سندرم زجر حاد تنفسی یا ARDS چیست؟ شیوه تشخیص و درمان آن

سندرم زجر حاد تنفسی Acute respiratory distress syndrome یا ARDS زمانی رخ می‌دهد که مایع در کیسه‌های هوایی کوچک و کشسان (آلوئول‌ها) در ریه‌ها جمع می‌شود. این مایع ریه‌های شما را از پر شدن هوای کافی باز می‌دارد، به این معنی که اکسیژن کمتری به جریان خون شما می‌رسد. این امر اکسیژن لازم برای عملکرد اندام‌های شما را از دست می‌دهد.

ARDS معمولاً در افرادی اتفاق می‌افتد که از قبل مریض هستند و یا آسیب‌های قابل توجهی دارند. تنگی نفس شدید – علامت اصلی ARDS – معمولاً در عرض چند ساعت تا چند روز پس از آسیب یا عفونت ناگهانی ایجاد می‌شود.

بسیاری از افرادی که دچار ARDS می‌شوند، زنده نمی‌مانند. خطر مرگ با افزایش سن و شدت بیماری افزایش می‌یابد. از بین افرادی که از ARDS جان سالم به در می‌برند، برخی به طور کامل بهبود می‌یابند و برخی دیگر دچار آسیب دائمی به ریه‌های می‌شوند.

علائم سندرم زجر حاد تنفسی یا ARDS

علائم و نشانه‌های ARDS بسته به علت و شدت آن و همچنین وجود بیماری زمینه‌ای قلبی یا ریوی می‌تواند از نظر شدت متفاوت باشد. آن‌ها عبارتند از:

• تنگی نفس شدید
• تنفس سخت و غیر معمول سریع
• فشار خون پایین
• سردرگمی و خستگی شدید

زمان مراجعه به پزشک در سندرم زجر حاد تنفسی یا ARDS

ARDS معمولاً به دنبال یک بیماری یا آسیب عمده است و اکثر افرادی که تحت تأثیر قرار گرفته‌اند قبلاً در بیمارستان بستری هستند.

علل سندرم زجر حاد تنفسی یا ARDS

برونشیول‌ها و آلوئول‌ها کادر محاوره‌ای بازشو را باز کنید

علت مکانیکی ARDS مایعی است که از کوچکترین رگ‌های خونی در ریه‌ها به کیسه‌های کوچک هوایی که خون در آن اکسیژن‌رسانی می‌شود، نشت می‌کند. به طور معمول، یک غشای محافظ این مایع را در عروق نگه می‌دارد. با این حال، بیماری یا صدمات شدید می‌تواند باعث آسیب به غشاء شود و منجر به نشت مایع ARDS شود.

دلایل اصلی ARDS عبارتند از:

• سپسیس شایع‌ترین علت ARDS سپسیس است، عفونت جدی و گسترده جریان خون.
• استنشاق مواد مضر. تنفس غلظت بالای دود یا گاز‌های شیمیایی می‌تواند منجر به ARDS شود، مانند استنشاق (تنفس) استفراغ یا قسمت‌های نزدیک به غرق شدن.
• ذات الریه شدید. موارد شدید پنومونی معمولاً هر پنج لوب ریه را درگیر می‌کند.
• سر، قفسه سینه یا سایر آسیب‌های عمده. تصادفات مانند سقوط یا تصادف با اتومبیل می‌تواند مستقیماً به ریه‌ها یا قسمتی از مغز که تنفس را کنترل می‌کند آسیب برساند.
• بیماری کروناویروس 2019 (COVID-19). افرادی که به COVID-19 شدید مبتلا هستند ممکن است ARDS ایجاد کنند.
• دیگر عوامل. پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)، تزریق خون گسترده و سوختگی.

عوامل خطر در سندرم زجر حاد تنفسی یا ARDS

اکثر افرادی که به ARDS مبتلا می‌شوند در حال حاضر به دلیل بیماری دیگری در بیمارستان بستری هستند و بسیاری از آن‌ها به شدت بیمار هستند. اگر عفونت گسترده‌ای در جریان خون (سپسیس) داشته باشید، به ویژه در معرض خطر هستید.

افرادی که سابقه مشروبات الکلی مزمن دارند، بیشتر در معرض ابتلا به ARDS هستند. همچنین احتمال مرگ آن‌ها بر اثر ARDS بیشتر است.

