علت یبوست و بررسی جامع راه‌های تشخیص و درمان آن
یبوست مزمن به معنی کاهش دفعات اجابت مزاج یا دفع مدفوع دشوار است که چند هفته یا بیشتر ادامه داشته باشد. به طور کلی یبوست به عنوان کمتر از سه بار دفع مدفوع در هفته توصیف می‌شود.
اگرچه یبوست گاهگاهی بسیار رایج است، اما برخی از افراد دچار یبوست مزمن می‌شوند که می‌تواند توانایی آن‌ها را در انجام کار‌های روزانه مختل کند. یبوست مزمن همچنین ممکن است باعث فشار زیاد افراد به منظور دفع مدفوع شود.
درمان یبوست مزمن تا حدی به علت زمینه‌ای بستگی دارد. با این حال، در برخی موارد، علت آن هرگز پیدا نمی‌شود.
علائم
علائم و نشانه‌های یبوست مزمن عبارتند از:
-------
علت و عوارض مشکل پزشکی از چیست؟
- دفع کمتر از سه مدفوع در هفته
- داشتن مدفوع توده‌ای یا سفت
- فشار برای انجام حرکات روده
- احساس می‌کنید انسداد در راست روده شما وجود دارد که از حرکت روده جلوگیری می‌کند
- احساس می‌کنید نمی‌توانید مدفوع را به طور کامل از راست روده خالی کنید
- نیاز به کمک برای تخلیه راست روده، مانند استفاده از دستان خود برای فشار روی شکم و استفاده از انگشت برای خارج کردن مدفوع از راست روده
اگر دو یا چند مورد از این علائم را در سه ماه گذشته تجربه کرده‌اید، ممکن است یبوست مزمن تلقی شود.
علل
یبوست اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که مدفوع خیلی کند در دستگاه گوارش حرکت می‌کند یا نمی‌تواند به طور موثر از راست روده خارج شود، که ممکن است باعث سفت شدن و خشک شدن مدفوع شود. یبوست مزمن دلایل احتمالی زیادی دارد.
- پارگی‌های ریز در پوست اطراف مقعد (شقاق مقعد)
- انسداد روده (انسداد روده)
- سرطان روده بزرگ
- تنگ شدن روده بزرگ (تنگی روده)
- سایر سرطان‌های شکمی که بر روده بزرگ فشار می‌آورند
- سرطان راست روده
- برآمدگی راست روده از دیواره پشت واژن (رکتوسل)
مشکلات عصبی می‌تواند بر اعصابی که باعث انقباض ماهیچه‌های روده بزرگ و راست روده می‌شوند و مدفوع را از طریق روده‌ها حرکت می‌دهند، تأثیر بگذارد. علل عبارتند از:
- آسیب به اعصاب کنترل‌کننده عملکرد‌های بدن (نوروپاتی اتونوم)
- اسکلروز چندگانه (مالتیپل اسکلروزیس یا همان بیماری ام اس)
- بیماری پارکینسون
- آسیب نخاعی
- سکته مغزی
مشکل در عضلات دفع‌کننده
مشکلات مربوط به ماهیچه‌های لگن در حرکات روده ممکن است باعث یبوست مزمن شود. این مشکلات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ناتوانی در شل کردن ماهیچه‌های لگن به منظور اجابت مزاج (آنیسموس)
- ماهیچه‌های لگن که آرامش و انقباض را به درستی هماهنگ نمی‌کنند (دیسینرژی)
- ضعف عضلات لگن
شرایطی که بر هورمون‌های بدن تأثیر می‌گذارد
هورمون‌ها به تعادل مایعات در بدن کمک می‌کنند. بیماری‌ها و شرایطی که تعادل هورمون‌ها را بر هم بزنند ممکن است منجر به یبوست شوند، از جمله:
- دیابت
- غده پاراتیروئید بیش فعال (هیپرپاراتیروئیدیسم)
- بارداری
- کم کاری تیروئید (کم کاری تیروئید)
عوامل خطر
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به یبوست مزمن را افزایش دهند عبارتند از:
- بزرگسال بودن
- زن بودن
- کم آب شدن
- خوردن رژیم غذایی کم فیبر
- فعالیت بدنی اندک یا بدون فعالیت
- مصرف برخی از دارو‌ها، از جمله دارو‌های آرام بخش، دارو‌های ضد افسردگی، برخی دارو‌های ضد افسردگی یا دارو‌هایی برای کاهش فشار خون
- داشتن بیماری روانی مانند افسردگی یا اختلال خوردن
عوارض
عوارض یبوست مزمن عبارتند از:
- رگ‌های متورم در مقعد (بواسیر). فشار آوردن برای دفع مدفوع ممکن است باعث تورم در ورید‌های داخل و اطراف مقعد شود.
