جراحی تنگی مجرای ادرار در کودکان
رپورتاژ
مجرای ادرار یا میزراه، لوله ای است که ادرار از طریق آن، از مثانه به خارج از بدن تخلیه می شود. مجرای ادرار در مردان، از قسمت پایین مثانه شروع می شود و تا انتهای آلت تناسلی امتداد می یابد. منظور از تنگی مجرای ادرار، باریک شدن این مجرا است. این اتفاق تخلیه ادرار را دشوار می کند.
تنگی مجرای ادرار زمانی رخ می دهد که یک زخم یا اسکار، قسمتی از مجرای ادرار را احاطه کرده و جریان ادرار را کند و یا مسدود می کند. این عارضه می تواند به دلیل عفونت، التهاب، جراحی های قبلی (مانند جراحی هیپوسپادیاس)، سوندگذاری و یا آسیب ایجاد شود.
یکی از علل شایع تنگی مجرای ادرار در پسران، آسیب استرادل (ضربه به ناحیه بین پاها) است. تنگی مجرای ادرار همچنین می تواند به دلیل شکستگی لگن در اثر صدمات شدید ایجاد شود. جراحی ترمیم هیپوسپادیاس، بیشتر از سایر عمل های جراحی ممکن است باعث تنگی مجرای ادرار شود. آسیب به مجرای ادرار حین سوندگذاری نیز می تواند باعث تنگی این مجرا شود. استفاده از مقدار زیادی روان کننده در زمان سوندگذاری، می تواند از بروز این عارضه جلوگیری کند.
تنگی مجرای ادرار در دختران به ندرت اتفاق می افتد و اغلب به دلیل جراحی قبلی در آن ناحیه و یا شکستگی لگن در اثر ضربه شدید ایجاد می شود.
? تنگی مجرای ادرار ممکن است مادرزادی باشد و یا به دلیل التهاب، آسیب، بیماری و یا عمل جراحی ایجاد شود.
علائم تنگی مجرای ادرار در کودکان
علائم این عارضه می تواند شامل مواردی همچون احساس درد هنگام دفع ادرار، جریان آهسته ادرار، کاهش میزان تخلیه مثانه، پاشیده شدن جریان ادرار، وجود خون در ادرار، درد شکم (ناشی از پر بودن مثانه)، خروج ترشحات از مجرای ادرار و عفونت مثانه باشد. تنگی مجرای ادرار می تواند در هر قسمتی از این مجرا (از نوک آلت تناسلی تا مثانه) رخ دهد.
این عارضه می تواند علائم متعددی ایجاد کند که ممکن است خفیف و یا شدید باشند. برخی از این علائم عبارتند از:
- زور زدن هنگام دفع ادرار
- جریان ضعیف یا آهسته ادرار
- احساس درد هنگام دفع ادرار
- عفونت دستگاه ادراری (UTI)
- هماچوری (وجود خون در ادرار)
درمان تنگی مجرای ادرار در کودکان
درمان این عارضه، به محل و طول تنگی مجرا بستگی دارد. روش های متعددی برای درمان تنگی مجرای ادرار وجود دارد که برخی از آن ها عبارتند از:
1_ سیستوسکوپی
در طول این عمل، اورولوژیست ابزاری به نام سیستوسکوپ را به درون مجرای ادرار وارد می کند. سیستوسکوپ یک دستگاه کوچک است که در انتهای آن یک لنز دوربین کوچک وجود دارد. این روش امکان مشاهده مستقیم مجرای ادرار و تنگی آن را برای پزشک فراهم می کند.
2_ یورتروتومی آندوسکوپیک
در این روش در حالی که بیمار تحت بیهوشی عمومی است، یک سیستوسکوپ از طریق آلت تناسلی به درون مجرای ادرار وارد می شود. سپس با استفاده از تیغه ای در انتهای این ابزار وجود دارد، تنگی مجرا برش داده می شود تا مجرای ادراری گشاد شده و جریان ادرار برقرار شود. همچنین می توان از این ابزار برای اتساع و گشاد کردن ناحیه تنگ شده استفاده کرد. در آخر یک لوله کوچک به نام کاتتر تا زمان بهبودی ناحیه تنگ شده درون مجرای ادرار باقی می ماند.