عوارض سندرم زجر حاد تنفسی یا ARDS

اگر ARDS دارید، می‌توانید مشکلات پزشکی دیگری را در حین بستری شدن ایجاد کنید. شایع‌ترین مشکلات عبارتند از:

• لخته شدن خون. دراز کشیدن در بیمارستان در حالی که از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده می‌کنید می‌تواند خطر ابتلا به لخته شدن خون را به ویژه در رگ‌های عمقی پا‌ها افزایش دهد. اگر یک لخته در ساق پا ایجاد شود، بخشی از آن می‌تواند جدا شود و به یک یا هر دو ریه شما برسد (آمبولی ریه) – جایی که جریان خون را مسدود می‌کند.
• خوابیدن ریه (پنوموتوراکس). در بیشتر موارد ARDS، از دستگاه تنفسی به نام ونتیلاتور برای افزایش اکسیژن در بدن و بیرون آوردن مایع از ریه استفاده می‌شود. با این حال، فشار و حجم هوای دستگاه تنفس می‌تواند گاز را مجبور کند از یک حفره کوچک در قسمت بیرونی ریه عبور کرده و باعث خوابیدن و انقباض آن ریه شود.
• عفونت‌ها از آنجا که دستگاه تنفس مستقیماً به لوله‌ای که در نای شما وارد شده است متصل شده است، این امر باعث می‌شود که میکروب‌ها بسیار راحت‌تر به ریه‌های شما آسیب برسانند و آسیب بیشتری به آن‌ها وارد کنند.
• زخم (فیبروز ریوی). زخم و ضخیم شدن بافت بین کیسه‌های هوا می‌تواند ظرف چند هفته از شروع ARDS رخ دهد. این امر باعث سفت شدن ریه‌های شما می‌شود و جریان اکسیژن از کیسه‌های هوا را به جریان خون شما سخت‌تر می‌کند.

به لطف بهبود درمان، افراد بیشتری از ARDS جان سالم به در می‌برند. با این حال، بسیاری از بازماندگان با اثرات بالقوه جدی و گاهی پایدار مواجه می‌شوند:

• مشکلات تنفسی. بسیاری از افراد مبتلا به ARDS بیشتر عملکرد ریه خود را طی چند ماه تا دو سال بازیابی می‌کنند، اما برخی دیگر ممکن است تا پایان عمر با مشکلات تنفسی روبرو شوند. حتی افرادی که خوب عمل می‌کنند معمولاً تنگی نفس و خستگی دارند و ممکن است به مدت چند ماه در خانه به اکسیژن مکمل نیاز داشته باشند.
• افسردگی. اکثر بازماندگان ARDS همچنین گزارش می‌دهند که دوره افسردگی را پشت سر گذاشته‌اند که قابل درمان است.
• مشکلات حافظه و تفکر واضح. آرام بخش‌ها و سطح پایین اکسیژن در خون می‌تواند منجر به از دست دادن حافظه و مشکلات شناختی بعد از ARDS شود. در برخی موارد، عوارض ممکن است با گذشت زمان کاهش یابد، اما در برخی دیگر، آسیب ممکن است دائمی باشد.
• خستگی و ضعف عضلانی. حضور در بیمارستان و ونتیلاتور می‌تواند باعث ضعف عضلات شما شود. همچنین ممکن است پس از درمان احساس خستگی شدید کنید.

تشخیص سندرم زجر حاد تنفسی یا ARDS

هیچ آزمایش خاصی برای شناسایی ARDS وجود ندارد. تشخیص بر اساس معاینه فیزیکی، اشعه ایکس قفسه سینه و سطح اکسیژن است. همچنین مهم است که سایر بیماری‌ها و شرایط – به عنوان مثال، برخی مشکلات قلبی – که می‌توانند علائم مشابهی را ایجاد کنند، رد شود.

تصویربرداری

• عکس‌برداری از قفسه سینه اشعه ایکس قفسه سینه می‌تواند مشخص کند که کدام قسمت از ریه‌ها و چه مقدار از ریه‌ها مایع در خود دارند و آیا قلب شما بزرگ شده است یا خیر.
• توموگرافی کامپیوتری (CT). سی تی اسکن تصاویر اشعه ایکس گرفته شده از جهات مختلف را به صورت مقطعی از اندام‌های داخلی ترکیب می‌کند. سی تی اسکن می‌تواند اطلاعات دقیقی در مورد ساختار‌های داخل قلب و ریه‌ها ارائه دهد.

آزمایشات آزمایشگاهی

آزمایش با استفاده از خون شریان مچ دست می‌تواند سطح اکسیژن شما را اندازه‌گیری کند. انواع دیگر آزمایش‌های خون می‌توانند علائم عفونت یا کم خونی را بررسی کنند. اگر پزشک شما مشکوک به عفونت ریه است، ممکن است‌ترشحات مجاری تنفسی شما آزمایش شود تا علت عفونت مشخص شود.

