لوک بسون – زندگینامه و فعالیت‌های هنری و سینمایی و فهرست آثار – Luc Besson

تاریخ تولد: 18 مارچ 1959

فیلم‌های مهم

آخرین نبرد (1983)، آبی بیکران (1988)، نیکیتا (1990)، لئون (1994)، عنصر پنجم (1997)

چند کلمه که دنیای فیلمساز را می‌سازند

فرد در برابر جامعه، بحران در جوانی، تکنولوژی، دریا، موسیقی، خشونت، تنهایی.

لقب پیشنهادی

اسپیلبرگ فرانسه

چند جمله از دیگران درباره او

• اندور ساریس: «لوک بسون به عنوان فیلمسازی ضد تئوری مؤلف و طرفدار فیلم‌های پر زرق و برق هالیوودی مورد ستایش قرار گرفته است که به دنبال پیدا کردن جایگزینی برای این فیلم‌ها نیست بلکه تلاش می‌کند رنگ و بویی فرانسوی بهشان اضافه کند. از او به عنوان اسپیلبرگ فرانسوی یاد شده است».
• راجر ایبرت: «بسون در ترکیب درام با جلوه‌های بصری پر انرژی استعدادی خدادادی است».

چند حاشیه و جنجال

• بسون هب هیچ وجه رابطه خوبی با منتقدان و نشریات فرانسوی ندارد. فیلم‌هایش را همیشه در سکوت خبری کامل می‌سازد و بارها اعلام کرده که برای مخاطبان فیلم می‌سازد نه منتقدین. در فرانسه تقریباً فقط با مجله پریمیر مصاحبه می‌کند.
• فیلم ژاندارک ابتدا قرار بود به کارگردانی کاترین بیگلو و با حمایت مالی بسون ساخته شود. بر اساس آن چه بیگلو گفته است هنگامی که 8 هفته پیش از آغاز فیلمبرداری بسون توجه می‌شود میلا یوویچ (همسر آینده‌اش) قرار نیست در نقش ژاندارک بازی کند خودش را از پروژه کنار کشید. بیگلو تهدید به شکایت می‌کند اما در نهایت دو طرف قبل از کشیدن به کار به دادگاه به توافق می‌رسند و در نهایت خود بسون با بازی بوویچ فیلم را کارگردانی می‌کند.

جوایز مهم

جایزه سزار بهترین کارگردانی برای عنصر پنجم (۱۹۹۸)

چند جمله مهم از او

• مردم اغلب می‌گویند که من در درونم کودک باقی مانده ام. خودم فکر می‌کنم توانستم ارتباطم را با دوران کودکی حفظ کنم. خاطرات خیلی روشنی از آن دوران دارم. همه ما یک موقع بچه بوده‌ایم. کافیست فقط کمی احترام برای دوران قائل باشیم.
• من هیچ وقت آلوده سینما نشدم. تا ۱۶ سالگی حتی تلویزیون هم نداشتم. احساساتم انعکاس دنیایی از که با چشمان خودم دیده‌ام و تجربه کرده‌ام. در دنیای من همه تحت فرمان دریا بودند و زندگیشان را با سیر طبیعی طلوع و غروب خورشید تنظیم می‌کردند. هیچ وقت به سینما تک نرفتم چیز زیادی از اساتید سینما در دنیا نمی‌دانستم.
• همیشه آدمهای معمولی هستند که تغییرات مهم را به وجود می‌آورند. مسئولان و سیاستمداران هیچ کاری نمی‌کنند. دیوار برلین را چه کسی خراب کرد؟ روز قبل از هیچ کدام از این آدم‌های مهم فکرش را هم نمی‌کردند.

دلایل شهرت

• فیلم‌های بسون به دلیل حال و هوای متفاوت شان با جریان غالب فیلم‌های هنری سینمای فرانسه در این کشور و به خصوص این جوان‌های دهه‌های ۸۰ و ۹۰ محبوبیت زیادی پیدا کردند. جلوه‌های بصری و شیوه کارگردانی و روایت جذاب در فیلم‌های بسون معمولا تاثیر بیشتری از خط داستانی آنها در مخاطب می‌گذارد. از طرف دیگر او به نوعی با جریان اصلی سینمای فرانسه در افتاد و اعلام کرد فیلم هایش را نه برای منتقدین که صرفاً برای مردم می‌سازد و در همین راستا طی این سال‌ها ارتباط محدودی با رسانه‌ها و منتقدان فرانسوی داشته است.
• توانایی بسون در ساخت فیلم‌های اکشن خوب و تمیز ابتدا به عنوان کارگردان و بعدها به عنوان نویسنده و تهیه کننده محبوبیت او را در خارج از مرزهای فرانسه هم گسترش داد و امروز به یکی از اکشن سازان مورد علاقه هالیوود به شمار می‌رود.

