فیلم هری پاتر و محفلِ ققنوس – نقد، تحلیل و خلاصه داستان – Harry Potter and the Order of the Phoenix 2007
کارگردان: دیوید ییتس. بازیگران: دانیل ردکلیف. روپرت پرینت. اما واتسون. مایکل گامبون. گری اولدمن. رالف فاینس. مگی اسمیت. الن ریکمن و هلنا بونهم کارتر. 135 دقیقه.
دوستداران هری پاتر دو دسته‌اند: عده‌ای ماجراهای وی را از طریق کتاب و عده‌ای دیگر از طریق سینما دنبال می‌کنند. من جزو گروه دوم هستم. تفاوت ما گروه دومی‌ها با گروه اولی‌ها این است که ما دو قدم از آنها عقب‌تریم. ما برخلاف گروه اولی‌ها هنوز نمی‌دانیم که آخر و عاقبت جدال هری پاتر با لرد ولدمورت به کجا خواهد کشید و آیا هری عاقبت موفق خواهد شد انتقام مرگ پدر و مادرش را از این «مخوف‌ترین جادوگر سیاه سدهٔ اخیر» بگیرد یا نه؟ در 30 تیر امسال هفتمین کتاب از مجموعه کتابهای هری پاتر، نوشتهٔ جی. کی. رولینگ در سرتاسر جهان – و حتی در شهر کابل افغانستان! – به صورت همزمان منتشر شد.
اولین کتاب هری پاتر در سال 1997 به بازار عرضه شد. چهار سال بعد در سال 2001 نخستین فیلم سینمایی این مجموعه به کارگردانی کریس کلمبوس ساخته شد. کلمبوس فیلم دوم این مجموعه را نیز کارگردانی کرد. اما وظیفهٔ کارگردانی فیلم سوم هری پاتر به آلفونسو کوآرون سپرده شد. مایک نیوول هم فیلم چهارم را کارگردانی کرد. و حالا شاهدیم که پنجمین فیلم هری پاتر توسط کارگردان تازه و نسبتاً ناشناسی به اسم دیوید ییتس ساخته شده است. اتفاق مهم دیگر در قسمت پنجم تغییر فیلمنامه نویس است. در چهار قسمت قبلی فیلم‌های هری پاتر وظیفهٔ فیلمنامه نویسی به عهدهٔ استیو کلاوز بود اما در قسمت پنجم، هری پاتر و محفل ققنوس، مایکل گلدنبرگ جای کلاوز را گرفته است.
فیلم‌های هری پاتر به مرور زمان تیره تر و تلخ تر شده‌اند. انگار هر چند که بر قدرت جادوی سیاه و توانایی‌های لرد ولدمورت اضافه می‌شود، باید بر تلخی و تیرگی زندگی هری پاتر نیز اضافه شود. دو فیلم اول مجموعهٔ هری پاتر که توسط کریس کلمبوس ساخته شدند، از این حیث کاملاً متفاوت با سه فیلم بعدی بودند. فیلم‌های کوآرون، نیوول و ییتس از حیث سبک بصری و تیرگی فضا تقریباً در یک رده قرار دارند. در فیلم‌های نخست جلوه‌های ویژه و جذابیت‌های دنیای جادوگری محور اصلی بود اما در دو سه قسمت اخیر چیزهای دیگر در محور فیلم‌ها قرار گرفته است. برای مثال در هری پاتر و محفل ققنوس با اینکه نبرد نهایی و سرنوشت ساز هری و لرد ولدمورت به وقوع نمی‌پیوندد، اما بسط و گسترش رابطهٔ هری با دوستانش از جمله جذابیت‌های فیلم است.
هری پاتر و محفل ققنوس فیلم روان و خوش ضرباهنگی است. با این حال باید توجه داشت که فیلم آکنده از ارجاعات به قسمت‌های قبلی است. کسی که فیلم‌های قبلی هری پاتر را ندیده، چیز چندان زیادی از هری پاتر و محفل ققنوس عایدش نمی‌شود. اما برای کسی که قسمت‌های قبلی را دیده، فیلم پر از نکات جذاب است. پنجمین فیلم هری پاتر گام بزرگی است به اوج قصهٔ هری پاتر: نبرد میان خیر و شر. البته برای دیدن این نبرد باید 18 ماه دیگر صبر کنیم تا ششمین هری پاتر سینمایی از راه برسد.
