فیلم سقوط یا downfall در مورد آخرین ساعات زندگی هیتلر در پناهگاهش: بررسی و تحلیل

فیلم سقوط downfall را چندی پیش تهیه کردم و دیدم ، طبق معمول به صورت تصادفی، از بازار سیاه فیلم ایران و در میان شمار زیادی فیلم کم‌ارزش و پر ارزش دیگر. این فیلم دراماتیک به واپسین روزهای زندگی هیتلر در پناهگاهش در برلین می‌پردازد.این فیلم به وسیله Oliver Hirschbiegel کارگردانی شده و نویسندگی وتهیه‌کنندگی آن برعهده Bernd Eichinger بوده است. نقش اصلی فیلم سقوط، یعنی نفش هیتلر را Bruno Ganz بازی کرده است. در اسکار سال ۲۰۰۵ فیلم سقوط به عنوان بهترین فیلم خارجی انتخاب شد.

فیلمهایی که چهره واقعی از هیتلر ارائه کنند ، زیاد نیستند. فیلم سقوط جزو معدود فیلمهای مورد علاقه من در این دسته است. در این فیلم کارگردان کوشیده تا جنون بیرحمانه هیتلر و نزدیکانش را در برابر تعقل نسبی و یا کامل دیگر آلمانیها قرار دهد. در میان شخصیتهای تعقل‌گرا در این فیلم می توان از ارنست گونتر افسر پزشک اس‌اس و Traudl Junge منشی هیتلر یاد کرد.حتی Albert Speer از سران نازی در صحنه‌هایی هیتلر را تشویق به فکر کردن به مردم می‌کند.

Traudl Junge منشی هیتلر که نقش وی را Alexandra Maria Lara بازی کرده است امکان ساختن این فیلم را فراهم آورد. در صحنه آغازین فیلم وی در حال توضیح چگونگی قبول منشی‌گری هیتلر دیده می‌شود. وی منشی‌گری هیتلر را بین سالهای ۱۹۴۲ و ۱۹۴۵ برعهده داشت و در برنامه‌ای به نام “نقطه کور : منشی هیتلر” قبل از مرگش در سال ۲۰۰۲ شرکت کرد. به یادآوری خاطرات وی و دنیایی که وی در قلب آن قرار داشت این فرصت را به فیلم سقوط داد که از فیلمهای مشابه متمایز شود.

Bruno Ganzهنرپیشه سوئیسی‌الاصل نقش هیتلر را هنرمندانه ، تاثیرگذار و گیرا ایفا کرده است. می‌توان گفت وی به نوعی هیتلر را زنده کرده است. هیتلری که او به وجود آورده است مردی است که از لحاظ جسمانی وعقلانی بیمار است و مدام خلقش تغییر می‌کند.

یکی از نکات برجسته فیلم دنبال کردن زندگی یک نوجوان ۱۲ ساله به عنوان نمادی از جوانانی است که در طی نیم قرن بعد از پایان جنگ ، آلمان را اینگونه که امروز هست، ساختند.

کاراکتر اوا براون که نقش وی را Juliane Koehler بازی کرده است ،در این فیلم منطبق بر نوشته‌هایی بود که فبلا خوانده بودم.

اما نکته شاخص فیلم مشاهده پاره‌ای از جنبه‌های انسانی هیتلر است. بیشتر فیلمهای دیگر در مورد شخصیتهایی از این دست بسیار مطلق‌گرا هستند، ولی این فیلم کوشیده است چهره واقعی‌تری از هیتلر را به نمایش گذارد.

طبق روال معمولم قبل از دیدن یک فیلم تا جایی که ممکن است تفسیر و نقدی در مورد فیلم نمی‌خوانم. بعد از دیدن فیلم کمی گوگلیدم یک نقل قول جالب از یکی از بینندگان این بود:

” ما فقط مصائب مسیح مل گیبسون را دیده بودیم ، حالا می توانیم مصائب هیتلر را در آخرین روزهای زندگیش ببینیم.”

بعضیها هم از ابراز نگرانی کرده بودند. یک تاریخدان برجسته آلمانی هم جمله جالبی گفته است:

” تخفیف تاریخ به داستانهایی درباره مردم برای فهم روند کلی تاریخ مناسب نبست.”

ولی یک تاریخدان انگلیسی از کاراکتر هیتلر در این فیلم ابراز رضایت کرده است و آن را مبتنی بر واقیت دانسته است.

اما کارگردان این فیلم در اینباره می‌گوید:

“نیازی برای جنبه انسانی بخشیدن به هیتلر نیست ،برای اینکه همه ما می‌دانیم وی یک انسان بود. سعی ما این بود که یک چهره سه‌بعدی از وی بسازیم. سعی کردیم به شخصیت اصلی هیتلر نزدیک شویم تا نشان دهیم او واقعا که بود- و یا مجبور باشد- تا قادر باشد همه افراد یک ملت متمدن را بفریبد و به بربریت سوق دهد. برای من آشکار است که مخلوقات شیطانی نمی‌توانند همه مردم را همانگونه شیطانی کنند که هیتلر کرد. البته که او سیاستمدار بود . البته که همه ابزارهای انسانیت را برای ایجاد تغییر و تحول در مردم داشت. برای همین ما وی را آنگونه به نمایش درآوردیم.”

منابع مورد استفاده این نوشته:

سایت اصلی فیلم سقوط

سایت بی‌بی‌سی

مصاحبه با کارگردان فیم سقوط و برونو گنز در سایت about film

سایت channel 4