3_ یورتروپلاستی
روش یورتروپلاستی یا جراحی باز، از روش های دیگر پیچیده تر است. استفاده از این روش ممکن است برای برطرف نمودن تنگی های نسبتا طولانی لازم باشد. در این روش، یک برش بین کیسه بیضه و مقعد ایجاد می شود. سپس ناحیه تنگ شده مجرای ادرار برداشته شده و دو قسمت باقی مانده مجرا به هم متصل می شوند (آناستوموز).
در صورتی که تنگی مجرا طول زیادی داشته باشد، ممکن است از یک بافت پیوندی (که معمولا از داخل دهان (بوکال) برداشته می شود) برای افزایش طول مجرای ادرار استفاده شود. به دلیل پیچیدگی این عمل، پزشک جراح ممکن است توصیه کند که یورتروپلاستی طی چند مرحله انجام شود که در این صورت بیش از یک عمل جراحی لازم است. مراقبت های بعد از عمل تنگی مجرای ادرار در میزان درمان آن اثر مستقیم دارد.
تشخیص عارضه ی تنگی مجرای ادرار
این عارضه معمولا زمانی تشخیص داده می‌شود که بیمار با شکایت تکرر ادرار، عفونت دستگاه ادراری، اپیدیدیمیت مکرر (التهاب لوله های اپیدیدیم بیضه) و یا وجود خون در ادرار به پزشک مراجعه می کند. پزشک اورولوژیست با استفاده از آزمایش جریان ادرار و اسکن مثانه، از طبیعی بودن جریان ادرار و خالی بودن مثانه بیمار، مطمئن می شود. سپس پزشک احتمالا یک یورتروگرافی رتروگرید (تصویربرداری از مجرای ادرار) انجام می دهد.
در این آزمایش نوعی ماده حاجب به درون مجرای ادرار تزریق می شود تا به پزشک کمک میکند تا مطمئن شود که قطر مجرای ادرار طبیعی است. در کودکان ممکن است به جای یورتروگرافی رتروگرید، سیستوسکوپی انجام شود. در سیستوسکوپی از نوعی لوله باریک با یک دوربین کوچک، برای مشاهده مستقیم تنگی درون مجرای ادرار استفاده می شود. این روش معمولا در اتاق عمل و تحت بیهوشی انجام می شود.
تشخیص این عارضه ممکن است با معاینه فیزیکی و بررسی علائم بیمار آغاز شود و سپس پزشک انجام آزمایشات تصویربرداری را درخواست بدهد. برخی از این آزمایشات عبارتند از:
1_ آزمایش میزان جریان ادرار
در این آزمایش سرعت جریان ادرار و زمان لازم برای تخلیه مثانه اندازه گیری می شود. سپس با استفاده از یک سونوگرافی مخصوص به نام اسکن مثانه، میزان ادرار باقی مانده در مثانه بررسی می شود. در کودکان مبتلا به تنگی مجرای ادرار، سرعت جریان ادرار کاهش می یابد و معمولا تخلیه مثانه، بیشتر طول می کشد.
2_ سونوگرافی کلیه و مثانه (RBUS)
در این روش از امواج صوتی برای تصویربرداری از کلیه ها و مثانه استفاده می شود. این روش به پزشک کمک می کند تا وجود هیدرونفروز یا اتساع کلیه ها و مجاری ادراری را تشخیص بدهد.
3_ یورتروگرافی رتروگرید (RUG)
در این روش یک کاتتر (نوعی لوله باریک) از انتهای مجرای ادراری کودک (نوک آلت تناسلی) به درون مجرا وارد می شود و از طریق این لوله، نوعی ماده حاجب درون مجرا و مثانه تزریق می شود. سپس از نوعی دستگاه مخصوص اشعه ایکس (فلوروسکوپی) برای عکسبرداری استفاده می شود. پزشک با کمک تصاویر به دست آمده، وجود تنگی در مجرای ادرار، محل آن، میزان تنگی مجرای ادرار و هرگونه ناهنجاری دیگر را بررسی می کند.