- پوست پاره شده در مقعد (شقاق مقعد). مدفوع بزرگ یا سفت می‌تواند باعث ایجاد پارگی‌های کوچک در مقعد شود.
- توده مدفوع سفت و بسیار متراکم در روده یا fecal impaction: یبوست مزمن ممکن است باعث تجمع مدفوع سفت شده در روده شما شود.
- روده‌ای که از مقعد بیرون‌زده است (پرولاپس راست روده). فشار برای دفع مدفوع می‌تواند باعث کشیده شدن و بیرون آمدن مقدار کمی از راست روده از مقعد شود.
پیشگیری
موارد زیر می‌تواند به شما در جلوگیری از ابتلا به یبوست مزمن کمک کند.
- غذا‌های پر فیبر از جمله حبوبات، سبزیجات، میوه‌ها، غلات سبوس دار و سبوس را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
- غذا‌های کمتری با فیبر کم مانند غذا‌های فرآوری شده و لبنیات و محصولات گوشتی بخورید.
- به مقدار زیاد مایعات بنوشید.
- تا آنجا که ممکن است فعال بمانید و سعی کنید به طور منظم ورزش کنید.
- سعی کنید استرس را مدیریت کنید.
- تمایل به دفع مدفوع را نادیده نگیرید.
- سعی کنید برنامه منظمی برای دفع مدفوع، به ویژه بعد از غذا، ایجاد کنید.
- اطمینان حاصل کنید که کودکانی که شروع به خوردن غذا‌های جامد می‌کنند مقدار زیادی فیبر در رژیم غذایی خود دریافت می‌کنند.
تشخیص
علاوه بر معاینه فیزیکی عمومی و معاینه دیجیتال رکتوم، پزشکان از تست‌ها و روش‌های زیر برای تشخیص یبوست مزمن استفاده می‌کنند و سعی می‌کنند علت آن را پیدا کنند:
- آزمایش خون. پزشک شما به دنبال یک بیماری سیستمیک مانند تیروئید پایین (کم کاری تیروئید) یا سطح بالای کلسیم است.
- اشعه ایکس. اشعه ایکس می‌تواند به پزشک شما در تعیین انسداد روده‌ها و وجود مدفوع در کل روده کمک کند.
- معاینه راست روده و پایین یا سیگموئید روده بزرگ (سیگموئیدوسکوپی). در این روش، پزشک یک لوله منعطف و روشن را به مقعد وارد می‌کند تا راست روده و قسمت تحتانی روده بزرگ شما را بررسی کند.
- بررسی راست روده و کل روده بزرگ (کولونوسکوپی). این روش تشخیصی به پزشک اجازه می‌دهد تا کل کولون را با یک لوله انعطاف‌پذیر و مجهز به دوربین بررسی کند.
- ارزیابی عملکرد ماهیچه اسفنکتر مقعدی (مانومتری آنورکتال). در این روش، پزشک یک لوله باریک و انعطاف‌پذیر را به داخل مقعد و راست روده وارد می‌کند و سپس یک بالن کوچک را در نوک لوله باد می‌کند. سپس دستگاه از طریق عضله اسفنکتر به عقب کشیده می‌شود. این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا هماهنگی عضلات مورد استفاده برای حرکت روده را اندازه‌گیری کند.
- ارزیابی سرعت عضله اسفنکتر مقعدی (آزمایش دفع بادکنک). این آزمایش که اغلب همراه با مانومتری آنورکتال مورد استفاده قرار می‌گیرد، مدت زمان لازم برای بیرون راندن یک بادکنک پر از آب و قرار دادن آن در راست روده را اندازه‌گیری می‌کند.