اما در قسمت پنجم، هری پاتر و محفل ققنوس، نیز می‌توان خطوط اصلی نبرد فوق را مشاهده کرد. در جبهه‌های بدها لرد ولدمورت (رالف فاینس) و لژیون زامبی‌ها و مخلوقات ترسناک‌اش به چشم می‌خورند. در جبهه‌های خوب‌ها نیز هری پاتر (دانیل ردکلیف) و دوستانش را داریم. هری از حمایت افراد زیر بهره مند است: هم مدرسه‌ای‌هایش شامل رون ویزلی (روپرت گرینت)، هرمیون گرنجر (اما واتسون)، چو چانگ (کتی لونگ)، لونا لاوگود (اوانا لینچ)، و جینی ویزلی (بونی رایت)؛ و بزرگسالانی مثل دامبلدور (مایکل گامبون) مدیر مدرسهٔ هاگوارتز، پرفسور مک گوناگال (مگی اسمیت)، پروفسور مودی (برندان گلیسون)، و سیریوس بلک (گری اولدمن). هری معتقد است که جادوی سیاه بازگشته اما کسانی هستند که به نظرات وی در مورد بازگشت جادوی سیاه بی اعتقادند. وزارت جادو احساس می‌کند توطئه‌ای در کار است و به همین دلیل دولورس آمبریج (ایملدار استانتون) را به مدرسهٔ هاگوارتز می‌فرستد تا در این مورد تحقیق کند. آمبریج بعد از برکناری مدیر مدرسه، توجه خود را معطوف خنثی کردن هری می‌کند. اما نیروهای شیطانی در همه جا حضور دارند و هری باید به دوستانش درس دفاع از خود را بدهد وگرنه آنها باید خطر نابودی را به جان بخرند. آمبریج خواهان این است که هری از تدریس محرمانهٔ درس‌های جادوگری دست بردارد. او برای رسیدن به این هدف از هیچ اقدامی فروگذار نمی‌کند. در همین حال ولدمورت به نقشه‌های خود ابعاد تازه‌ای می‌دهد و …
عده‌ای معتقدند که کتاب هری پاتر و محفل ققنوس ضعیف‌ترین بخش از مجموعه کتابهای هری پاتر است. در این باره می‌توان بحث کرد، اما قطعاً فیلم هری پاتر و محفل ققنوس بهترین و قوی‌ترین فیلم در بین پنج فیلمی است که تاکنون بر اساس کتابهای هری پاتر ساخته شده است. دیوید ییتس با اینکه فیلمساز ناشناسی است و عمدهٔ سابقهٔ کاری وی در تلویزیون بریتانیاست، اما موفق شده بهترین بازی‌ها را از گروه ثابت بازیگران فیلم – ردکلیف، گرینت و واتسون – بگیرد. حضور مجموعه‌ای از بزرگان بازیگری سینمای انگلستان در هری پاتر و محفل ققنوس ارزش مضاعفی به این فیلم داده است. فیلم با اینکه به کتاب وفادار است اما وفاداری‌اش آزادانه است نه برده وار. تقریباً تمامی حوادث مهم و اصلی کتاب هری پاتر و محفل ققنوس به فیلم انتقال یافته است. این احساس وجود دارد که فیلمساز برخلاف همتایان قبلی‌اش از زیر سلطهٔ کتاب تا حد زیادی خارج شده است. همهٔ این‌ها نشانهٔ خوبی است. مجموعهٔ طولانی هری پاتر بر پردهٔ بزرگ سینما در حال سپری کردن روندی صعودی و رو به رشد است. بی صبرانه در انتظار می‌مانیم تا هری پاتر کلک لرد ولدمورت، این «مخوف‌ترین جادوگر سیاه سدهٔ اخیر» را بکند.
