مراقبتهای دوران بارداری و لازمههای مراقبت از نوزاد
رپورتاژ
بهدلیل وجود جلسات متعدد و پکیج های آموزشی دوران بارداری ، در اکثر مواقع مادران با مسائل عمومی دوران بارداری و مراقبت از نوزاد آشنایی کامل دارند. ولیکن مسائل جزئی و کلیدی بسیاری در مراقبت از نوزاد و همچنین دوران بارداری وجود دارد که به منظور آگاهی هرچه بیشتر والدین دراین خصوص، “والدشو”سعی بر شفافسازی آنها دراین مقاله دارد.
آزمایشهای دوران بارداری و معاینات پزشکی
معاینات و آزمایشات پزشکی مستمر و منظم توسط مراکز بهداشتی درمانی یا پزشک متخصص را میتوان بااطمینان، مهمترین امر در مراقبتهای دوران بارداری در نظر گرفت. چرا که دقت ارزیابی این معاینات منجربه غربالگری جنینهای ناقص خواهد شد. برای مثال غربالگریهای 3ماهه بسیار بااهمیت هستند که در 3ماهه اول احتمال سندروم داون، ایرادات ژنتیکی و نقصهای لوله عصبی بررسی میشوند. در غربالگری 3ماهه دوم این آزمایشات بادقت بیشتری صورت گرفته و درصورت وجود هیچگونه شبهه درخصوص سلامتی ژنتیکی جنین، نیاز یا عدم نیاز به غربالگری سه ماهه سوم تشخیص داده میشود.
علاوه برتمامی موارد فوق پس از معاینات پزشکی، برنامه ورزشی و رژیم مناسب غذایی جهت تغذیه صحیح مادر و جنین از سوی پزشک تهیه شده و تحویل مادر میگردد.
مراقبت از نوزاد با خودمراقبتی
شاید این سوال برایتان مطرح شود که چطور با خودمراقبتی پیشاز زایمان میتوان از نوزادمان مراقبت نماییم؟ دراینخصوص لازم است به این نکته اشاره نماییم که تمامی فعالیتهای فیزیکی یا روحی مادر در دوران بارداری بر جنین تاثیرگذر است. به عنوان مثال تغذیه، استعمال دخانیات و ورزش مادر مستقیماً سلامتی جنین و اتصالات جفت را تحت تاثیر قرار میدهد. همچنین مسائل روحی، خشونتها و یا شادیها مستقیماً روحیات جنین در رحم مادر را تحت تاثیر قرار میدهند.
باتوجه به نکات فوق ضروریست که مادر در دوران بارداری از استعمال دخانیات، تغذیه ناسالم، مشاجرات خانگی و خشونتها دوری نموده و پدر نیز پیشاپیش محیطی امن و مناسب جهت رشد کودکان و آرامش مادر را فراهم نماید تا از بروز اثرات منفی بر سلامت جنین جلوگیری شده و امر مراقبت از نوزاد پیش از به دنیا آمدن او به بهترین نحو ممکن اجرا گردد.
اقدامات خودمراقبتی پس از زایمان برای مادر نیز به همان اندازه پیش از زایمان اهمیت دارد. از این قبیل اقدامات میتوان به تعویض بهموقع لباسها و نوار بهداشتی، شستشوی روزانه و ترجیحاً با شویندههای مناسب ناحیه تناسلی، نشستن در آب گرم، پانسمان روزانه بخیهها درصورت اجرای سزارین و مصرف مکملهای غذایی تا چندین ماه پس از زایمان اشاره نمود.
مراقبتهای پس از زایمان
در بسیاری از موارد مشاهده میشود که پس از زایمان، مادر درمعرض عفونت، فشار خون بالا و خونریزی قرار میگیرد. لذا مراقبتهای بارداری تنها مختص پیش از زایمان نبوده و میبایست پس از آن نیز مورد توجه والدین قرار گرفته و توصیه میشود در سه روز ابتدایی زایمان بهصورت روزانه و پس از آن نیز در روز دهم تا پانزدهم و روز چهلم تا شصتم پس از زایمان جهت معاینه مادر به پزشک متخصص یا مراکز درمانی مراجعه شود. درصورت مشاهده موارد غیرعادی نظیر بدبو و چرکی شدن ترشحات، تب و لرز، تنگی نفس، سوزش ادرار، خونریزی بیشازحد قاعدگی و تمامی موارد فیزیکی غیرمعمول نیز میبایست سریعاً به مراکز درمانی مراجعه نمود.
