایشات تصویربرداری مانند CT یا MRI را انجام دهد تا بداند آیا عفونت به مغز یا سایر اندامها سرایت کرده است.
در صورت تشخیص موکورمایکوزیس ، باید در اسرع وقت درمان را با تجویز داروهای ضد قارچ آغاز شود. این داروها رشد قارچ را متوقف کرده، آن را از بین میبرند و عفونت را تحت کنترل میگیرند. برخی از این داروها عبارتند از
- آمفوتریسین بی
- ایزووکونازول
- پوزاکونازول
داروها را از طریق وریدی (داخل وریدی یا IV) یا به صورت قرص تجویز شوند. پزشک ممکن است با دوزهای بالا از طریق IV شروع کند تا عفونت تحت کنترل قرار گیرد، که ممکن است چند هفته طول بکشد. سپس، درمان خوراکی شروع شود.
در موارد شدید، پزشک ممکن است جراحی را برای برداشتن بافت آلوده یا مرده را توصیه کند تا از پخش شدن قارچ جلوگیری شود. این ممکن است شامل برداشتن قسمتهایی از بینی یا چشم بیمار باشد. پذیرش این درمان ممکن است برای بیمار خیلی سخت باشد اما درمان این عفونت تهدیدکننده زندگی بسیار مهم است.
عوارض قارچ سیاه یا موکورمایکوزیس:
- نابینایی
- لخته شدن خون یا انسداد عروق
- آسیب عصبی
موکورمیکوزیس بدون درمان میتواند کشنده باشد. از آنجا که عفونت بسیار نادر است، میزان دقیق مرگ و میر مشخص نیست. اما محققان تخمین میزنند که به طور کلی، 54 درصد از افراد مبتلا به موکورمیکوز جان خود را از دست میدهند.
احتمال مرگ بستگی به این دارد که کدام قسمت از بدن تحت تأثیر قرار گرفته است. پیشآگهی برای افرادی که عفونت سینوسی دارند بهتر از عفونتهای ریه یا مغز است.
پیشگیری از موکورمایکوزیس
از مناطقی که گرد و غبار یا خاک زیادی دارند، مانند محل ساخت و ساز و حفاری، دوری کنید. اگر مجبور هستید در این مناطق باشید، از ماسک صورت مانند N95 استفاده کنید.
از آب آلوده خودداری کنید که میتواند شامل آب سیلابی و یا آب خارج شده از ساختمانهای آسیبدیده به خصوص پس از بلایای طبیعی مانند طوفان یا سیل باشد
اگر سیستم ایمنی بدن شما ضعیف است، از فعالیتهایی که شامل گرد و غبار و خاک است، مانند باغبانی یا حیاط، اجتناب کنید. اگر نمیتوانید، با کفش، دستکش، شلوار بلند و آستین بلند از پوست خود محافظت کنید. هرچه زودتر برشها یا خراشها را با آب و صابون بشویید.