چرا کودکان دچار یبوست می‌شوند و چطور می‌شود یبوست آنها را درمان کرد؟
کم شدن دفعات اجابت مزاج که غالبا همراه با سفتی قوام مدفوع است، یبوست نامیده می‌شود. در اکثر موارد یبوست موجب ایجاد درد در هنگام دفع مدفوع می‌شود. اگر چه اختلالات زمین‌های گوارشی، آندوکرین و نورولوژیک می‌توانند موجب یبوست شوند، ولی یبوست عملکردی (فانکشنال) به معنای آن است که هیچ علت ارگانیکی برای یبوست شناخته نشده است.
بی‌اختیاری مدفوع (Encopresis): به معنای دفع منظم مدفوع به شکل ارادی یا غیر ارادی پس از ۴ سالگی در مکانی غیر از توالت است. این اختلال معمولا بدون یبوست اتفاق نمی‌افتد.
نشت مدفوع یا کثیف کردن (Soiling): عبارت است از دفع غیرارادی مدفوع که معمولا با تجمع توده مدفوعی (Fecal impaction) همراه است.
دفعات دفع مدفوع: دفعات طبیعی دفع مدفوع از زمان تولد تا ۴ سالگی، کاهش می‌یابد و از بیش از ۴ بار دفع مدفوع در روز به تقریبا یک بار دفع مدفوع در روز می‌رسد.
اپیدمیولوژی: میزان بروز یبوست و نشت مدفوع (Soiling) در سنین پیش دبستانی در دختر‌ها و پسر‌ها یکسان است، در صورتی که در سن مدرسه، در پسر‌ها شایع‌تر است.
اتیولوژی: اتیولوژی یبوست عملکردی و نشت مدفوع شامل این موارد است: ۱- رژیم غذایی کم فیبر؛ ۲- حرکات آهسته گوارشی به دلایل نورولوژیک یا ژنتیکی و خودداری از دفع مدفوع به علت تجربه دفع دردناک در گذشته
یافته‌های بالینی
1- نشت خود به خودی مدفوع که والدین از این شکایت دارند که کودکشان لباس زیرش را کثیف می‌کند؛ به این علامت Soiling گفته می‌شود.
۲- افزایش قطر مدفوع
۳- در کودکان کمتر از ۳ سال، شکایت اصلی، درد زمان دفع، سفتی و تراکم مدفوع است.
مطالعات تصویربرداری
۱- گرافی شکم ضروری نیست.
۲- مطالعات بیشتر مثل باریم انما و بیوپسی رکتوم تنها زمانی که شرح حال یا معاینه فیزیکی نشان دهنده علت ارگانیک باشد، انجام می‌شوند.
تشخیص افتراقی: اختلالات ارگانیکی که می‌توانند سبب یبوست شوند، عبارتند از:
1- اختلالات نخاع مثل تومور نخاع یا نخاع
Tetherd ۲- بیماری هیرشپرونگا
٣- هیپوتیروئیدی
۴- تنگی مقعد و عقب ماندگی ذهنی و اوتیسم
۵- دارو‌هایی که می‌توانند منجر به یبوست مزمن شوند، عبارتند از:اوپیوئید‌ها، فنوتیازین، ضدافسردگی‌ها و آنتی کلینرژیک‌ها
درمان
اموزش: درمان در ابتدا با توضیح به کودک و خانواده آغاز می‌شود و بر مزمن بودن یبوست و خوب بودن پیش آگهی در صورت درمان مناسب تأکید می‌شود.
پاکسازی کولون: سپس کولون کاملا پاکسازی می‌شود و تراکم مدفوع برطرف می‌شود. روش‌هایی که استفاده می‌شوند عبارتند از: انما به تنهایی، انما همراه شیاف، مسهل خوراکی و خوردن روغن معدنی به مقدار زیاد
آموزش رفتاری کودک و خانواده باید میزان مدفوع دفع شده را یادداشت کنند. کودک باید ۳ تا ۴ بار در روز به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه در توالت بنشیند (باخم کردن قسمت فوقانی بدن و قراردادن پا‌ها روی زمین).
درمان نگهدارنده: بعد از رفع سفت شدگی مدفوع مرحله نگهدارنده درمان آغاز می‌شود. این مرحله شامل توجه به رژیم غذایی، تجویز دارو برای منظم کردن دفع و آموزش رفتاری است. مقدار فیبر رژیم غذایی برحسب گرم با اضافه کردن عدد ۱۰ به سن کودک برحسب سال به دست می‌آید (کودک ۱۰ ساله باید روزانه ۲۰g فیبر استفاده کند. ). در ازای هر گرم فیبر، ۲ اونس (۶۵ گرم) مایعات غیرلبنی باید مصرف شود. آب میوه‌های حاوی سوربیتول (مانند آب آلو، گلابی و سیب) باعث افزایش مقدار آب مدفوع می‌شوند. پودر اتیلن گلیکول به دلیل طعم و قوام مناسبی که دارد به خوبی تحمل می‌شود.
پروگنوز: تا مبتلایان به یبوست عملکردی خوب می‌شوند به طوری که دیگر به دارو نیاز ندارند. هرچه س ن کودک در زمان درمان پایین‌تر باشد احتمال موفقیت بالاتر خواهد بود. درمان موفق به ۶ تا ۲۴ ماه زمان نیاز دارد.
عوارض: یبوست مزمن و نشت مدفوع باعث اختلال عملکرد اجتماعی و کاهش اعتماد به نفس می‌شوند؛ همچنین ممکن است موجب بروز عادت‌های غیرمعمول خوردن در کودکان شوند.