همکاران مورد علاقه

ژان رنو، اریک سرا (آهنگساز)، تیری آرزو گاست (فیلمبردار)، گری اولدمن، سیلوی لاندرا (تدوینگر)

یک سکانس مهم از فیلم هایش

سکانس قتل عام خانواده ماتیلدا در لئون با موزیک شاهکار بازی تماشایی گری اولدمن و بعد بازگشت ماتیلدا از سوپرمارکت و عبور از کنار خانه به خون کشیده شده و لئونی که انگار می‌داند اگر در را باز کند وارد ماجرایی می‌شود که مسیر زندگی اش را عوض خواهد کرد، اما نمی‌تواند مقاومت کند و در را باز می‌کند و ترکیب فوق العاده از نور و موسیقی ماتیلدا و ما را آرام می‌کند.

چند نکته از زندگی‌اش

• دوران کودکی اش را در یوگسلاوی سابق گذراند. پدر و مادرش غواصان حرفه‌ای بودند. لوک می‌خواست بیولوژیست دریایی شود که در ۱۷ سالگی هنگام غواصی حادثه ای برایش رخ می‌دهد و باعث می‌شود آن را کنار بگذارد.
• از آن دسته کارگردانانی است که سینما را کاملاً تجربی و بدون تحصیلات آکادمیک یاد گرفته است.
• اولین فیلم بلندش، آخرین نبرد، بازسازی است از اولین تجربه فیلمسازی‌اش که یک فیلم کوتاه سیاه و سفید بود.
• اولین فیلمش به زبان انگلیسی، آبی بیکران (۱۹۸۸)، پرفروش ترین فیلم تاریخ فرانسه تا آن زمان شده اما به دلیل تدوین بد، حذف یک ساعت از فیلم و تغییر پایانش در اکران آمریکا موفق نبود.
• فیلم لئون (۱۹۹۴) جایگاه بسون را به عنوان تواناترین کارگردان فرانسوی در ژانر اکشن تثبیت کرد.
• فیلم عنصر پنجم را بر اساس داستان کوتاهی ساخت که در نوجوانی نوشته بود.
• ژاندارک علی‌رغم جلوه‌های ویژه چشمگیری در اولین شکست بسون محسوب می‌شود.
• گفته که بعد از کارگردانی دهمین فیلمش روسازی را کنار می‌گذارد. آرتور و نامرئی‌ها (۲۰۰۶) دهمین فیلم او به عنوان کارگردان بود. در سالهای اخیر بیشتر مشغول تهیه کنندگی است و فیلم‌هایی چون تاکسی، ترانسپورتر، ربوده شده و از پاریس با عشق را تهیه کرده است.
• سه بار ازدواج کرده و پنج فرزند دارد.
• به غیر از فیلم اولش که مورد استقبال همه قرار گرفت، باقی فیلم‌هایش در فرانسه از طرف نشریات سینمایی محبوبتر مثل پریمیر مورد استقبال و از طرف مجلات تخصصی در مانند پوزیتیف شدیداً مورد انتقاد قرار گرفته‌اند.

منابع الهامش

بسون در مصاحبه‌ای در سال 1984 از پرواز بر فراز آشیانه فاخته (1975) و شبکه (1976) به عنوان دو تا تأثیر گذارترین فیلم‌هایی که دیده یاد می‌کند. هم چنین در سینمای فرانسه کوکتو و کارنه و در سینمای جهان سیدنی لومت، میلوش فورمن، رومن پولانسکی، سام پکین پا و وارن بیتی را به کارگردانان مورد علاقه‌اش معرفی می‌کند. او در مصاحبه‌ای جدیدتر، اسکورسیزی، اسپیلبرگ، کاپولا و کوبریک را هم به این جمع اضافه کرد.

مؤلفه‌های سبکی و مضمونی تکرار شونده

• مرگ معنوی جامعه، از هم پاشیدن و یا نابودی خانواده و عدم وجود انگیزه در افراد برای پیروی از قوانین جامعه سه تا مهم ترین مولفه‌های فیلم‌های بسون هستند. قهرمان‌های فیلم‌های بسون معمولاً آدمهای تنها هستند که در ارتباط برقرار کردن و یک رنگ شدن با جامعه ای که درش زندگی می‌کنند مشکل دارند و به همین دلیل از رسیدن به هدف هایشان در زندگی بازمانده‌اند. مبارزه با سیاست “حذف کردن” در قبال کسانی که ایده آل‌ها و دیدگاه‌های غیر از نمونه‌های مورد تایید جامعه دارند یکی از مهمترین اهداف سینمای بسون است. خشونت هم عنصر دیگری است که همیشه در مرکز فیلم‌های بسون وجود دارد.
• در زمینه مولفه‌های سبکی لوک بسون جز آن کارگردانان متمایز و برجسته‌ای محسوب می‌شود که بدون دیدن اسمشان می‌توان فیلمشان را شناخت. از تیتراژ فیلم هایش گرفته که معمولاً طی آن‌ها دوربین با سرعت پایین به سوی جسمی حرکت می‌کند تا صحنه‌های تعقیب و گریز خاص و کاراکترهای کم حرف فیلم‌هایش. اما شاید مهمترین مولفه سبکی فیلم‌های او موسیقی آن‌ها باشد. از لحاظ کیفیت و کمیت حجم قابل توجهی از زمان فیلم‌های بسون با موسیقی همراه است. درصد حضور موسیقی در فیلم‌های او را در جدول زیر ببینید: