معرفی فیلم گارسنِ زن – نقد، تحلیل و خلاصه داستان – Waitress 2007

کارگردان و فیلمنامه نویس: آدرین شلی. بازیگران: کری راسل، ناتان فیلیون، شریل هاینز، جرمی سیستو و اندی گریفیث. 108 دقیقه.

آدرین شلی، کارگردان و فیلمنامه نویس چهل سالهٔ فیلم گارسن زن، در نوابر 2006 به هنگام کار بر روی مرحلهٔ پساتولید این فیلم کشته شد. قتل در نیویورک اتفاق افتاد. قاتل یک کارگر ساختمانی بود که در آپارتمان زیر دفتر شلی مشغول کار بود. شلی به این کارگر عصبانی اعتراض کرده و از او خواسته بود آرام‌تر کار کند. اما بحث میان این دو بالا گرفت و نهایتاً کارگر اقدام به قتل کارگردان کرد. قاتل پس از قتل شلی سعی کرد با صحنه سازی طوری جلوه دهد که انگار شلی در دفتر کارش اقدام به خودکشی کرده است. اما پلیس پس از یک هفته موفق به شناسایی قاتل شد و وی را دستگیر کرد. آدرین شلی کار در سینما را از بازی در فیلم‌های انتزاعی و تجربی هال هارتلی آغاز کرد. عده‌ای معتقدند که رویکرد شلی فیلمساز به شهر کوچک آمریکایی و کاراکترهایش و لوکیشن‌های محقر شباهت زیادی به رویکرد هال هارتلی در فیلم‌های اولیه‌اش دارد. گارسن زن آخرین و بهترین فیلم آدرین شلی لقب گرفته است. این فیلم برای اولین بار در جشنوارهٔ فیلم‌های مستقل ساندنس به نمایش درآمد و نقدهای بسیار خوبی دریافت کرد. اما باید توجه داشت که این تمجیدها صرفاً نوعی واکنش احساسی به مرگ آدرین شلی نیست. گارسن زن فارغ از مرگ تاسف بار سازنده‌اش، فیلم بسیار خوب و ارزنده‌ای است. برخی از منتقدان از این فیلم به عنوان اثری «مکاشفه‌ای» نام برده‌اند.

آدرین شلی در فیلم گارسن زن نشان می‌دهد که چه استعداد غریبی دارد برای مشاهدهٔ حس‌های انسانی. رویکرد او عمدتاً فارغ از احساسات گرایی است؛ تا آنجا که حتی در برخی مواقع با بی احساسی محض پهلو می‌زند. اما در همه حال این رویکرد صمیمانه و برخاسته از قلب است. با این حال نباید همهٔ موفقیت فیلم گارسن زن را خلاصه به گرمای احساسی‌اش کرد. کار شلی با بازیگران‌اش فوق العاده عالی است. او چنان بازی زیبایی از کری راسل، ایفاگر نقش اصلی گارسن زن، گرفته که باید این بازی را از حالا جزو نامزدان اسکار سال 2008 اعلام کرد. این بازی قاطع، سرراست، خودآگاه و کاملاً غیر رمانتیک – و در عین حال آکنده از احساس – برگ برندهٔ فیلم گارسن زن است. کمتر تماشاگری می‌تواند فیلم را ببیند و با «جینا» ی فیلم همدلی نکند.

این همدلی آنچنان قدرتمند است که تماشاگر چشم بر برخی از معایب کوچک فیلم – عدم یکدستی در انسجام فیلم و برخی مایه‌های سریال‌اش – می‌بندد. کری راسل در فیلم گارسن زن در قالب جینا ظاهر می‌شود. جینا زن باهوش و با استعدادی است که در یک رستوران کوچک در یک شهر کوچک جنوب آمریکا کار می‌کند. جینا بیشتر اوقات خود را در رستوران سپری می‌کند. او همزمان در دو شغل انجام وظیفه می‌کند: گارسنی و شیرینی پزی. کیک‌هایی که جینا می‌پزد بسیار خوشمزه و خوش طعم است. جینا دو همکاری دارد به اسامی بکی (شریل هاینز) و دان (آدرین شلی). این دو معتقدند که جینا بهترین شیرینی پز دنیاست اما زندگی داخلی‌اش یک فاجعه است. جینا با مرد درنده خویی به اسم ارل (جرمی سیستو) ازدواج کرده است. ارل با تهدید و ارعاب مداوم در تلاش است تا جینا را برای خودش نگه دارد. جینا درصدد است راهی بیابد تا خود را از شر این مرد دیوانهٔ خطرناک نجات دهد. در ادامهٔ ماجرا، جینا در پی تماس ناخواسته‌ای با شوهرش، حامله می‌شود. او سپس به پزشک مراجعه می‌کند. پزشک جینا، دکتر پومتر (ناتان فیلیون)، مرد جوان و مهربانی است که توجه جینا را به خود معطوف می‌کند. تدریجاً رابطه‌ای میان جینا و دکتر آغاز می‌شود. جینا از طریق رابطه با دکتر امکان این را می‌یابد که خود را از شر شوهر خطرناک‌اش خلاص کند و …

گارسن زن در اساس یک درام سبک آمیخته با کمدی ظریف است. در چنین فیلمی کاراکتر بسیار خشن ارل، یک عامل مزاحم و غیرضروری است. ارل خشن‌تر از ان است که جایی در این فیلم داشته باشد. شلی به شیوهٔ خودش این کاراکتر را بسیار هول انگیزتر و ترسناک‌تر از کار درآورده. (در صحنه‌ای از فیلم ارل در حالی که دست روی شانهٔ جینا گذاشته و صورت‌اش را می‌بوسد به آرامی و مهربانی در گوش او زمزمه می‌کند: «من شکم‌ات را سیر می‌کنم، من اجاره خانه را می‌دهم. پس به دستوراتم عمل کن تا دیوانه نشوم.») در صحنه‌هایی که ارل حضور دارد، فیلم طعم و مزهٔ اصلی خود را از دست می‌دهد. این صحنه‌ها اگرچه دربردارندهٔ خشونت فیزیکی آشکار نیست اما به شدت باعث ناآرامی تماشاگر می‌شود. یکی از جذابیت‌های فیلم، مهارت شیرینی پزی جیناست. در این فیلم کیک‌ها حرف‌های گفتنی بسیاری دارند. هر کدام از کیک‌هایی که جینا می‌پزد معنا و مفهوم استعاری خاص خودش را دارد؛ هر چند که زن به رغم بهره گیری‌اش از کیک‌ها یک «فیلم غذایی» نیست.

گارسن زن با مقولهٔ قدرتمند شدن زنان سر و کار دارد. مشکل جینا، بیش و کم مشکل بسیاری از زنان دنیاست. بسیاری از زنان گرفتار شده در ازدواج‌های ناموفق برای خروج از بن بست نیاز به توانمند شدن دارد و فیلم گارسن زن به همهٔ این زن‌ها یادآوری می‌کند که هر زنی در هر شرایطی که هست اگر بخواهد می‌تواند قدرتمند شود و سرنوشت خود را عوض کند.