همچنین به جهت تحمل فشارهای سخت جسمی و روحی در دوران حاملگی ممکن است مادر دچار افسردگی و موارد روحی اینچنینی شود که درصورت مراجعه به موقع به مراکز درمانی از شدیدتر شدن آن جلوگیری خواهد شد.
بایدها و نبایدهای مراقبتهای دوران بارداری
در مراقبت های دوران بارداری لازم است بدانیم اکثر مسائل به ظاهر نگرانکننده چندان خطری برای مادر و جنین ندارند و مادران باردار میتوانند بدون نگرانی بسیاری از اعمال خود در پیش از بارداری را پس از آن نیز اجرا نمایند. برای مثال درخصوص رنگ کردن موها تاکنون خطری برای جنین گزارش نشده اما بهتر است به منظور اطمینان حداکثری، از لوازم آرایشی بهداشتی مارکهای ارگانیک و مورد اعتماد استفاده نماییم. همچنین اجرای کارهایی نظیر رانندگی، اشتغال مادر باردار، استحمام، روابط جنسی، انواع مسافرت هوایی و زمینی، ورزش، واکسیناسیون(به جز چند مورد) و سایر اعمال شایع تحت نظر پزشک مشاور و رعایت احتیاط لازم تا هفته 36ام بارداری بلامانع است.
عوارض دوران بارداری و برطرفسازی آنها
درصورت بروز حالت تهوع سعی در افزایش دفعات غذاخوردن و کاهش حجم هر وعده نمایید. بهتراست از مصرف غذاهای چرب و مواد قندی خودداری شود.
درصورت بروز واریس در پاها و اندامهای تحتانی میبایست از جورابهای واریس استفاده نموده و ساعاتی در روز پاهای خود را بالا نگه داشت.
درخصوص رفلاکس و سوزشهای سر معده نیز میبایست از صرف غذا قبل از خواب، مصرف غذاهای تند و اسیدی نظیر ترشیها خودداری نموده و ارتفاع بالشت خواب خود را کمی افزایش داد.
افزایش میزان ترشحات واژن درصورتی که بیرنگ و بیبو بوده و با علایمی نظیر خاریدن و سوزش همراه نباشد نگران کنده نخواهند بود؛ اما اگر عفونی و بدبو باشند میبایست با پزشک درمیان گذاشته شود.
سندروم پای بیقرار نیز از عوامل شایع دوران بارداری است که در آن مادران باردار تمایل به حرکت دادن پای خود دارند. این حرکت دادن پا با حرکت دادن آن به دلیل استرس، در نوع تکان دادن و سرعت حرکت پا متفاوت است و درهنگام خواب بیشتر میشود که میتواند حاکی از فقر آهن باشد و بهتر است درصورت مشاهده با پزشک مطرح شود. همچنین درصورت مشاهده تکان دادن سریع پا و علایم استرس یا افسردگی ناشی از تغییر سطح هورمونهای جنسی و سایر عوامل، مراجعه مادر باردار به مشاور میتواند به او درجهت مقابله با مسائل روحی دوران بارداری یاری برساند.
جمعبندی و نتیجهگیری
بارداری، رشد و تربیت یک نسل سالم و قابل اعتماد از آرزوها و مهمترین اهداف هر ازدواج است و دستیابی به این هدف با رعایت نکات متعدد و درعین حال بدون پیچیدگی امکانپذیر است. درخصوص بخش مراقبتهای بارداری این هدف مهم نیز، از سوی صاحبنظران شدیداً بر اهمیت اجرای معاینات پزشکی پیش و پس از زایمان، رعایت رژیم غذایی سالم، ورزش تحت کنترل، مراجعه به پزشک پس از مشاهده عوارض شدید و حفظ آرامش محیط مادر باردار بیش از هرمورد دیگری تاکید شده است. امید داریم که ارائه مطالب مورد اشاره بتواند گامی درجهت سلامتی مادران و فرزندان عزیزشان بردارد.