آزمایشات قلبی

از آنجا که علائم و نشانه‌های ARDS مشابه علائم برخی مشکلات قلبی است، پزشک ممکن است آزمایشات قلبی مانند موارد زیر را توصیه کند:

• الکتروکاردیوگرام این آزمایش بدون درد فعالیت الکتریکی قلب شما را ردیابی می‌کند. این شامل اتصال چندین سنسور سیمی به بدن شما است.
• اکوی قلب، این آزمایش می‌تواند مشکلات مربوط به ساختار و عملکرد قلب شما را نشان دهد.

درمان  سندرم زجر حاد تنفسی یا ARDS

اولین هدف در درمان ARDS بهبود سطح اکسیژن در خون است. بدون اکسیژن، اندام‌های شما نمی‌توانند به درستی عمل کنند.

اکسیژن

برای دریافت اکسیژن بیشتر به جریان خون، پزشک احتمالاً از موارد زیر استفاده می‌کند:

• اکسیژن اضافی برای علائم خفیف‌تر یا به عنوان یک اقدام موقتی، اکسیژن ممکن است از طریق ماسکی که محکم روی بینی و دهان شما قرار می‌گیرد، منتقل شود.
• تهویه مکانیکی. اکثر افراد مبتلا به ARDS برای تنفس به کمک دستگاه نیاز دارند. یک دستگاه تنفس مکانیکی هوا را به ریه‌های شما میراند و مقداری از مایع را از کیسه‌های هوا خارج می‌کند.

مایعات

مدیریت دقیق مایعات داخل وریدی بسیار مهم است. مایع زیاد می‌تواند تجمع مایع در ریه‌ها را افزایش دهد. مایعات بسیار کم می‌تواند بر قلب و سایر اندام‌های شما فشار وارد کند و منجر به شوک شود.

دارو

افراد مبتلا به ARDS معمولاً به موارد زیر دارو می‌دهند:

• پیشگیری و درمان عفونت‌ها
• درد و ناراحتی را تسکین دهید
• جلوگیری از لخته شدن خون در پا‌ها و ریه‌ها
• رفلاکس معده را به حداقل برسانید
• آرام بخش

شیوه زندگی و دارو‌های خانگی در  سندرم زجر حاد تنفسی یا ARDS

اگر در حال بهبودی از ARDS هستید، توصیه‌های زیر می‌تواند به محافظت از ریه‌های شما کمک کند:

• ترک سیگار. اگر سیگار می‌کشید، برای ترک آن کمک بگیرید و تا جایی که امکان دارد از سیگار دست دوم اجتناب کنید.
• واکسن : تزریق سالانه آنفولانزا (آنفولانزا) و همچنین واکسن ذات الریه هر پنج سال یکبار می‌تواند خطر ابتلا به عفونت ریه را کاهش دهد.

مقابله و پشتیبانی در سندرم زجر حاد تنفسی یا ARDS

بازیابی از ARDS می‌تواند یک راه طولانی باشد و شما نیاز به پشتیبانی زیادی دارید. اگرچه بهبود هر فردی متفاوت است، اما آگاهی از چالش‌های رایج که دیگران با این اختلال مواجه می‌شوند می‌تواند کمک‌کننده باشد. این نکات را در نظر بگیرید:

• کمک بخواهید. به ویژه پس از مرخص شدن از بیمارستان، مطمئن شوید که در انجام کار‌های روزمره به شما کمک می‌شود تا زمانی که بدانید چه چیزی می‌توانید به تنهایی مدیریت کنید.
• در توانبخشی ریوی شرکت کنید. در حال حاضر بسیاری از مراکز درمانی برنامه‌های توانبخشی ریوی را ارائه می‌دهند که شامل تمرینات ورزشی، آموزش و مشاوره برای کمک به شما در یادگیری نحوه بازگشت به فعالیت‌های عادی و رسیدن به وزن ایده آل است.
• به یک گروه پشتیبانی بپیوندید گروه‌های حمایتی برای افرادی که مشکلات مزمن ریوی دارند وجود دارد. آنچه در انجمن یا آنلاین شما موجود است کشف کنید و به پیوستن به دیگران با تجربیات مشابه فکر کنید.
• از متخصصان کمک بخواهید. اگر علائم افسردگی دارید، مانند ناامیدی و از دست دادن علاقه به فعالیت‌های معمول خود، به پزشک خود اطلاع دهید یا با یک متخصص بهداشت روانی تماس بگیرید. افسردگی در افرادی که ARDS داشته‌اند شایع است و درمان می‌تواند کمک‌کننده باشد.