- ارزیابی حرکت کردن نرمال غذا در روده بزرگ (مطالعه ترانزیت روده بزرگ). در این روش، ممکن است یک کپسول را که حاوی نشانگر رادیوپاک یا دستگاه ضبط بی‌سیم است، ببلعید. پیشرفت کپسول از طریق روده بزرگ طی 24 تا 48 ساعت ثبت می‌شود و در اشعه ایکس قابل مشاهده خواهد بود.
در برخی موارد، ممکن است غذای نشاندار شده با رادیو کربن بخورید و یک دوربین مخصوص پیشرفت آن را ثبت می‌کند (اسکنتیگرافی). پزشک شما به دنبال علائم اختلال عملکرد ماهیچه‌های روده و نحوه حرکت خوب غذا در روده بزرگ شما خواهد بود.
- اشعه ایکس راست روده در هنگام اجابت مزاج (دفکوگرافی). در طی این روش، پزشک شما یک خمیر نرم ساخته شده از باریم را به راست روده شما وارد می‌کند. سپس خمیر باریم را همانند مدفوع می‌گذارید. باریم در اشعه ایکس ظاهر می‌شود و ممکن است افتادگی یا مشکلات عملکرد ماهیچه‌ها و هماهنگی ماهیچه‌ها را نشان دهد.
- دفکوگرافی MRI. در طول این روش، مانند دفکوگرافی باریم، پزشک ژل کنتراست را به راست روده شما وارد می‌کند. سپس ژل را عبور دهید. MRI اسکنر می‌توانید تجسم و ارزیابی عملکرد عضلات دفع مدفوع. این آزمایش همچنین می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند که می‌توانند باعث یبوست شوند، مانند رکتوسل یا پرولاپس راست.
درمان
درمان یبوست مزمن معمولاً با تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی شروع می‌شود تا سرعت حرکت مدفوع را در روده افزایش دهد. اگر این تغییرات کمکی نکرد، پزشک ممکن است دارو‌ها یا جراحی را توصیه کند.
تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی
ممکن است پزشک برای رفع یبوست تغییرات زیر را توصیه کند:
- مصرف فیبر خود را افزایش دهید. افزودن فیبر به رژیم غذایی باعث افزایش وزن مدفوع و سرعت عبور آن از روده می‌شود. به آرامی شروع به خوردن میوه و سبزیجات تازه در روز کنید. نان و غلات سبوس دار را انتخاب کنید.
پزشک ممکن است مقدار خاصی از فیبر را برای مصرف روزانه توصیه کند. به طور کلی، به ازای هر 1000 کالری در رژیم غذایی روزانه خود، 14 گرم فیبر مصرف کنید.
افزایش ناگهانی میزان فیبر خورده شده می‌تواند باعث نفخ و گاز شود، بنابراین به آرامی شروع کنید و طی چند هفته به هدف خود برسید.
مواد حاوی فیبر زیاد عبارتنداز: غلات، حبوبات (نخود، لوبیا، باقلا، عدس)، سبوس گندم و جو، سبزیجات (مثل گل کلم، هویج، نخود سبز)، گردو، فندوق، بادام، میوه‌های تازه (به ویژه گلابی و سیب) و میوه‌های خشک (مثل کشمش، برگه زردآلو)، کاهو (به ویژه به شکل سالاد همراه با یک قاشق غذاخوری سبوس گندم به اضافه روغن زیتون و آب لیمو).
بهتر است مصرف روزانه برنج، محدود و به جای آن نان جو یا سنگک خورده شود.
- بیشتر روز‌های هفته ورزش کنید. فعالیت بدنی باعث افزایش فعالیت ماهیچه‌ها در روده شما می‌شود. سعی کنید بیشتر روز‌های هفته در ورزش باشید. اگر قبلاً ورزش نمی‌کنید، با پزشک خود در مورد اینکه آیا برای شروع یک برنامه ورزشی سالم هستید، صحبت کنید.
- تمایل به دفع مدفوع را نادیده نگیرید. در سرویس بهداشتی همه چیز را با شتاب انجام ندهید! به خودتان زمان کافی بدهید تا مدفوع خود را بدون حواس پرتی و بدون عجله دفع کنید.
ملین‌ها
چندین نوع ملین وجود دارد. هر کدام تا حدی متفاوت عمل می‌کنند تا حرکت روده را آسان‌تر کنند. موارد زیر بدون نسخه در دسترس است:
- مکمل‌های فیبر. مکمل‌های فیبر حجم زیادی به مدفوع شما می‌دهند. مدفوع حجیم نرمتر بوده و دفع آن راحت‌تر است. مکمل‌های فیبر شامل psyllium پسیلیوم، کلسیم پلی کربوفیل و متیل سلولز هستند.
- محرک‌ها. محرک‌هایی از جمله بیزاکودیل و سنوزید‌ها باعث انقباض روده‌ها می‌شوند.
- ملین‌های اسمزی با افزایش‌ترشح مایع از روده‌ها و تحریک حرکات روده، به حرکت مدفوع در روده بزرگ کمک می‌کند. به عنوان مثال می‌توان هیدروکسید منیزیم خوراکی، سیترات منیزیم، لاکتولوز ، پلی اتیلن گلیکول را نام برد.
- روان‌کننده‌ها. روان‌کننده‌هایی مانند روغن معدنی باعث می‌شود مدفوع راحت‌تر از طریق روده بزرگ حرکت کند.
- نرم‌کننده‌های مدفوع. نرم‌کننده‌های مدفوع مانند دوکوزات سدیم و دوکوزات کلسیم ، مدفوع را مرطوب می‌کند.
- انما و شیاف. تنقیه آب شیرین با یا بدون صابون می‌تواند برای نرم شدن مدفوع و ایجاد حرکت روده مفید باشد. شیاف گلیسیرین یا بیزاکودیل نیز با روانکاری و تحریک به خروج مدفوع از بدن کمک می‌کند.
دارو‌های دیگر
اگر دارو‌های بدون نسخه به یبوست مزمن شما کمک نمی‌کند، پزشک ممکن است دارو‌های تجویز شده را توصیه کند، به خصوص اگر سندرم روده تحریک‌پذیر دارید.
- دارو‌هایی که آب را به روده شما می‌کشند. تعدادی داروی تجویزی برای درمان یبوست مزمن در دسترس است. Lubiprostone (Amitiza)، linaclotide (Linzess) و plecanatide (Trulance) با کشیدن آب به داخل روده و سرعت حرکت مدفوع کار می‌کنند.
- گیرنده‌های سروتونین 5-هیدروکسی‌تریپتامین 4. پروکالوپرید (Motegrity) به حرکت مدفوع در روده بزرگ کمک می‌کند.
- آنتاگونیست گیرنده‌های موپیوئیدی محیطی (PAMORAs). اگر یبوست ناشی از دارو‌های ضد درد شبه افیونی باشد، PAMORA مانند نالوکسگول (Movantik) و متیل نترکسون (Relistor) تأثیر مواد مخدر بر روده را برای حرکت روده معکوس می‌کند.
ورزش ماهیچه‌های لگن
آموزش بیوفیدبک شامل کار با یک درمانگر است که از دستگاه‌هایی برای کمک به شما در یادگیری آرامش و سفت شدن ماهیچه‌های لگن استفاده می‌کند. شل کردن عضلات کف لگن در زمان مناسب هنگام اجابت مزاج می‌تواند به شما کمک کند تا مدفوع را راحت‌تر دفع کنید.
در طول جلسه بیوفیدبک، یک لوله مخصوص (کاتتر) برای اندازه‌گیری کشش ماهیچه‌ها در راست روده شما قرار می‌گیرد. درمانگر شما را از طریق تمرینات راهنمایی می‌کند تا به طور متناوب عضلات لگن خود را شل کرده و سفت کنید. یک دستگاه تنش عضلانی شما را اندازه‌گیری می‌کند و از صدا‌ها یا چراغ‌ها برای کمک به شما در درک زمان شل شدن عضلات شما استفاده می‌کند.
عمل جراحی
اگر درمان‌های دیگری را امتحان کرده‌اید و یبوست مزمن شما به دلیل انسداد، رکتوسل یا تنگی ایجاد شده است، ممکن است جراحی لازم باشد.
برای افرادی که درمان‌های دیگر را بدون موفقیت آزمایش کرده‌اند و حرکت مدفوع به طور غیرطبیعی در روده بزرگ کند است، برداشتن قسمتی از روده بزرگ ممکن است یک گزینه باشد. جراحی برای برداشتن کل روده به ندرت ضروری است.
جامع و آموزنده